16 stycznia










1547 - Iwan IV Groźny jako pierwszy władca rosyjski przyjął tytuł cara. Zasłynął swoim okrucieństwem. Począwszy od 1560 roku z jego rozkazu stracono tysiące ludzi.

1593 - Król Polski Zygmunt III Waza zwołał pospolite ruszenie szlachty ze wschodnich województw w celu zdławienia kozackiego powstania hetmana Krzysztofa Kosińskiego, pierwszej rebelii kozackiej w I Rzeczypospolitej.

1756 - Została podpisana tajna brytyjsko-pruska konwencja westminsterska.

1791 - Urodził się Henryk Dembiński, herbu Nieczuja, generał, uczestnik napoleońskiej wyprawy na Rosję, powstania listopadowego i powstania węgierskiego, a także podróżnik i inżynier.

1811 - Urodził się Jan Dzierżoń, śląski ksiądz i pszczelarz. Odkrywca dzieworództwa pszczół, wynalazca ruchomej zabudowy wnętrza ula.

1816 - Dekretem namiestnika generała Józefa Zajączka został wprowadzony nowy podział administracyjny Królestwa Polskiego. Wprowadzono podział na osiem województw. Województwa dzieliły się na obwody i powiaty.

1826 - Urodził się Romuald Traugutt, generał, uczestnik powstania styczniowego, od października 1863 roku - jego dyktator.

1827 - W Szulakach na Podolu urodziła się Marcelina Darowska, zakonnica, mistyczka, założycielka Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia NMP, beatyfikowana w 1996 roku.

1853 - Urodził się Maksymilian Marceli Thullie, inżynier, rektor Szkoły Politechnicznej we Lwowie, senator I, II i III kadencji w II RP. Opracował pierwsze polskie podręczniki budowy mostów wszystkich typów.

1867 - W Poznaniu zmarła Konstancja Łubieńska, pisarka, publicystka, założycielka "Dziennika Domowego", przyjaciółka Adama Mickiewicza.

1896 - Urodziła się Maria Ossowska, filozof, teoretyk moralności i socjolog, profesor Uniwersytetu Łódzkiego i Warszawskiego.

1900 - Urodziła się Aleksandra Leszczyńska, aktorka. Przez całe życie zawodowe była związana ze scenami teatrów warszawskich.

1901 - Urodził się Fulgencio Batista, kubański polityk, generał, dyktator w latach 1934-1944, a od 1954 roku do 1958 prezydent Kuby, obalony przez rewolucję.

1908 - Urodził się Jan Koecher, aktor oraz reżyser teatralny i filmowy. Przed wojną pracował w teatrach Warszawy i Torunia. Był też lektorem warszawskiej rozgłośni Polskiego Radia.

1917 - Zmarł George Dewey, oficer marynarki Stanów Zjednoczonych, jedyny w historii USA admirał marynarki.

1919 - Do dymisji podał się pierwszy rząd II Rzeczypospolitej, gabinet premiera Jędrzeja Moraczewskiego.

1919 - Została ratyfikowana wprowadzająca prohibicję 18. poprawka do Konstytucji Stanów Zjednoczonych, która została wprowadzona w życie 17 stycznia 1920 roku.

1920 - Powołano do życia Radę Ligi Narodów. Program rady dotyczył podejmowania różnych decyzji w sprawach pokojowych na świecie po I wojnie światowej.

1921 - Urodził się Gustaw Karol Budzyński, pseudonim "Szlifierz", akustyk, nauczyciel akademicki, twórca pierwszych w Polsce zakładów naukowych kształcących inżynierów dźwięku na Politechnice Gdańskiej i tamtejszej Akademii Muzycznej, członek komitetu akustyki PAN.

1924 - Urodziła się Wanda Falkowska, dziennikarka, autorka felietonów i reportaży o tematyce prawno-sądowej, związana z "Polityką”, "Przekrojem” i "Tygodnikiem Solidarność”, a także pismami drugiego obiegu w latach 80.

1932 - Urodził się Henryk Wojnarowski, dyrygent. Dyrektor Honorowy Chóru Filharmonii Narodowej, laureat Nagrody Grammy, dwukrotny laureat nagrody Fryderyka.

1942 - Doszło do jedynej udanej ucieczki z oddziału kobiecego na Pawiaku. Z więzienia śledczego przy ul. Dzielnej w Warszawie zbiegły trzy więźniarki polityczne: Ewa Dreżepolska, Zofia Przybytkowska i Teofila Ull. Wszystkie uciekinierki przeżyły II wojnę światową

1945 - W Ostrowcu Świętokrzyskim komunista, oficer Armii Ludowej i nowo mianowany wojewoda kielecki Jan Foremniak wraz z kilkoma wspólnikami napadł na prywatne mieszkanie, podczas którego został zastrzelony przez żołnierza AK Stanisława Kosickiego. Wydarzenie to, po spreparowaniu przez propagandę komunistyczną, stało się kanwą powieści Jerzego Andrzejewskiego "Popiół i diament".

1945 - Niemcy zlikwidowali obóz koncentracyjny w Płaszowie, w Krakowie. Dwa dni wcześniej Niemcy skierowali pieszo do Auschwitz Birkenau ostatnią grupę więźniów z Płaszowa.

1945 - We Francji znacjonalizowano zakłady Renault, produkujące samochody osobowe, ciężarowe i maszyny rolnicze.

1948 - Urodził się John Carpenter, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy, twórca głównie horrorów oraz filmów science-fiction: „Mgła”, „Ucieczka z Nowego Jorku”, „Coś”, „Książę ciemności”, „Oni żyją”, „Wioska przeklętych”, „Duchy Marsa”, „Łowcy wampirów”, „Oddział”. Do niektórych filmów sam pisze scenariusze i komponuje muzykę.

1957 - Zmarł Arturo Toscanini, włoski dyrygent, okrzyknięty "największym autorytetem muzycznym naszych czasów".

1961 - Z Kanady wróciła na Wawel część skarbów królewskich, między innymi Szczerbiec, miecz koronacyjny królów polskich. Arrasy króla Zygmunta Augusta zostały sprowadzone dwa lata później.

1968 - Ministerstwo Kultury i Sztuki PRL powiadomiło dyrekcję Teatru Narodowego, że z dniem 1 lutego przedstawienie "Dziadów" w reżyserii Kazimierza Dejmka zostanie zawieszone - spektakl spotkał się z ostrą krytyką kierownictwa PZPR, które uznało go za antyrosyjski i antyradziecki.

1969 - Czeski student Jan Palach dokonał samospalenia w centrum Pragi, w proteście przeciw wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji, a także przeciw powszechnej apatii społeczeństwa.

1980 - Zginął tragicznie w niewyjaśnionych okolicznościach, Tadeusz Szczepański, działacz antykomunistycznych Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża.

1990 - W Bułgarii rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu.

1992 - W Warszawie odbyła się uroczystość wymiany dokumentów ratyfikacyjnych traktatu o dobrym sąsiedztwie między Polską a Niemcami.

2001 - Zmarła Wanda Piłsudska, starsza córka marszałka Józefa Piłsudskiego.

2003 - Zmarł Henryk Czyż, kompozytor, dyrygent, pisarz, pedagog, przez wiele lat prowadził klasę dyrygentury w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie i Akademii Muzycznej w Warszawie.

2009 - Zmarł Edmund Kajdasz, kompozytor, dyrygent, założyciel 23 chórów. Prowadził między innymi Chóry Polskiego Radia we: Wrocławiu, Opolu, Katowicach, założony przez siebie Chór Dziewczęcy - Wrocławskie Skowronki Radiowe oraz chór studencki Uniwersytetu Wrocławskiego.

2009 - Zmarł Andrew Wyeth, malarz i grafik, jeden z najpopularniejszych amerykańskich artystów XX wieku.

2015 - Zmarła Miriam Akavia, pierwotnie Matylda Weinfeld, izraelska pisarka i tłumaczka, ocalała z Holokaustu, honorowa przewodnicząca Towarzystwa Izrael-Polska.

2017 - Zmarł Tomasz Kalita, polityk, w latach 2008-2011 rzecznik prasowy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W ostatnich miesiącach życia zabiegał o legalizację marihuany medycznej dla osób chorujących na nowotwory. Zmarł w wyniku guza mózgu - glejaka wielopostaciowego.

2018 - Zmarł Eugeniusz Jureczko, ksiądz, misjonarz rzymskokatolicki, oblat, pierwszy biskup diecezjalny diecezji Yokadouma w Kamerunie.

2019 - Zmarł Jan Lempkowski, fizyk, autor pamiętników, publicysta, działacz kombatancki. Autor między innymi pamiętnika wojennego "Ostatnie dni". Urodził się 7 lutego 1923 roku.

16 stycznia - Światowy Dzień Śniegu.

(skrót)