Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu przeprowadzili atak…
2024-05-03, 13:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

80 lat temu żołnierze Kedywu przeprowadzili atak na niemieckie lotnisko w Warszawie

Kapitan Jan Kajus Andrzejewski - dowódca oddziału Osjan. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Kapitan Jan Kajus Andrzejewski - dowódca oddziału Osjan. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, w nocy z 3 na 4 maja 1944 roku, Oddział Specjalny "Osjan" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej zniszczył na wojskowym lotnisku na warszawskich Bielanach pięć niemieckich samolotów transportowych Junkers Ju 52. Trzy kolejne maszyny zostały poważnie uszkodzone. Atak był zaskoczeniem dla Niemców. Początkowo podejrzewano nawet, że lotnisko zostało zbombardowane przez aliantów. Dzięki temu żołnierze AK wycofali się po akcji bez strat własnych.
17-osobowy oddział Armii Krajowej, pod osłoną nocy, wszedł na teren niemieckiego lotniska. Na pięciu samolotach żołnierze Kedywu założyli małe ładunki wybuchowe, pochodzące z alianckich zrzutów. Aby eksplozja wywołała jak największe zniszczenia, bomby podczepiono w pobliżu zbiorników paliwa.

Kiedy oddział wycofał się z terenu lotniska, został ostrzelany przez Niemców. Wtedy jednak zaczęły już eksplodować ładunki wybuchowe. Zniszczonych zostało pięć samolotów, a uszkodzone kolejne trzy, które zapaliły się w wyniku eksplozji. Na lotnisku wybuchła panika, jego obsługa odpaliła race alarmowe. W mieście ogłoszono alarm lotniczy, bo Niemcy myśleli, że zostali zaatakowani przez alianckie samoloty. Zamieszanie pozwoliło żołnierzom Kedywu bezpiecznie się wycofać.

Na czele oddziału specjalnego "Osjan" stał porucznik Julian Barkas „Sawicz”, natomiast samą akcją dowodził sierżant podchorąży pilot Aleksander Wąsowicz „Spad”.

Do kolejnych ataków polskiego podziemia na bielańskie lotnisko doszło latem 1944 roku. By nie dopuścić do utraty ważnej bazy Luftwaffe, 16 sierpnia (1944) Niemcy zdecydowali się na zniszczenie lotniska.

(więcej)

Lotnisko na Bielanach, którego budowę rozpoczęto w 1938 roku, miało pełnić rolę lotniska sportowego uzupełniającego obiekty- wojskowe na Okęciu i cywilne na Gocławiu. W latach 1939-1944, pod nazwą "Fliegerhorst Bielany", pełniło rolę pomocniczego lotniska wojskowego dla lotnictwa niemieckiego. Okresowo stacjonowały na nim cztery rozpoznawcze eskadry Luftwaffe. Ponadto stanowiło bazę, z której startowały samoloty zaopatrujące front wschodni.

Armia Krajowa planowała wykonanie akcji bojowej na bielańskim lotnisku od połowy 1943 roku . Ostatecznie dowództwo Kedywu zdecydowało się na jej przeprowadzenie po uzyskaniu informacji, że na lotnisku stoją niemieckie samoloty transportowe wyładowane sprzętem wojskowym przeznaczonym na front wschodni.

Maszyny zniszczyli żołnierze z Oddziału Specjalnego Kedywu KG AK kryptonim „Osjan”, którym dowodził porucznik Julian Barkas „Sawicz”. Opracowanie planu uderzenia powierzono dwóm podkomendnym „Sawicza”: sierżantowi podchorążemu pilotowi Aleksandrowi Wąsowiczowi „Spadowi” oraz sierżantowi podchorążemu Jerzemu Zaufallowi „Oliwie”. Sama akcja stanowiła egzamin oficerski dla Wąsowicza, który objął dowodzenie. Zaufall został jego zastępcą. Przeprowadzona nocy z 3 na 4 maja 1944 roku operacja zakończyła się sukcesem, a pożar na niemieckim lotnisku gaszono przez kilka godzin. Niemcy w odwecie spalili cztery domy w pobliskim Wawrzyszewie, skąd nastąpił atak, i aresztowali wszystkich przebywających we wsi mężczyzn. Większość z nich została zwolniona. Niemcy zamordowali jednak ośmiu zatrzymanych w lesie koło Łomianek. Przygotowujący akcję sierżant Aleksander Wąsowicz pseudonim "Spad" został awansowany na podporucznika oraz otrzymał Krzyż Walecznych. Uhonorowani zostali także pozostali uczestnicy ataku.

Kedyw - Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej - powstał nieformalnie jesienią 1942 roku. Oficjalny rozkaz o utworzeniu elitarnych oddziałów AK wydał generał Stefan Rowecki "Grot", komendant główny AK, by "uporządkować odcinek walki czynnej". Kedyw, którego pierwszym dowódcą został generał Emil Fieldorf „Nil”, przejął wszystkie zadania walki bieżącej. Podporządkowano mu dotychczas istniejące organizacje, w tym dwie największe - Związek Odwetu i "Wachlarz". Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów.

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa. Z punktu widzenia szkód wyrządzonych Niemcom, największe znaczenie miały sabotaż i dywersja na szlakach komunikacyjnych i w przemyśle wojskowym. Dokumenty potwierdzają setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów.

Do najbardziej znanych operacji Kedywu należą obok akcji "Bielany": akcja pod Arsenałem i odbicie z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” czy wykonanie wyroku na znienawidzonym w stolicy dowódcy SS i policji w dystrykcie warszawskim Franzu Kutscherze.

Zobacz także

2024-05-24, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 24 maja » więcej 2024-05-23, godz. 12:00 Muzeum Historii Polski: Uczestnicy Sympozjum "Pamięć Europy" o wolności "Upamiętniając i opowiadając wolność" to hasło dwunastej edycji Sympozjum organizowanego przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność. Do piątku 24… » więcej 2024-05-23, godz. 11:00 Pogrzeb Zofii Czekalskiej "Sosenki", uczestniczki Powstania Warszawskiego 23 maja w Warszawie odbędą się uroczystości pogrzebowe Zofii Czekalskiej "Sosenki", uczestniczki Powstania Warszawskiego, łączniczki w Zgrupowaniu Armii… » więcej 2024-05-23, godz. 10:00 Jan Józef Kasprzyk o bitwie o Monte Cassino To była jedna z kluczowych bitew II wojny światowej -tak o bitwie o Monte Cassino mówił były szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan… » więcej 2024-05-23, godz. 09:30 Dziś pogrzeb państwowy doczesnych szczątków Edwarda Dziewy ps. "Ostoja", "Jeremi" W Katedrze Polowej Wojska Polskiego w Warszawie dziś (23.05, godz.11.00) państwowy pogrzeb doczesnych szczątków Edwarda Dziewy ps. "Ostoja", "Jeremi". Po Mszy… » więcej 2024-05-23, godz. 09:00 40 lat temu sąd wojskowy skazał płk. Ryszarda Kuklińskiego na karę śmierci 40 lat temu, 23 maja 1984 roku, Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego zaocznie skazał pułkownika Ryszarda Kuklińskiego na karę śmierci i konfiskatę majątku… » więcej 2024-05-23, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 23 maja » więcej 2024-05-22, godz. 18:34 „Którzy ogień podsycą…” - premierowy pokaz filmu o działaczach opozycji antykomunistycznej O bohaterach opozycji antykomunistycznej - prawie dziewięciu tysiącach osób odznaczonych Krzyżem Wolności i Solidarności opowiada film dokumentalny „Którzy… » więcej 2024-05-22, godz. 13:00 IPN - masowe mogiły Polaków na Polach Igielskich w Chojnicach Instytut Pamięci Narodowej odkrył kolejne masowe mogiły Polaków na Polach Igielskich w Chojnicach w woj. pomorskim. Prace poszukiwawcze w tak zwanej Dolinie… » więcej 2024-05-22, godz. 11:00 60 lat temu zmarł generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz 60 lat temu, 22 maja 1964 roku, zmarł generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz, podczas II wojny światowej organizator i pierwszy dowódca konspiracyjnej struktury… » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »