Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 230 lat temu wybuchła insurekcja warszawska
2024-04-17, 09:00 Autor: IAR/K.Koziełł/O.Kłosińska/J.Leszczyńska/dok.

230 lat temu wybuchła insurekcja warszawska

Józef Chełmoński, Modlitwa przed bitwą, 1906. [Fot. wikipedia/domena publiczna]
Józef Chełmoński, Modlitwa przed bitwą, 1906. [Fot. wikipedia/domena publiczna]
230 lat temu, 17 kwietnia 1794 roku, wybuchła insurekcja warszawska, zwycięskie powstanie żołnierzy wojska polskiego i mieszkańców stolicy przeciwko okupacyjnemu garnizonowi rosyjskiemu. Walki trwały dwa dni. Na czele powstańców stanął szewc i radny miasta, Jan Kiliński, uważany za jednego z pierwszych bohaterów narodowych wywodzących się spoza szlachty.
Opanowanie Warszawy było największym sukcesem militarnym Polaków podczas insurekcji kościuszkowskiej - powstania wymierzonego przeciwko dwóm zaborcom - Rosji i Prusom. Miało ono przynieść Polsce niepodległość, jednak w listopadzie 1794 roku zakończyło się klęską.

Przygotowania do insurekcji w Warszawie rozpoczęły się w końcu 1793 roku. Prowadzili je między innymi Ignacy Działyński, szef słynnego 10. Regimentu Pieszego Koronnego, oraz wysłannik Tadeusza Kościuszki - Tomasz Maruszewski. Udało im się przekonać do idei zrywu większość stacjonujących jeszcze w mieście jednostek regularnej armii polskiej. Powstanie w Warszawie wybuchło wkrótce po tym, jak do stolicy dotarła wieść o zwycięstwie Tadeusza Kościuszki w bitwie pod Racławicami. Miało ona duże znaczenie moralne, wzmacniało wiarę w zwycięstwo.

Powstańcy - 3,5 tysiąca żołnierzy wspieranych przez lud stolicy- stanęli naprzeciw 7,5 tysięcy żołnierzy z garnizonu rosyjskiego rozlokowanych w całym mieście. Zasięg polskich działań zbrojnych zaskoczył Rosjan, a dezorganizację rosyjskiego wojska potęgowały także często sprzeczne rozkazy wydawane przez dowódców.

Walki rozpoczęły się od opanowania przez powstańców Arsenału. Polacy zdobyli działa oraz około 10 tysięcy sztuk broni palnej, w którą uzbrojono ochotników. Rankiem 18 kwietnia w stolicy broniły się jeszcze trzy większe zgrupowania wojsk nieprzyjaciela. Po wielogodzinnej walce powstańcy zdobyli carską ambasadę przy ulicy Miodowej, a do końca dnia skapitulowały ostatnie punkty rosyjskiego oporu. Władzę w wyzwolonym mieście objęła - powołana przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego - Rada Zastępcza Tymczasowa.

(więcej)

Polskie straty w czasie insurekcji warszawskiej wyniosły 507 zabitych i 437 rannych żołnierzy oraz 700 zabitych i 1400 rannych cywilów. Straty rosyjskie były większe niż polskie, jednak nie są znane dokładne dane. Walki o Warszawę w insurekcji kościuszkowskiej zostały po 1990 roku upamiętnione wraz z rozegraną w listopadzie bitwą na praskim przedmościu napisem na jednej z tablic na Grobie Nieznanego Żołnierza: "Warszawa 17 IV - 4 XI 1794".

Jan Kiliński brał udział w przygotowaniach do powstania od 1793 roku. W jego domu odbywały się tajne zebrania, zachęcał do wystąpienia rzemieślników, służbę i czeladź. W czasie insurekcji był członkiem władz powstańczych, początkowo związany z ich radykalnym skrzydłem, a następnie z umiarkowanym.

Po klęsce pod Maciejowicami Kilińskiego wysłano do Poznania, by tam zorganizował powstanie. Gdy upadło, został aresztowany i wydany Rosji. W grudniu 1794 roku zesłano go do Twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. Zwolniony z więzienia dwa lata później, zamieszkał w Wilnie, a następnie w Warszawie, gdzie ponownie został radnym miejskim. W ostatnich latach życia nie angażował się już w życie polityczne. Prowadził warsztat szewski i napisał dwa tomy pamiętników. Zmarł w 1819 roku.

Zobacz także

2024-05-23, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 23 maja » więcej 2024-05-22, godz. 18:34 „Którzy ogień podsycą…” - premierowy pokaz filmu o działaczach opozycji antykomunistycznej O bohaterach opozycji antykomunistycznej - prawie dziewięciu tysiącach osób odznaczonych Krzyżem Wolności i Solidarności opowiada film dokumentalny „Którzy… » więcej 2024-05-22, godz. 13:00 IPN - masowe mogiły Polaków na Polach Igielskich w Chojnicach Instytut Pamięci Narodowej odkrył kolejne masowe mogiły Polaków na Polach Igielskich w Chojnicach w woj. pomorskim. Prace poszukiwawcze w tak zwanej Dolinie… » więcej 2024-05-22, godz. 11:00 60 lat temu zmarł generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz 60 lat temu, 22 maja 1964 roku, zmarł generał Michał Tokarzewski-Karaszewicz, podczas II wojny światowej organizator i pierwszy dowódca konspiracyjnej struktury… » więcej 2024-05-22, godz. 09:00 Mija 105. rocznica zakończenia obrony Lwowa Mija 105 lat od zakończenia obrony Lwowa, nazywanej też "bitwą o Lwów". 22 maja 1919 roku, po półrocznym oblężeniu miasta, siły ukraińskie wycofały… » więcej 2024-05-22, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 22 maja » więcej 2024-05-21, godz. 12:00 Koniec obchodów 80. rocznicy obrony Monte Cassino [AKTUALIZACJA] We włoskim w San Vittore del Lazio zakończą się obchody z okazji rocznicy zdobycia Monte Cassino przez żołnierzy 2. Korpusu Polskiego dowodzonych przez generała… » więcej 2024-05-21, godz. 13:00 Dziś otwarcie Pałacu Rzeczypospolitej w Warszawie Około 200 najcenniejszych obiektów Biblioteki Narodowej od 8. wieku do współczesności będzie można od dziś oglądać w odremontowanym Pałacu Rzeczypospolitej… » więcej 2024-05-21, godz. 11:00 35 lat temu zmarła Wanda Lurie, ocalała z rzezi Woli 35 lat temu, 21 maja 1989 roku, zmarła Wanda Felicja Lurie, jedna z nielicznych osób, które ocalały z rzezi warszawskiej Woli w 1944 roku. Przeżyła własną… » więcej 2024-05-21, godz. 09:00 481 lat temu zmarł Mikołaj Kopernik, astronom, twórca teorii heliocentrycznej 481 lat temu, 21 maja 1543 roku, zmarł Mikołaj Kopernik, wybitny astronom, matematyk i lekarz. Był twórcą heliocentrycznej teorii Układu Słonecznego, zgodnie… » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »