Po wojnie był zaangażowany w działalność społeczną i kombatancką środowisk Armii Krajowej. Zmarł w 2014 roku. Zdzisław Rachtan uczestniczył w konspiracji od 1940 roku. Już jako 16-latek został łącznikiem i kurierem w szeregach Narodowej Organizacji Wojskowej na Kielecczyźnie.

W 1943 jego oddział wszedł w skład I Zgrupowania Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej pod komendą Jana Piwnika "Ponurego" (Zgrupowania Partyzanckie Kedywu Okręgu Radomsko-Kieleckiego Armii Krajowej „Ponury”). Rachtan przeszedł cały szlak bojowy Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”. Brał udział w szeregu akcji bojowych, między innymi w walkach na Wykusie, wzniesieniu Płaskowyżu Suchedniowskiego, w lipcu, wrześniu i październiku 1943 roku, uczestniczył także w kilku nocnych atakach na pociągi oraz innych zadaniach związanych z wysokim ryzykiem.

Na przełomie 1943 i 1944 roku przeszedł do oddziału pod dowództwem Eugeniusza Kaszyńskiego, ps. "Nurt", który następnie, podczas odtwarzania Sił Zbrojnych w kraju, został przeformowany w I batalion 2. pułku piechoty Legionów AK, . Jako dowódca drużyny przeszedł cały szlak bojowy swojego batalionu.

Po wojnie Zdzisław Rachtan zaangażował się działalność kombatancką i społeczną. Od 1957 roku współtworzył Środowisko Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich Armii Krajowej „Ponury”- „Nurt”, które działało na poziomie ogólnopolskim, niezależnie od oficjalnego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację i bez jakichkolwiek subwencji, aż do przemian ustrojowych. Od 1989 roku nadal działał na rzecz utrzymania społecznej pamięci o Armii Krajowej i jej działalności w regionie świętokrzyskim. Był też jednym z założycieli Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Za udział w bitwach w 1944 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych i Orderem Wojennym Virtuti Militari V klasy. W 1961 uhonorowano go Krzyżem Armii Krajowej nadawanym przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. Po przemianach ustrojowych w Polsce otrzymał także krzyże: Kawalerski, Oficerski i Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 2013 roku przyznano mu Nagrodę IPN Kustosz Pamięci Narodowej.

(więcej)

Zdzisław Rachtan urodził się 1924 roku w Wierzbniku, obecnie część Starachowic. Przed wybuchem II wojny światowej nie zdążył rozpocząć nauki w szkole średniej. W 1940 roku podjął pracę w zakładach ceramicznych w Wierzbniku.

Wiosną 1943 roku przyłączył się do oddziału dywersyjnego Narodowej Organizacji Wojskowej pod dowództwem Tomasza Wagi, ps. "Szort". Przeszedł szkolenie podoficerskie, został dowódcą drużyny i zastępcą dowódcy plutonu. Gdy oddział "Szorta" przystąpił do Zgrupowań AK Jana Piwnika "Ponurego", Zdzisław Rachtan wykazał się dużą determinacją i odwagą w akcjach, za co jeszcze w tym samym roku otrzymał awans na kaprala. Działał w strukturach Armii Krajowej aż do demobilizacji jego batalionu w 1944 roku i rozwiązania Armii Krajowej w 1945 roku. W rozkazie końcowym został awansowany na stopień podporucznika czasu wojny.

Zdzisław Rachtan ożenił się w styczniu 1945 roku, a następnie - wraz z żoną Krystyną Witebską „Justyną”, łączniczką NOW-AK - przeniósł się do Torunia, gdzie zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze. W 1950 roku wraz rodziną przeprowadził się do Warszawy, w obawie przed aresztowaniem przez toruński Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. W 1962 roku ukończył studia i rozpoczął pracę w Spółdzielczym Biurze Turystycznym „Turysta”, gdzie kierował działem turystyki krajowej. Pracując zawodowo, jednocześnie angażował się w działania mające na celu upamiętnienie Armii Krajowej i utworzenie środowiska jej kombatantów.

Jesienią 1956 był współinicjatorem postawienia kapliczki Matki Boskiej Bolesnej na Wykusie, w rejonie wielu bitew partyzanckich z okresu II wojny światowej, a wcześniej także Powstania Styczniowego. Kapliczka stała się jednym z pierwszych w Polsce pomników poświęconych działalności Armii Krajowej. To zapoczątkowało także powstanie kombatanckiego Środowiska Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”-„Nurt”, które sprawnie, choć nieoficjalnie i niezależnie, działało aż do 1989 roku.

Historycy IPN w opracowaniach podkreślają sprawność organizacyjną Zdzisława Rachtana „Halnego", który regularnie i skutecznie doprowadzał w okresie PRL do spotkań kombatantów Armii Krajowej, tak zwanych "koncentracji", na Wykusie i w Wąchocku. Uczestniczyli w nich także przedstawiciele opozycji demokratycznej, między innymi z KOR, ROPCiO i NSZZ "Solidarność".

Zdzisław Rachtan zmarł 26 stycznia 2014 roku w Warszawie. Spoczywa na stołecznym Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.