Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Pogrzeb Józefa Orkisza 'Lotnego', żołnierza powojennej…
2024-03-06, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

Pogrzeb Józefa Orkisza "Lotnego", żołnierza powojennej konspiracji niepodległościowej

Józef Orkisz „Lotny” (1923-1948). Fotografia z dokumentu ujawnienia w 1947 r. [Fot. AIPN]
Józef Orkisz „Lotny” (1923-1948). Fotografia z dokumentu ujawnienia w 1947 r. [Fot. AIPN]
6 marca w Krościenku nad Dunajcem odbędzie się pogrzeb Józefa Orkisza "Lotnego", żołnierza powojennej konspiracji niepodległościowej. Zginął w 1948 roku, w wieku 25 lat. Jego szczątki odnalazł i zidentyfikował krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się o godzinie 14.45 wprowadzeniem trumny do kościoła Wszystkich Świętych w Krościenku. Następnie zostanie odprawiona msza święta, a o 16.00 odbędzie się ceremonia pogrzebowa na cmentarzu komunalnym.

Józef Orkisz urodził się 7 marca 1923 roku w Krościenku. W latach 1946-1947 pod pseudonimem "Lotny" walczył w antykomunistycznym Zgrupowaniu Partyzanckim "Błyskawica" Józefa Kurasia "Ognia". Został przydzielony do 2. kompanii działającej w Tatrach, na Podhalu oraz na pograniczu polsko-słowackim.

Orkisz ujawnił się na początku 1947 roku, w ramach tzw. amnestii. Latem tego samego roku z dwoma kolegami wstąpił do oddziału partyzanckiego "Wiarusy", do którego formalnie został przyjęty 11 sierpnia. Brał udział w akcjach zbrojnych, między innymi 21 października 1947 w walce z funkcjonariuszami komunistycznego aparatu represji w Szczawnicy oraz 19 lutego 1948 w starciu z obławą w górach nad Harklową. Uczestniczył też w ukrywaniu broni i wyposażenia, w tym zdobytego podczas jednej z akcji motocykla.

1 listopada 1947 roku "Lotny" brał udział we wkopaniu symbolicznego krzyża w miejscu śmierci Józefa Kurasia "Ognia". Grupa dowodzona przez Stanisława Ludzię "Dzielnego" - w jej skład weszli także Kajetan Samborski "Duch" i Józef Traczyk "Bystry" - umieściła w Ostrowsku brzozowy krzyż z szarfą i napisami: "Tu zginął śmiercią bohaterską dowódca oddziału partyzanckiego »Błyskawica« mjr »Ogień«" oraz "Od wiernych III Komp[ani] AK". Krzyż ten stał przez cały dzień, i dopiero wieczorem został usunięty przez władze.

Podczas strzelaniny z funkcjonariuszami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego oraz Straży Więziennej w jednym z gospodarstw przysiółka Siodełko koło Tylmanowej, 30 maja 1948 roku, "Lotny" został postrzelony, i wkrótce potem zmarł wskutek odniesionych ran. Pochowano go na cmentarzu w Nowym Targu koło cmentarnego muru.

Za działalność konspiracyjną represjonowano jego rodzinę, wielokrotnie wzywano na przesłuchania, nękano rewizjami. Młodsza o dwa lata siostra Józefa - Władysława - została aresztowana, oskarżona o utrzymywanie kontaktów z podziemiem i w styczniu 1948 roku skazana na półtora roku więzienia.

Po kilkudziesięciu latach, w 2021 roku szczątki Józefa Orkisza odnaleziono podczas prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN. Przy szczątkach archeolodzy natrafili na fragmenty tkaniny mundurowej Józefa Orkisza oraz fragmenty ryngrafu wykonanego z cynku.

Zobacz także

2024-03-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 marca » więcej 2024-03-12, godz. 15:00 W poniedziałek (18.03) uroczystości 79. rocznicy wyzwolenia Stalagu 344 Lamsdorf Zbliża się rocznica wyzwolenia Stalagu 344 Lamsdorf. CMJW organizuje wydarzenie rocznicowe w poniedziałek 18 marca. Odbędą się przed Pomnikiem Martyrologii… » więcej 2024-03-12, godz. 13:00 80 lat temu ukraińscy nacjonaliści zamordowali w Palikrowach ponad 360 Polaków 80 lat temu, 12 marca 1944 roku, Ukraińcy z 4. Pułku Policji SS i współpracujący z nimi nacjonaliści z Ukraińskiej Powstańczej Armii zamordowali 365 Polaków… » więcej 2024-03-12, godz. 11:00 Uroczystości MON z okazji 25-lecia obecności w NATO Kierownictwo resortu obrony świętuje 25 lat obecności Polski w NATO. Z okazji jubileuszu na terenie Cytadeli warszawskiej, na placu przed nową siedziba Muzeum… » więcej 2024-03-12, godz. 09:00 25 lat Polski w NATO 25 lat temu, 12 marca 1999 roku, Polska została przyjęta do NATO. Tego dnia w Independence w Stanach Zjednoczonych minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek… » więcej 2024-03-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 marca » więcej 2024-03-11, godz. 15:00 Konkurs „Żołnierze Niezłomni – nigdy się nie poddamy” Z okazji Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych Biuro Przystanków Historia Instytutu Pamięci Narodowej ogłasza nowy konkurs, który ma na celu upamiętnienie… » więcej 2024-03-11, godz. 13:00 Trwa zgłaszanie prac do konkursu „Sztafeta Pamięci..." [DŹWIĘK] Trwa ogólnopolski konkurs „Sztafeta Pamięci - losy mojej rodziny w czasie II wojny światowej”. Konkurs organizowany jest przez Instytut Pamięci Narodowej… » więcej 2024-03-11, godz. 11:00 50 lat temu zmarła Stanisława Leszczyńska, bohaterska położna z Auschwitz 50 lat temu, 11 marca 1974 roku, zmarła Stanisława Leszczyńska, bohaterska położna z Auschwitz. nazwana "ikoną położnictwa". Podczas II wojny światowej… » więcej 2024-03-11, godz. 09:00 Upamiętnienie rodziny Siniarskich zamordowanej za pomoc Żydom Instytut Pileckiego upamiętnił rodzinę Siniarskich z Lutkówki na Mazowszu zamordowaną przez Niemców za pomoc Żydom. Uroczystość odbyła się w związku… » więcej
6869707172
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »