Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Pogrzeb Józefa Orkisza 'Lotnego', żołnierza powojennej…
2024-03-06, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

Pogrzeb Józefa Orkisza "Lotnego", żołnierza powojennej konspiracji niepodległościowej

Józef Orkisz „Lotny” (1923-1948). Fotografia z dokumentu ujawnienia w 1947 r. [Fot. AIPN]
Józef Orkisz „Lotny” (1923-1948). Fotografia z dokumentu ujawnienia w 1947 r. [Fot. AIPN]
6 marca w Krościenku nad Dunajcem odbędzie się pogrzeb Józefa Orkisza "Lotnego", żołnierza powojennej konspiracji niepodległościowej. Zginął w 1948 roku, w wieku 25 lat. Jego szczątki odnalazł i zidentyfikował krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się o godzinie 14.45 wprowadzeniem trumny do kościoła Wszystkich Świętych w Krościenku. Następnie zostanie odprawiona msza święta, a o 16.00 odbędzie się ceremonia pogrzebowa na cmentarzu komunalnym.

Józef Orkisz urodził się 7 marca 1923 roku w Krościenku. W latach 1946-1947 pod pseudonimem "Lotny" walczył w antykomunistycznym Zgrupowaniu Partyzanckim "Błyskawica" Józefa Kurasia "Ognia". Został przydzielony do 2. kompanii działającej w Tatrach, na Podhalu oraz na pograniczu polsko-słowackim.

Orkisz ujawnił się na początku 1947 roku, w ramach tzw. amnestii. Latem tego samego roku z dwoma kolegami wstąpił do oddziału partyzanckiego "Wiarusy", do którego formalnie został przyjęty 11 sierpnia. Brał udział w akcjach zbrojnych, między innymi 21 października 1947 w walce z funkcjonariuszami komunistycznego aparatu represji w Szczawnicy oraz 19 lutego 1948 w starciu z obławą w górach nad Harklową. Uczestniczył też w ukrywaniu broni i wyposażenia, w tym zdobytego podczas jednej z akcji motocykla.

1 listopada 1947 roku "Lotny" brał udział we wkopaniu symbolicznego krzyża w miejscu śmierci Józefa Kurasia "Ognia". Grupa dowodzona przez Stanisława Ludzię "Dzielnego" - w jej skład weszli także Kajetan Samborski "Duch" i Józef Traczyk "Bystry" - umieściła w Ostrowsku brzozowy krzyż z szarfą i napisami: "Tu zginął śmiercią bohaterską dowódca oddziału partyzanckiego »Błyskawica« mjr »Ogień«" oraz "Od wiernych III Komp[ani] AK". Krzyż ten stał przez cały dzień, i dopiero wieczorem został usunięty przez władze.

Podczas strzelaniny z funkcjonariuszami Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego oraz Straży Więziennej w jednym z gospodarstw przysiółka Siodełko koło Tylmanowej, 30 maja 1948 roku, "Lotny" został postrzelony, i wkrótce potem zmarł wskutek odniesionych ran. Pochowano go na cmentarzu w Nowym Targu koło cmentarnego muru.

Za działalność konspiracyjną represjonowano jego rodzinę, wielokrotnie wzywano na przesłuchania, nękano rewizjami. Młodsza o dwa lata siostra Józefa - Władysława - została aresztowana, oskarżona o utrzymywanie kontaktów z podziemiem i w styczniu 1948 roku skazana na półtora roku więzienia.

Po kilkudziesięciu latach, w 2021 roku szczątki Józefa Orkisza odnaleziono podczas prac poszukiwawczych prowadzonych przez IPN. Przy szczątkach archeolodzy natrafili na fragmenty tkaniny mundurowej Józefa Orkisza oraz fragmenty ryngrafu wykonanego z cynku.

Zobacz także

2024-05-15, godz. 11:00 Konferencja w Białej o lokalnych muzeach ziemi prudnickiej W ramach Bialskiego Festiwalu Kultur w najbliższą środę (15.05) w sali konferencyjnej Centrum Społeczno-Kulturalnego w Białej odbędzie się konferencja… » więcej 2024-05-15, godz. 09:00 Zmarła Zofia Czekalska "Sosenka” W wieku 100 lat zmarła uczestniczka powstania warszawskiego Zofia Czekalska "Sosenka" - poinformował w mediach społecznościowych prezydent Warszawy Rafał… » więcej 2024-05-15, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 15 maja » więcej 2024-05-14, godz. 17:29 Najmłodsi poznali historię niedźwiedzia Wojtka Najmłodsi uczniowie szkół podstawowych zaprezentowali swoje prace na wernisażu pt. "Historia Misia Wojtka" w Samorządowym Ośrodku Kultury w Komprachcica… » więcej 2024-05-14, godz. 13:00 Archiwum Polskiego Radia zaprasza na Noc Muzeów w Pałacu Staszica Archiwum Polskiego Radia zaprasza w sobotę na Noc Muzeów w Pałacu Staszica w Warszawie. Zwiedzający będą mogli nie tylko poznać bogate zasoby, jakie Polskie… » więcej 2024-05-14, godz. 11:00 16. Opolska Noc Muzeów - Instytut Śląski Instytut Śląski wraz z innymi opolskimi placówkami muzealnymi włączył w akcję Nocy Muzeów. Oto program wydarzenia w sobotę 18.05: » więcej 2024-05-14, godz. 10:00 41. rocznica śmierci Grzegorza Przemyka, maturzysty śmiertelnie pobitego przez milicjantów 41 lat temu, 14 maja 1983 roku, w Warszawie zmarł Grzegorz Przemyk, 19-letni maturzysta śmiertelnie pobity przez milicjantów. Był synem Leopolda Przemyka i… » więcej 2024-05-14, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 14 maja » więcej 2024-05-13, godz. 19:50 32 lata temu w Himalajach zginęła Wanda Rutkiewicz, wybitna himalaistka 32 lata temu, 13 maja 1992 roku, na Kanczendzondze w Himalajach, podczas próby wejścia na swój 9. ośmiotysięcznik, zginęła Wanda Rutkiewicz. Wybitna himalaistka… » więcej 2024-05-13, godz. 15:09 Muzeum Powstania Warszawskiego: Zmarł Zbigniew Leo, pseudonim Byk W wieku 99 lat zmarł powstaniec warszawski, Zbigniew Leo, pseudonim Byk- informuje Muzeum Powstania Warszawskiego. » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »