Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK wykonali wyrok…
2024-03-04, 11:00 Autor: IAR/E.Porycka/dok.

80 lat temu żołnierze Kedywu AK wykonali wyrok śmierci na Karlu Schmalzu

Krzysztof Sobieszczański ps. „Kolumb”, uczestnik akcji (zdjęcie wykonane w 1941 w KL Auschwitz) [fot. wikipedia domena publiczna]
Krzysztof Sobieszczański ps. „Kolumb”, uczestnik akcji (zdjęcie wykonane w 1941 w KL Auschwitz) [fot. wikipedia domena publiczna]
80 lat temu, 4 marca 1944 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej wykonali wyrok śmierci na Karlu Schmalzu, dowódcy posterunku Bahnschutzpolizei na dworcu Warszawa Zachodnia. W akcji o kryptonimie "Panienka" - od przezwiska nadanego Schmalzowi przez warszawiaków - zlikwidowano w sumie pięciu Niemców, nie ponosząc strat własnych.
Niemiecki szef ochrony dworca został skazany przez sąd Polskiego Państwa Podziemnego za torturowanie i zamordowanie około 200. Polaków zatrzymanych w okolicach dworca. Karl Schmalz słynął z okrucieństwa, w wartowni otoczonej drutem kolczastym, sadystycznie znęcał się nad zatrzymanymi, którymi byli między innymi pracownicy kolejowi, a także kobiety i dzieci próbujące wykraść węgiel z wagonów kolejowych do ogrzania mieszkań. Feldfebel urządzał też zasadzki, w kobiecym przebraniu pod osłoną nocy, udając, że sam kradnie węgiel, zabijał swoje ofiary. Był postrachem Woli.

W akcji 4 marca wziął udział 17-osobowy odział Kedywu pod dowództwem Kazimierza Jakubowskiego pseudonim Kazik", w porozumieniu z dwoma polskimi kolejarzami. Najpierw część AK-owców opanowała sąsiadujące z wartownią budynki Towarzystwa Asfaltowego oraz firmy "Sewerin". Następnie podprowadzono znajdujące się tam betoniarki w pobliże wartowni, aby zagłuszyć strzały. Do budynku dworca weszło trzech Polaków, z których dwóch - Krzysztof Sobieszczański "Kolumb" i Jan Barszczewski "Janek" było przebranych w niemieckie mundury, a trzeci - Antoni Wojciechowski "Antek" - udawał złapanego złodzieja kolejowego. W tym samym czasie od tyłu do pomieszczeń wkroczyła inna grupa AK-owców, która zastrzeliła Schmalza oraz czterech innych Niemców. W akcji uczestniczyli między innymi Stanisław Likiernik, Andrzej Englert i Leon Zubrzycki. Oddział wycofał się z ciężarówką załadowaną bronią i amunicją.

Podczas akcji Polacy oszczędzili jednego z Niemców, co miało tragiczne w skutkach konsekwencje. Mundurowy rozpoznał później na ulicy Kazimierza Jakubowskiego, którego Gestapo aresztowało wraz z żoną Zofią. Oboje zostali zamordowani.

Akcja "Panienka" z niewielkimi różnicami została przedstawiona w powieści Romana Bratnego "Kolumbowie. Rocznik 20" i jej ekranizacji, serialu telewizyjnym pod tym samym tytułem. Uczestnik akcji Stanisław Likiernik stał się pierwowzorem postaci Stanisława Skiernika, jednego z bohaterów Kolumbów. Z Bratnym znali się od dzieciństwa.

Zobacz także

2024-05-07, godz. 11:00 47 lat temu zginął Stanisław Pyjas, student i opozycjonista 47 lat temu, 7 maja 1977 roku, zginął Stanisław Pyjas, 23-letni student Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz opozycyjny w okresie PRL, współpracownik… » więcej 2024-05-07, godz. 09:00 Marsz Żywych w Oświęcimiu "Marsz Żywych" po raz kolejny przeszedł przez teren byłego niemieckiego, nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau. Celem wydarzenia jest upamiętnienie… » więcej 2024-05-07, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 7 maja » więcej 2024-05-06, godz. 18:49 IPN otworzył nowe centrum edukacyjne w centrum Warszawy Instytut Pamięci Narodowej otworzył w centrum stolicy nowy Centralny Przystanek Historia imienia prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Przy ulicy Marszałkowskiej… » więcej 2024-05-06, godz. 13:00 O archeologii na najbliższym Łambinowickim Spotkaniu Muzealnym Dobiega końca projekt „Nauka dla Społeczeństwa, społeczeństwo dla nauki w Miejscu Pamięci Narodowej w Łambinowicach”. Z tej okazji zorganizowano spotkanie… » więcej 2024-05-06, godz. 11:00 Dziś wyruszy Marsz Żywych 2024 O 13.00 z dawnego hitlerowskiego obozu Auschwitz wyruszy Marsz Żywych. W corocznym upamiętnieniu ofiar Holokaustu wezmą udział nie tylko byli ocaleni więźniowie… » więcej 2024-05-06, godz. 09:00 Święto Gwardii Szwajcarskiej 6 maja swoje święto obchodzi Gwardia Szwajcarska, od 518 lat stojąca na straży papieża i Watykanu. Tradycyjnie tego dnia na dziedzińcu Świętego Damazego… » więcej 2024-05-06, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 6 maja » więcej 2024-05-05, godz. 13:00 79 lat temu amerykańskie wojska wyzwoliły niemiecki obóz Mauthausen-Gusen 79 lat temu, 5 maja 1945 roku, o godzinie 17-tej amerykańskie wojska wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen, znajdujący się na terenie zaanektowanej… » więcej 2024-05-05, godz. 11:00 Mija 85 lat od słynnej mowy sejmowej Józefa Becka 5 maja 1939 roku, minister spraw zagranicznych Józef Beck wygłosił w Sejmie słynną mowę, w której odrzucił niemieckie roszczenia względem Polski. Przemówienie… » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »