Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł obrońca opozycjonistów mecenas…
2024-02-25, 13:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł obrońca opozycjonistów mecenas Władysław Siła-Nowicki

Władysław Siła-Nowicki 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Władysław Siła-Nowicki 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
30 lat temu - 25 lutego 1994 roku - zmarł Wladysław Siła-Nowicki, mecenas, żołnierz i polityk. W czasach PRL-u bronił opozycjonistów w głośnych procesach. Sędzia Trybunału Stanu w latach 1992-1993, współtwórca i pierwszy prezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy.
W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, uczestnikiem Powstania Warszawskiego, po zakończeniu działań zbrojnych spędził ponad 9 lat w stalinowskich więzieniach, z czego ponad 100 dni w celi śmierci. Potem zasłynął jako adwokat w procesach politycznych, między innymi żołnierzy AK i WiN, antykomunistycznej organizacji Ruch, Komitetu Obrony Robotników, przywódców Konfederacji Polski Niepodległej, a także członków Solidarności w okresie stanu wojennego.

Zyskał miano obrońcy bezkompromisowego, zaangażowanego i odważnego. Dwukrotnie pozbawiono go możliwości wykonywania zawodu, w 1983 roku został wysłany na przymusową emeryturę. Był współautorem statutu wolnych związków zawodowych, który stał się podstawą statutu NSZZ "Solidarność".

Przez kilka lat doradzał Lechowi Wałęsie. W 1989 roku uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu jako niezależny ekspert. Podczas posiedzenia inauguracyjnego w niezaplanowanym wystąpieniu, wyciętym przez telewizję, zaproponował uczczenie minutą ciszy kapłanów związanych z opozycją - Stefana Niedzielaka i Stanisława Suchowolca. Obaj zginęli w styczniu 1989 roku w niewyjaśnionych okolicznościach. W tym samym wystąpieniu upominał się o interesy "Solidarności" - jak to ujął - "niegrzecznej", dla której nie znaleziono miejsca przy stole obrad. Poparł też postulat zniesienia cenzury i domagał się wyjaśnienia sprawy Katynia.

Krytycznie odniósł się do idei częściowo wolnych wyborów 1989 roku - wyborów kontraktowych - choć zdecydował się ubiegać w nich o mandat poselski, jednak bez powodzenia. Po 1989 roku podjął ponownie praktykę adwokacką. Zmarł 25 lutego 1994 roku. Pochowano go na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W 2006 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej". Wcześniej, w 1990 roku, decyzją prezydenta na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego uhonorowano go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

(więcej)

Urodził się 22 czerwca 1913 roku w Warszawie. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych i prawniczych. Jego ojciec był sędzią, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej. Władysław Siła-Nowicki walczył w wojnie obronnej Polski w 1939 roku, potem był żołnierzem AK, brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie był zaangażowany w antysowiecką konspirację w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. W marcu 1947 roku ujawnił się, a potem próbował przedostać na Zachód razem z dowódcą, byłym cichociemnym Hieronimem Dekutowskim "Zaporą" i sześcioma kolegami. Wszyscy zostali złapani przez SB i po rocznym śledztwie, w listopadzie 1948 roku, skazani na karę śmierci. Z życiem uszedł jedynie Władysław Siła-Nowicki dzięki pomocy ciotki, która była siostrą Feliksa Dzierżyńskiego. Po interwencji u sowieckiego ambasadora uzyskała zamianę kary śmierci na dożywocie. Władysław Siła-Nowicki w komunistycznym więzieniu spędził ponad dziewięć lat, 112 dni przesiedział w celi śmierci. O ułaskawieniu dowiedział się w dniu wykonania wyroków śmierci na swoich kolegach. Karę odbywał w najcięższych więzieniach: w Warszawie, Rawiczu, Wronkach i Strzelcach Opolskich. Wyszedł na wolność w 1956, rok później został zrehabilitowany. Od 1959 roku pracował jako adwokat. W pierwszych latach prowadził procesy rehabilitacyjne swoich współwięźniów - żołnierzy AK i WiN. Rola obrońcy w procesach politycznych była jego votum dziękczynnym za uratowanie życia. W 1961 roku działał w Klubie Inteligencji Katolickiej, w połowie lat 60. prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński zaprosił go do zespołu informacyjnego, czyli nieformalnej grupy swoich doradców. W 1969, na prośbę prymasa Wyszyńskiego, został doradcą prawnym Episkopatu Polski. W grudniu 1975 roku podpisał "List 59", zawierający protest przeciw projektom zmian w konstytucji PRL. Był sygnatariuszem oświadczenia 14 intelektualistów z czerwca 1976 roku, deklarujących solidarność z protestującymi robotnikami. Występował w roli obrońcy w procesach robotników radomskich. To w jego mieszkaniu przy Kruczej w Warszawie podczas strajków w Gdańsku i Szczecinie w 1980 roku powstał statut wolnych związków zawodowych, który stał się później podstawą statutu NSZZ "Solidarność". Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku, Władysław Siła-Nowicki działał w Prymasowskiej Radzie Społecznej, był obrońcą w procesach przywódców KPN, działaczy KSS KOR i podziemia oraz osób zaangażowanych w Radio Solidarność. W 1983 został zmuszony do przejścia na emeryturę.

Był autorem słynnego listu do generała Wojciecha Jaruzelskiego, w którym protestował przeciw bezprawiu Służb Bezpieczeństwa, za co wszczęto wobec niego postępowanie karne, umorzone w wyniku amnestii.

W grudniu 1986 roku podjął kontrowersyjną decyzję o przystąpieniu do Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Wojciechu Jaruzelskim. Wydarzenie to zaszokowało działaczy opozycji. Na posiedzeniach rady jako jedyny domagał się wyjaśnienia okoliczności zbrodni katyńskiej i przywrócenia legalności NSZZ "Solidarność". Podczas obrad Okrągłego Stołu w 1989 roku występował jako niezależny autorytet, choć został zaproszony do udziału w rozmowach przez Czesława Kiszczaka. W końcowej fazie obrad wyraził niezadowolenie z przyjętej formuły nowych wyborów. "Stwierdzam, że projekt wyborów przeprowadzonych w tym czasie i w ten sposób absolutnie podważa nadzieje społeczeństwa na zmianę stosunków politycznych w zakresie pluralizmu politycznego w Polsce" - mówił. Zdecydował się jednak na start w wyborach do Sejmu. Na warszawskim Żoliborzu przegrał z Jackiem Kuroniem. W 1989 roku wznowił praktykę adwokacką.

Wchodził w skład władz Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy, które reaktywował w lutym 1989. W latach 1989-1992 był jego prezesem. Zgłosił swą kandydaturę w wyborach prezydenckich w 1990 roku, nie udało mu się jednak zebrać wymaganych 100 tysięcy podpisów. Rok później, w wyborach parlamentarnych (1991), bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy Chrześcijańskiej Demokracji. Zmarł 25 lutego 1994 roku w Warszawie.

Zobacz także

2024-01-25, godz. 13:00 105 lat temu powstała Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych ma już 105 lat. Przedsiębiorstwo zostało powołane 25 stycznia 1919 roku przez rząd Ignacego Jana Paderewskiego… » więcej 2024-01-25, godz. 11:00 Rocznica oswobodzenia niemieckiego KL Auschwitz w TVP Polonia W rocznicę oswobodzenia KL Auschwitz TVP Polonia pokaże trzy filmy dokumentalne poświęcone byłym więźniom niemieckiego obozu - będą to: „Położna”… » więcej 2024-01-25, godz. 09:00 81 lat temu Niemcy rozstrzelali przed Ścianą Straceń w Auschwitz 53. Polaków 81 lat temu, 25 stycznia 1943 roku, Niemcy rozstrzelali przed Ścianą Straceń w Auschwitz 53 Polaków, podejrzanych o działalność przeciw SS i przygotowywanie… » więcej 2024-01-25, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 25 stycznia » więcej 2024-01-24, godz. 16:45 Uroczystości upamiętniające strajk w Stoczni Szczecińskiej To był pierwszy przypadek w bloku komunistycznym, gdy pierwszy sekretarz partii przyjeżdża do strajkujących robotników negocjować porozumienie. W styczniu… » więcej 2024-01-24, godz. 15:00 „Papierowa amunicja” – wystawa wydawnictw drugiego obiegu PRL Blisko sto tytułów prasy i książek wydanych w PRL poza cenzurą pokazano na wystawie „Papierowa amunicja”, otwartej we wtorek w bibliotece Uniwersytetu… » więcej 2024-01-24, godz. 13:00 Polska koprodukcja "Strefa interesów" z szansą na Oscara dla najlepszego filmu Brytyjsko-polsko-amerykańska koprodukcja "Strefa interesów" ma szansę na Oscara dla najlepszego filmu. Obraz w reżyserii Jonathana Glazera to opowieść o… » więcej 2024-01-24, godz. 12:00 W Londynie premiera gry edukacyjne IPN "Lotnicy - Wojna w przestworzach" Gra "Lotnicy - Wojna w przestworzach" to kolejna produkcja Instytutu Pamięci Narodowej, która dzięki wirtualnym narzędziom pozwoli wcielić się w bohaterów… » więcej 2024-01-24, godz. 10:00 103 lata temu urodził się Tadeusz Zawadzki "Zośka", harcmistrz, podporucznik AK 103 lata temu, 24 stycznia 1921 roku, urodził się Tadeusz Zawadzki, pseudonim "Zośka", harcmistrz, podporucznik Armii Krajowej, dowódca warszawskich Grup Szturmowych… » więcej 2024-01-24, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 24 stycznia » więcej
7475767778
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »