Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł obrońca opozycjonistów mecenas…
2024-02-25, 13:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł obrońca opozycjonistów mecenas Władysław Siła-Nowicki

Władysław Siła-Nowicki 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Władysław Siła-Nowicki 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
30 lat temu - 25 lutego 1994 roku - zmarł Wladysław Siła-Nowicki, mecenas, żołnierz i polityk. W czasach PRL-u bronił opozycjonistów w głośnych procesach. Sędzia Trybunału Stanu w latach 1992-1993, współtwórca i pierwszy prezes Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy.
W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, uczestnikiem Powstania Warszawskiego, po zakończeniu działań zbrojnych spędził ponad 9 lat w stalinowskich więzieniach, z czego ponad 100 dni w celi śmierci. Potem zasłynął jako adwokat w procesach politycznych, między innymi żołnierzy AK i WiN, antykomunistycznej organizacji Ruch, Komitetu Obrony Robotników, przywódców Konfederacji Polski Niepodległej, a także członków Solidarności w okresie stanu wojennego.

Zyskał miano obrońcy bezkompromisowego, zaangażowanego i odważnego. Dwukrotnie pozbawiono go możliwości wykonywania zawodu, w 1983 roku został wysłany na przymusową emeryturę. Był współautorem statutu wolnych związków zawodowych, który stał się podstawą statutu NSZZ "Solidarność".

Przez kilka lat doradzał Lechowi Wałęsie. W 1989 roku uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu jako niezależny ekspert. Podczas posiedzenia inauguracyjnego w niezaplanowanym wystąpieniu, wyciętym przez telewizję, zaproponował uczczenie minutą ciszy kapłanów związanych z opozycją - Stefana Niedzielaka i Stanisława Suchowolca. Obaj zginęli w styczniu 1989 roku w niewyjaśnionych okolicznościach. W tym samym wystąpieniu upominał się o interesy "Solidarności" - jak to ujął - "niegrzecznej", dla której nie znaleziono miejsca przy stole obrad. Poparł też postulat zniesienia cenzury i domagał się wyjaśnienia sprawy Katynia.

Krytycznie odniósł się do idei częściowo wolnych wyborów 1989 roku - wyborów kontraktowych - choć zdecydował się ubiegać w nich o mandat poselski, jednak bez powodzenia. Po 1989 roku podjął ponownie praktykę adwokacką. Zmarł 25 lutego 1994 roku. Pochowano go na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W 2006 roku został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski "za wybitne zasługi w działalności na rzecz przemian demokratycznych w Polsce, za osiągnięcia w pracy zawodowej i społecznej". Wcześniej, w 1990 roku, decyzją prezydenta na uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego uhonorowano go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

(więcej)

Urodził się 22 czerwca 1913 roku w Warszawie. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych i prawniczych. Jego ojciec był sędzią, uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej. Władysław Siła-Nowicki walczył w wojnie obronnej Polski w 1939 roku, potem był żołnierzem AK, brał udział w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie był zaangażowany w antysowiecką konspirację w Zrzeszeniu Wolność i Niezawisłość. W marcu 1947 roku ujawnił się, a potem próbował przedostać na Zachód razem z dowódcą, byłym cichociemnym Hieronimem Dekutowskim "Zaporą" i sześcioma kolegami. Wszyscy zostali złapani przez SB i po rocznym śledztwie, w listopadzie 1948 roku, skazani na karę śmierci. Z życiem uszedł jedynie Władysław Siła-Nowicki dzięki pomocy ciotki, która była siostrą Feliksa Dzierżyńskiego. Po interwencji u sowieckiego ambasadora uzyskała zamianę kary śmierci na dożywocie. Władysław Siła-Nowicki w komunistycznym więzieniu spędził ponad dziewięć lat, 112 dni przesiedział w celi śmierci. O ułaskawieniu dowiedział się w dniu wykonania wyroków śmierci na swoich kolegach. Karę odbywał w najcięższych więzieniach: w Warszawie, Rawiczu, Wronkach i Strzelcach Opolskich. Wyszedł na wolność w 1956, rok później został zrehabilitowany. Od 1959 roku pracował jako adwokat. W pierwszych latach prowadził procesy rehabilitacyjne swoich współwięźniów - żołnierzy AK i WiN. Rola obrońcy w procesach politycznych była jego votum dziękczynnym za uratowanie życia. W 1961 roku działał w Klubie Inteligencji Katolickiej, w połowie lat 60. prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński zaprosił go do zespołu informacyjnego, czyli nieformalnej grupy swoich doradców. W 1969, na prośbę prymasa Wyszyńskiego, został doradcą prawnym Episkopatu Polski. W grudniu 1975 roku podpisał "List 59", zawierający protest przeciw projektom zmian w konstytucji PRL. Był sygnatariuszem oświadczenia 14 intelektualistów z czerwca 1976 roku, deklarujących solidarność z protestującymi robotnikami. Występował w roli obrońcy w procesach robotników radomskich. To w jego mieszkaniu przy Kruczej w Warszawie podczas strajków w Gdańsku i Szczecinie w 1980 roku powstał statut wolnych związków zawodowych, który stał się później podstawą statutu NSZZ "Solidarność". Po wprowadzeniu stanu wojennego w grudniu 1981 roku, Władysław Siła-Nowicki działał w Prymasowskiej Radzie Społecznej, był obrońcą w procesach przywódców KPN, działaczy KSS KOR i podziemia oraz osób zaangażowanych w Radio Solidarność. W 1983 został zmuszony do przejścia na emeryturę.

Był autorem słynnego listu do generała Wojciecha Jaruzelskiego, w którym protestował przeciw bezprawiu Służb Bezpieczeństwa, za co wszczęto wobec niego postępowanie karne, umorzone w wyniku amnestii.

W grudniu 1986 roku podjął kontrowersyjną decyzję o przystąpieniu do Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Wojciechu Jaruzelskim. Wydarzenie to zaszokowało działaczy opozycji. Na posiedzeniach rady jako jedyny domagał się wyjaśnienia okoliczności zbrodni katyńskiej i przywrócenia legalności NSZZ "Solidarność". Podczas obrad Okrągłego Stołu w 1989 roku występował jako niezależny autorytet, choć został zaproszony do udziału w rozmowach przez Czesława Kiszczaka. W końcowej fazie obrad wyraził niezadowolenie z przyjętej formuły nowych wyborów. "Stwierdzam, że projekt wyborów przeprowadzonych w tym czasie i w ten sposób absolutnie podważa nadzieje społeczeństwa na zmianę stosunków politycznych w zakresie pluralizmu politycznego w Polsce" - mówił. Zdecydował się jednak na start w wyborach do Sejmu. Na warszawskim Żoliborzu przegrał z Jackiem Kuroniem. W 1989 roku wznowił praktykę adwokacką.

Wchodził w skład władz Chrześcijańsko-Demokratycznego Stronnictwa Pracy, które reaktywował w lutym 1989. W latach 1989-1992 był jego prezesem. Zgłosił swą kandydaturę w wyborach prezydenckich w 1990 roku, nie udało mu się jednak zebrać wymaganych 100 tysięcy podpisów. Rok później, w wyborach parlamentarnych (1991), bez powodzenia kandydował do Sejmu z listy Chrześcijańskiej Demokracji. Zmarł 25 lutego 1994 roku w Warszawie.

Zobacz także

2024-08-03, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 3 sierpnia » więcej 2024-08-02, godz. 15:00 80 lat temu zmarła Krystyna Krahelska, poetka, uczestniczka Powstania Warszawskiego 80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, zmarła Krystyna Krahelska, pseudonim "Danuta", poetka, uczestniczka Powstania Warszawskiego, autorka jednej z najpopularniejszych… » więcej 2024-08-02, godz. 13:00 81. rocznica zbrojnego buntu więźniów w obozie zagłady w Treblince 81 lat temu doszło do zbrojnego buntu więźniów w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w Treblince (Treblinka II). 2 sierpnia 1943 roku podpalili oni część… » więcej 2024-08-02, godz. 11:00 80 lat temu Niemcy zamordowali 40 osób w klasztorze jezuitów przy Rakowieckiej 80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, w drugim dniu Powstania Warszawskiego, w klasztorze jezuitów przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie Niemcy zamordowali 40 osób… » więcej 2024-08-02, godz. 09:00 80 lat temu warszawscy powstańcy zdobyli Redutę PWPW 80 lat temu, 2 sierpnia 1944 roku, warszawscy powstańcy zdobyli Redutę Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Olbrzymi żelbetowy kompleks z podziemnymi… » więcej 2024-08-02, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 2 sierpnia » więcej 2024-08-01, godz. 20:52 Stolica oddała hołd powstańcom warszawskim w godzinę "W" Punktualnie o godzinie 17, w godzinę "W" stolica oddała hołd powstańcom warszawskim. W 80. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego miasto zatrzymało się… » więcej 2024-08-01, godz. 20:45 Rozmowa z uczestnikiem Powstania Warszawskiego [DŹWIĘK] - Czekaliśmy w pogotowiu kilka dni. Naszym pierwszym zadaniem było zdobycie Umschlagplatzu. I tak się zaczął pierwszy dzień - tak w specjalnym programie… » więcej 2024-08-01, godz. 20:38 Cykl podcastów "Pamięć w eterze. Powstanie Warszawskie na falach Polskiego Radia w PRL"  "Pamięć w eterze. Powstanie Warszawskie na falach Polskiego Radia w PRL" - to tytuł cyklu podcastów przygotowanych przez Informacyjną Agencję Radiową oraz… » więcej 2024-08-01, godz. 20:33 Opole uczciło pamięć bohaterów 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Dokładnie 80 lat temu, o godzinie 17:00 wybuchło Powstanie Warszawskie. Opole również oddało hołd bohaterom powstania. W uroczystościach wojewódzkich przed… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »