Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji…
2024-01-22, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii

Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu - 22 stycznia 1943 roku - w okupowanej Polsce utworzono Kedyw, czyli Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Oficjalny rozkaz o utworzeniu elitarnych oddziałów AK wydał generał Stefan Rowecki "Grot", komendant główny AK, by "uporządkować odcinek walki czynnej". Kedyw wsławił się spektakularnymi akcjami przeprowadzonymi przez najlepiej wyszkolone oddziały podziemnej armii. To między innymi akcja pod Arsenałem i odbicie z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” czy wykonanie wyroku na znienawidzonym w stolicy dowódcy SS i policji w dystrykcie warszawskim Franzu Kutscherze.
Pierwszym dowódcą Kedywu był generał August Emil Fieldorf "Nil". Podporządkowano mu wcześniej istniejące organizacje dywersyjne, w tym dwie największe - Związek Odwetu i "Wachlarz". Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów. Wśród nich były bataliony "Parasol" i "Zośka", znane z wielu akcji bojowych w okresie konspiracji i w czasie Powstania Warszawskiego, kiedy weszły w skład powstańczego Zgrupowania "Radosław".

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa. Wraz z jego powstaniem zmieniło się podejście AK do dywersji. Akcje dotąd przeprowadzane tak, aby nie mogły być kojarzone z armią podziemną, teraz miały być organizowane w sposób jawny, pozwalający na ich połączenie z AK.

Działania dywersyjne wymierzone były przede wszystkim w transporty kolejowe zmierzające na front wschodni. Do legendy przeszła akcja "Góral" przeprowadzona 12 sierpnia 1943 roku. Oddziały Kedywu przejęły na placu Zamkowym w Warszawie transport 100 milionów złotych, co w tamtych czasach było ogromną sumą pieniędzy. Historyk Tomasz Strzembosz (zmarł 2004) ocenił tę akcję jako jedną z najlepiej przeprowadzonych operacji zbrojnych ruchu oporu w całej okupowanej Europie. Dokumenty potwierdzają ponadto setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów. Odnotowano tysiące spalonych wagonów i cystern oraz uszkodzonych lokomotyw.

W ramach odwetu likwidowano Niemców szczególnie szkodliwych i uprzykrzających życie polskiemu społeczeństwu. Starano się zasiać strach i zamęt w szeregach okupanta i przynieść moralną ulgę terroryzowanym Polakom.

Samoobrona obejmowała akcje odbijania więźniów, likwidacji karnych ekspedycji na prowincji czy niszczenie biur urzędów niemieckiej administracji.

Choć Kedyw jest w zbiorowej świadomości kojarzony przede wszystkim z Warszawą, jego struktury objęły swym zasięgiem niemal wszystkie obszary przedwojennej Polski. Historycy szacują, że Kedyw AK składał się z mniej więcej trzech tysięcy konspiratorów na terenie całego kraju. Kiedy w 1943 roku AK tworzyła oddziały partyzanckie, to właśnie oficerowie Kedywu byli często inicjatorami oraz dowódcami takich grup.
Kedyw AK,

Zobacz także

2024-01-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 5 stycznia » więcej 2024-01-04, godz. 15:00 Rok temu zmarł generał Jan Podhorski Rok temu, 4 stycznia 2023 roku, zmarł Jan Henryk Podhorski, pseudonimy: "Zygzak” i "Marciniak”, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Był… » więcej 2024-01-04, godz. 13:00 215 lat temu urodził się Louis Braille, twórca alfabetu dla niewidomych 215 lat temu, 4 stycznia 1809 roku, urodził się twórca alfabetu dla niewidomych Louis Braille. Jego alfabet został oparty na systemie wojskowym, który umożliwiał… » więcej 2024-01-04, godz. 11:00 Na Wawelu otwarcie podziemnej trasy zwiedzania Jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Wawelu otwarte dla zwiedzających. Muzealnicy i konserwatorzy przygotowali w podziemiach wschodniego skrzydła królewskiej… » więcej 2024-01-04, godz. 09:00 77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu WiN 77 lat temu, 4 stycznia 1947 roku, w Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, walczącej z sowietyzacją… » więcej 2024-01-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 4 stycznia » więcej 2024-01-03, godz. 13:00 Rosyjskiemu reżimowi nie udało się zniszczyć Memoriału Rosyjskiemu reżimowi nie udało się zniszczyć stowarzyszenia Memoriał. Jedna z najbardziej cenionych na świecie organizacji badających stalinowskie zbrodnie… » więcej 2024-01-03, godz. 11:00 Plany Zamku Królewskiego w Warszawie na 2024 rok Prezentacja dzieł Rafaela, wystawa prac Władysława Hasiora i kolejne inwestycje - to plany Zamku Królewskiego w Warszawie na 2024 rok. Będzie to ostatni rok… » więcej 2024-01-03, godz. 10:00 Wszystkie drogi prowadzą do... muzeum - cykliczne oprowadzania tematyczne dla seniorów: Rozwój broni palnej w XIX w… Witold Garbal - kierownik Działu Historycznego Muzeum Śląska Opolskiego przybliży tajniki rozwoju broni palnej w dziewiętnastym wieku oraz oprowadzi po stałej… » więcej 2024-01-03, godz. 09:00 Sądeccy poszukiwacze znaleźli srebrne monety rzymskie z II wieku Grot i ostrogi średniowieczne, 30 krajcarów, pierścionkii dwie srebrne monety Cesarstwa Rzymskiego z II wieku naszej ery odnaleźli w Sylwestra poszukiwacze… » więcej
8687888990
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »