Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji…
2024-01-22, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii

Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu - 22 stycznia 1943 roku - w okupowanej Polsce utworzono Kedyw, czyli Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Oficjalny rozkaz o utworzeniu elitarnych oddziałów AK wydał generał Stefan Rowecki "Grot", komendant główny AK, by "uporządkować odcinek walki czynnej". Kedyw wsławił się spektakularnymi akcjami przeprowadzonymi przez najlepiej wyszkolone oddziały podziemnej armii. To między innymi akcja pod Arsenałem i odbicie z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” czy wykonanie wyroku na znienawidzonym w stolicy dowódcy SS i policji w dystrykcie warszawskim Franzu Kutscherze.
Pierwszym dowódcą Kedywu był generał August Emil Fieldorf "Nil". Podporządkowano mu wcześniej istniejące organizacje dywersyjne, w tym dwie największe - Związek Odwetu i "Wachlarz". Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów. Wśród nich były bataliony "Parasol" i "Zośka", znane z wielu akcji bojowych w okresie konspiracji i w czasie Powstania Warszawskiego, kiedy weszły w skład powstańczego Zgrupowania "Radosław".

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa. Wraz z jego powstaniem zmieniło się podejście AK do dywersji. Akcje dotąd przeprowadzane tak, aby nie mogły być kojarzone z armią podziemną, teraz miały być organizowane w sposób jawny, pozwalający na ich połączenie z AK.

Działania dywersyjne wymierzone były przede wszystkim w transporty kolejowe zmierzające na front wschodni. Do legendy przeszła akcja "Góral" przeprowadzona 12 sierpnia 1943 roku. Oddziały Kedywu przejęły na placu Zamkowym w Warszawie transport 100 milionów złotych, co w tamtych czasach było ogromną sumą pieniędzy. Historyk Tomasz Strzembosz (zmarł 2004) ocenił tę akcję jako jedną z najlepiej przeprowadzonych operacji zbrojnych ruchu oporu w całej okupowanej Europie. Dokumenty potwierdzają ponadto setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów. Odnotowano tysiące spalonych wagonów i cystern oraz uszkodzonych lokomotyw.

W ramach odwetu likwidowano Niemców szczególnie szkodliwych i uprzykrzających życie polskiemu społeczeństwu. Starano się zasiać strach i zamęt w szeregach okupanta i przynieść moralną ulgę terroryzowanym Polakom.

Samoobrona obejmowała akcje odbijania więźniów, likwidacji karnych ekspedycji na prowincji czy niszczenie biur urzędów niemieckiej administracji.

Choć Kedyw jest w zbiorowej świadomości kojarzony przede wszystkim z Warszawą, jego struktury objęły swym zasięgiem niemal wszystkie obszary przedwojennej Polski. Historycy szacują, że Kedyw AK składał się z mniej więcej trzech tysięcy konspiratorów na terenie całego kraju. Kiedy w 1943 roku AK tworzyła oddziały partyzanckie, to właśnie oficerowie Kedywu byli często inicjatorami oraz dowódcami takich grup.
Kedyw AK,

Zobacz także

2024-01-22, godz. 10:00 Prezydenci Polski i Litwy upamiętnili 161. rocznicę Powstania Styczniowego (21.01) Prezydent Andrzej Duda powiedział, że Polaków i Litwinów łączy żywa pamięć o wielkim wspólnym dziedzictwie wolności i wspaniała tradycja walk o samostanowienie… » więcej 2024-01-22, godz. 09:00 161 lat temu wybuchło Powstanie Styczniowe 161 lat temu, 22 stycznia 1863 roku, wybuchło Powstanie Styczniowe, skierowane przeciwko Rosji, największy zryw narodowowyzwoleńczy Polaków XIX wieku i najdłużej… » więcej 2024-01-22, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 22 stycznia » więcej 2024-01-21, godz. 11:00 35 lat temu zginął ksiądz Stefan Niedzielak, opiekun Rodzin Katyńskich 35 lat temu, w nocy z 20 na 21 stycznia 1989 roku, zginął ksiądz Stefan Niedzielak, proboszcz parafii św. Karola Boromeusza na Powązkach, współzałożyciel… » więcej 2024-01-21, godz. 09:00 150. rocznica urodzin Wincentego Witosa 150 lat temu - 21 stycznia 1874 roku - urodził się Wincenty Witos, działacz ludowy, przywódca ruchu chłopskiego, jeden z najaktywniejszych polityków w 20-leciu… » więcej 2024-01-21, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 21 stycznia » więcej 2024-01-20, godz. 11:00 100 lat temu urodził się Jerzy Tomaszewski "Jur", fotograf Powstania Warszawskiego 100 lat temu - 20 stycznia 1924 roku - urodził się Jerzy Tomaszewski "Jur", artysta fotografik, autor około dwóch tysięcy zdjęć dokumentujących przebieg… » więcej 2024-01-20, godz. 09:00 19 lat temu zmarł Jan Nowak-Jeziorański, legendarny "kurier z Warszawy" 19 lat temu, 20 stycznia 2005 roku, zmarł Jan Nowak-Jeziorański, pisarz, polityk, żołnierz AK, legendarny "kurier z Warszawy", cichociemny. Po wojnie wieloletni… » więcej 2024-01-20, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 20 stycznia » więcej 2024-01-19, godz. 13:00 79 lat temu została rozwiązana Armia Krajowa 79 lat temu, 19 stycznia 1945 roku, została rozwiązana Armia Krajowa - siły zbrojne Polskiego Państwa Podziemnego - największa konspiracyjna armia podczas… » więcej
7576777879
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »