Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji…
2024-01-22, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

81 lat temu utworzono Kedyw - Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii

Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
Członkowie Sztabu Kedywu w czasie powstania warszawskiego: od lewej Jan Mazurkiewicz „Radosław”, Wacław Chojna „Horodyński”, nieznany powstaniec i Stanisław Wierzyński „Klara” [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu - 22 stycznia 1943 roku - w okupowanej Polsce utworzono Kedyw, czyli Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Oficjalny rozkaz o utworzeniu elitarnych oddziałów AK wydał generał Stefan Rowecki "Grot", komendant główny AK, by "uporządkować odcinek walki czynnej". Kedyw wsławił się spektakularnymi akcjami przeprowadzonymi przez najlepiej wyszkolone oddziały podziemnej armii. To między innymi akcja pod Arsenałem i odbicie z rąk gestapo Jana Bytnara „Rudego” czy wykonanie wyroku na znienawidzonym w stolicy dowódcy SS i policji w dystrykcie warszawskim Franzu Kutscherze.
Pierwszym dowódcą Kedywu był generał August Emil Fieldorf "Nil". Podporządkowano mu wcześniej istniejące organizacje dywersyjne, w tym dwie największe - Związek Odwetu i "Wachlarz". Trzon Kedywu tworzyły Grupy Szturmowe, wywodzące się z harcerskich Szarych Szeregów. Wśród nich były bataliony "Parasol" i "Zośka", znane z wielu akcji bojowych w okresie konspiracji i w czasie Powstania Warszawskiego, kiedy weszły w skład powstańczego Zgrupowania "Radosław".

Kedyw miał trzy główne zadania: sabotaż i dywersję, terror i odwet wobec okupanta oraz obronę społeczeństwa. Wraz z jego powstaniem zmieniło się podejście AK do dywersji. Akcje dotąd przeprowadzane tak, aby nie mogły być kojarzone z armią podziemną, teraz miały być organizowane w sposób jawny, pozwalający na ich połączenie z AK.

Działania dywersyjne wymierzone były przede wszystkim w transporty kolejowe zmierzające na front wschodni. Do legendy przeszła akcja "Góral" przeprowadzona 12 sierpnia 1943 roku. Oddziały Kedywu przejęły na placu Zamkowym w Warszawie transport 100 milionów złotych, co w tamtych czasach było ogromną sumą pieniędzy. Historyk Tomasz Strzembosz (zmarł 2004) ocenił tę akcję jako jedną z najlepiej przeprowadzonych operacji zbrojnych ruchu oporu w całej okupowanej Europie. Dokumenty potwierdzają ponadto setki poważnych przerw w ruchu kolei, wysadzonych mostów i wykolejonych transportów. Odnotowano tysiące spalonych wagonów i cystern oraz uszkodzonych lokomotyw.

W ramach odwetu likwidowano Niemców szczególnie szkodliwych i uprzykrzających życie polskiemu społeczeństwu. Starano się zasiać strach i zamęt w szeregach okupanta i przynieść moralną ulgę terroryzowanym Polakom.

Samoobrona obejmowała akcje odbijania więźniów, likwidacji karnych ekspedycji na prowincji czy niszczenie biur urzędów niemieckiej administracji.

Choć Kedyw jest w zbiorowej świadomości kojarzony przede wszystkim z Warszawą, jego struktury objęły swym zasięgiem niemal wszystkie obszary przedwojennej Polski. Historycy szacują, że Kedyw AK składał się z mniej więcej trzech tysięcy konspiratorów na terenie całego kraju. Kiedy w 1943 roku AK tworzyła oddziały partyzanckie, to właśnie oficerowie Kedywu byli często inicjatorami oraz dowódcami takich grup.
Kedyw AK,

Zobacz także

2024-02-17, godz. 13:00 40. rocznica śmierci Stanisława Jensena pilota od zadań specjalnych Dziś mija 40. rocznica śmierci Stanisława Jensena, zapomnianego bohatera II wojny światowej, pilota od zadań specjalnych, Kawalera Virtuti Militari. Służył… » więcej 2024-02-17, godz. 11:00 43 lata temu zarejestrowano Niezależne Zrzeszenie Studentów 43 lata temu, 17 lutego 1981 roku, po blisko miesięcznym strajku na uczelniach, komunistyczne władze zgodziły się na zarejestrowanie NZS - Niezależnego Zrzeszenia… » więcej 2024-02-17, godz. 09:00 Instytut Polonika rozpoczął nabór do 6. edycji programu "Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat" Instytut Polonika rozpoczął nabór do 6. edycji programu "Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat". Przez ostatnie 5 lat trwania programu zrealizowano… » więcej 2024-02-17, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 17 lutego » więcej 2024-02-16, godz. 16:00 105 lat temu zakończyło się Powstanie Wielkopolskie 105 lat temu, 16 lutego 1919 roku, zakończyło się Powstanie Wielkopolskie, największy zwycięski zryw niepodległościowy Polaków, który doprowadził do… » więcej 2024-02-16, godz. 13:00 Muzeum Pamięci Sybiru wzbogaciło się o nowe eksponaty Płaskorzeźba wykonana z chleba przez powstańca styczniowego, a także pamiątki - fotografie, dokumenty, korespondencja - po osobach deportowanych na Wschód… » więcej 2024-02-16, godz. 11:00 "Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989" Piąty tom wydawnictwa "Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989" zostanie zaprezentowany w lubelskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej. W publikacji… » więcej 2024-02-16, godz. 09:00 83. rocznica pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski [DŹWIĘK] W Warszawie uczczono 83. rocznicę pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski. » więcej 2024-02-16, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 16 lutego » więcej 2024-02-15, godz. 16:00 Muzeum Auschwitz zorganizuje „Akademię dla nauczycieli z Polski” Seminarium „Akademia dla nauczycieli z Polski” przygotowuje należące do Muzeum Auschwitz centrum edukacyjne. Jego dyrektor Andrzej Kacorzyk zapowiedział… » więcej
7475767778
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »