Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika…
2024-01-10, 13:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
105 lat temu, 10 stycznia 1919 roku, zmarł Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie. Wykonanie monumentu upamiętniającego zwycięstwo pod Grunwaldem w 1410 roku zlecił artyście sam Ignacy Jan Paderewski, który widział jego prace w atelier w Paryżu, gdzie Antoni Wiwulski studiował.
Odlany we Francji pomnik, pociągiem przewieziono do Krakowa. Został uroczyście odsłonięty z okazji pięćsetnej rocznicy historycznej bitwy 15 lipca 1910 roku, w obecności 150 tysięcy osób. Właśnie to dzieło przyniosło artyście sławę. Pomnik Grunwaldzki został wyburzony przez Niemców w 1939, a zrekonstruowany w 1976 roku, na podstawie modelu przechowywanego w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa.

Był pierwszym architektem i rzeźbiarzem pochodzącym z Litwy, który na przełomie XIX i XX wieku ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu oraz Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu.

Antoni Wiwulski brał udział w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi 5 stycznia 1919 roku w oddziale polskiej Samoobrony Wileńskiej. Podczas walk, chorujący od lat na gruźlicę artysta, nabawił się ciężkiego zapalenia płuc. Zmarł kilka dni po opanowaniu miasta przez Sowietów i ogłoszeniu Litewskiej Republiki Radzieckiej. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie. Miał zaledwie 41 lat.

Zachowana spuścizna po Antonim Wiwulskim nie jest zbyt bogata. Około 70 jego rzeźb, powstałych głównie w Paryżu, znajduje się w Litewskim Muzeum Sztuki w Wilnie, zaś szereg listów, rysunków i fotografii przechowuje Biblioteka Seminarium Duchownego we Włocławku.

(więcej)

Antoni Wiwulski urodził się 20 lutego 1877 roku w Tot'mie na północy Rosji. Jego ojciec służył w wojsku polskim. Po jego śmierci, w wieku sześciu lat, przeniósł się z matką do Mitawy na Łotwę. Rozpoczętą tam naukę kontynuował w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie koło Przemyśla w zaborze austriackim. Następnie Antoni Wiwulski ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu na wydziale architektury. Studia artystyczne kontynuował na Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu, gdzie, mimo trudnej sytuacji finansowej, urządził pracownię rzeźbiarską. Jego pracami zainteresował się pianista, polityk i wielki patriota Ignacy Jan Paderewski. Poznał rzeźbiarza w domu Władysława Mickiewicza, najstarszego syna słynnego poety, i zaproponował mu dalsze prace w swojej willi w Morges w Szwajcarii. Tam Antoni Wiwulski pracował nad Pomnikiem Grunwaldzkim.

Konstrukcję o wysokości 24 metrów zwieńczył artysta konnym pomnikiem Władysława Jagiełły. Poniżej znajdują się figury księcia Witolda, polskiego rycerza z giermkiem zbierających krzyżackie chorągwie, wojownika litewskiego prowadzącego jeńca oraz chłopa zrywającego pęta niewoli. U stóp pomnika Antoni Wiwulski przedstawił ciało pokonanego pod Grunwaldem krzyżackiego mistrza Ulricha von Jungingena.

Artysta tworzył także na Litwie. W Wilnie powstał upamiętniający zamordowanych powstańców styczniowych pomnik Trzech Krzyży oraz nieukończony Kościół Przenajświętszego Serca Pana Jezusa z ogromną figurą Chrystusa Błogosławionego. Budowlę świątyni rozpoczęto w 1913 roku i kontynuowano po śmierci rzeźbiarza. Pracę przerwano w czasie II wojny światowej. Na początku lat 60. niedokończony kościół został wyburzony, a w jego miejsce zbudowano Pałac Kultury Budowlanych. W Wilnie powstała także tablica upamiętniająca setną rocznicę śmierci generała Tadeusza Kościuszki, a w Szydłowie kaplica autorstwa Antoniego Wiwulskiego. Jest to jedyna zachowana praca architektoniczna tego artysty.

Zobacz także

2024-02-02, godz. 21:15 Spotkanie z cyklu „Tajemnice bezpieki” 5 lutego w Warszawie spotkanie otwarte „Zbrodnia Katyńska w świetle współczesnych relacji polsko-rosyjskich” z cyklu „Tajemnice bezpieki”. » więcej 2024-02-02, godz. 18:00 Premiera filmu dokumentalnego "Zamach na Kutscherę" Film dokumentalny "Zamach na Kutscherę", to- jak mówią jego twórcy- nie tylko opowieść o przebiegu zamachu, ale także o miejscach, które codziennie mijają… » więcej 2024-02-02, godz. 11:15 80 lat temu Niemcy spalili sześć wsi w Lasach Janowskich 80 lat temu, 2 lutego 1944 roku, okupujący Polskę Niemcy spalili sześć wsi w Lasach Janowskich na pograniczu dzisiejszych województw lubelskiego i podkarpackiego… » więcej 2024-02-02, godz. 09:00 85 lat temu podniesiono polską banderę wojenną na ORP "Orzeł" 85 lat temu - 2 lutego 1939 roku - uroczyście podniesiono banderę wojenną na okręcie podwodnym ORP "Orzeł". Nadanie polskich znaków Okrętowi Rzeczypospolitej… » więcej 2024-02-02, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 2 lutego » więcej 2024-02-01, godz. 22:45 Uroczystość upamiętniająca 80. rocznicę akcji „Kutschera” Z udziałem przedstawicieli władz, kombatantów, wojska i organizacji patriotycznych w Warszawie upamiętniono 80. rocznicę akcji „Kutschera”. Po mszy świętej… » więcej 2024-02-01, godz. 15:00 81 lat temu polscy partyzanci zwyciężyli Niemców w bitwie pod Zaborecznem 81 lat temu, 1 lutego 1943 roku, polscy partyzanci stoczyli zwycięską bitwę z Niemcami pod Zaborecznem. Dzień później wyszli z niemieckiego okrążenia pod… » więcej 2024-02-01, godz. 13:00 135 lat temu urodził się Tadeusz Piskor, bliski współpracownik Piłsudskiego 135 lat temu - 1 lutego 1889 roku - urodził się Tadeusz Piskor, oficer Legionów Polskich, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego. W… » więcej 2024-02-01, godz. 11:00 99 lat temu wyemitowano pierwszą eksperymentalną polską audycję radiową 99 lat temu, 1 lutego 1925 roku, wyemitowano pierwszą, polską eksperymentalną audycję radiową. W niedzielny wieczór, o godzinie 18.00, w stacji nadawczej… » więcej 2024-02-01, godz. 10:43 Andrzej Kryński z IPN o akcji zgładzenia przez AK "kata Warszawy" Franza Kutschery [DŹWIĘK] 80 lat temu odbyła się bohaterska akcja żołnierzy AK, wymierzona w "kata Warszawy". 1 lutego 1944 roku od ich kul zginął Franz Kutschera, szef SS i policji… » więcej
8182838485
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »