Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika…
2024-01-10, 13:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

105 lat temu zmarł Antoni Wiwulski, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
Antoni Wiwulski [wikipedia/domena publiczna]
105 lat temu, 10 stycznia 1919 roku, zmarł Antoni Wiwulski, rzeźbiarz, architekt, twórca Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie i pomnika Trzech Krzyży w Wilnie. Wykonanie monumentu upamiętniającego zwycięstwo pod Grunwaldem w 1410 roku zlecił artyście sam Ignacy Jan Paderewski, który widział jego prace w atelier w Paryżu, gdzie Antoni Wiwulski studiował.
Odlany we Francji pomnik, pociągiem przewieziono do Krakowa. Został uroczyście odsłonięty z okazji pięćsetnej rocznicy historycznej bitwy 15 lipca 1910 roku, w obecności 150 tysięcy osób. Właśnie to dzieło przyniosło artyście sławę. Pomnik Grunwaldzki został wyburzony przez Niemców w 1939, a zrekonstruowany w 1976 roku, na podstawie modelu przechowywanego w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa.

Był pierwszym architektem i rzeźbiarzem pochodzącym z Litwy, który na przełomie XIX i XX wieku ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu oraz Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Pięknych w Paryżu.

Antoni Wiwulski brał udział w obronie Wilna przed wojskami sowieckimi 5 stycznia 1919 roku w oddziale polskiej Samoobrony Wileńskiej. Podczas walk, chorujący od lat na gruźlicę artysta, nabawił się ciężkiego zapalenia płuc. Zmarł kilka dni po opanowaniu miasta przez Sowietów i ogłoszeniu Litewskiej Republiki Radzieckiej. Został pochowany na cmentarzu Na Rossie w Wilnie. Miał zaledwie 41 lat.

Zachowana spuścizna po Antonim Wiwulskim nie jest zbyt bogata. Około 70 jego rzeźb, powstałych głównie w Paryżu, znajduje się w Litewskim Muzeum Sztuki w Wilnie, zaś szereg listów, rysunków i fotografii przechowuje Biblioteka Seminarium Duchownego we Włocławku.

(więcej)

Antoni Wiwulski urodził się 20 lutego 1877 roku w Tot'mie na północy Rosji. Jego ojciec służył w wojsku polskim. Po jego śmierci, w wieku sześciu lat, przeniósł się z matką do Mitawy na Łotwę. Rozpoczętą tam naukę kontynuował w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie koło Przemyśla w zaborze austriackim. Następnie Antoni Wiwulski ukończył Wyższą Szkołę Techniczną w Wiedniu na wydziale architektury. Studia artystyczne kontynuował na Akademii Sztuk Pięknych w Paryżu, gdzie, mimo trudnej sytuacji finansowej, urządził pracownię rzeźbiarską. Jego pracami zainteresował się pianista, polityk i wielki patriota Ignacy Jan Paderewski. Poznał rzeźbiarza w domu Władysława Mickiewicza, najstarszego syna słynnego poety, i zaproponował mu dalsze prace w swojej willi w Morges w Szwajcarii. Tam Antoni Wiwulski pracował nad Pomnikiem Grunwaldzkim.

Konstrukcję o wysokości 24 metrów zwieńczył artysta konnym pomnikiem Władysława Jagiełły. Poniżej znajdują się figury księcia Witolda, polskiego rycerza z giermkiem zbierających krzyżackie chorągwie, wojownika litewskiego prowadzącego jeńca oraz chłopa zrywającego pęta niewoli. U stóp pomnika Antoni Wiwulski przedstawił ciało pokonanego pod Grunwaldem krzyżackiego mistrza Ulricha von Jungingena.

Artysta tworzył także na Litwie. W Wilnie powstał upamiętniający zamordowanych powstańców styczniowych pomnik Trzech Krzyży oraz nieukończony Kościół Przenajświętszego Serca Pana Jezusa z ogromną figurą Chrystusa Błogosławionego. Budowlę świątyni rozpoczęto w 1913 roku i kontynuowano po śmierci rzeźbiarza. Pracę przerwano w czasie II wojny światowej. Na początku lat 60. niedokończony kościół został wyburzony, a w jego miejsce zbudowano Pałac Kultury Budowlanych. W Wilnie powstała także tablica upamiętniająca setną rocznicę śmierci generała Tadeusza Kościuszki, a w Szydłowie kaplica autorstwa Antoniego Wiwulskiego. Jest to jedyna zachowana praca architektoniczna tego artysty.

Zobacz także

2024-02-16, godz. 11:00 "Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989" Piąty tom wydawnictwa "Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989" zostanie zaprezentowany w lubelskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej. W publikacji… » więcej 2024-02-16, godz. 09:00 83. rocznica pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski [DŹWIĘK] W Warszawie uczczono 83. rocznicę pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski. » więcej 2024-02-16, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 16 lutego » więcej 2024-02-15, godz. 16:00 Muzeum Auschwitz zorganizuje „Akademię dla nauczycieli z Polski” Seminarium „Akademia dla nauczycieli z Polski” przygotowuje należące do Muzeum Auschwitz centrum edukacyjne. Jego dyrektor Andrzej Kacorzyk zapowiedział… » więcej 2024-02-15, godz. 14:00 Asperger - zbrodniarz zwany "przyjacielem dzieci" Hans Asperger brał udział w eksterminacji dzieci. Był jednym z austriackich lekarzy, który uczestniczyli w zbrodniach na pacjentach szpitali psychiatrycznych… » więcej 2024-02-15, godz. 11:45 45 lat temu wybuch zniszczył warszawską Rotundę 45 lat temu, 15 lutego 1979 roku, potężny wybuch gazu zniszczył warszawską Rotundę, w której mieściła się placówka PKO Banku Polskiego. Zginęło 49… » więcej 2024-02-15, godz. 09:00 83. rocznica pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski 83 lata temu, w nocy z 15 na 16 lutego 1941 roku, na teren okupowanego kraju zostali zrzuceni pierwsi cichociemni, czyli polscy żołnierze elitarnej jednostki… » więcej 2024-02-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 15 lutego » więcej 2024-02-14, godz. 15:16 Obchody 82. rocznicy powstania Armii Krajowej w Opolu Była największą armią podziemną podczas II wojny światowej. Dokładnie 82 lata temu Związek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię Krajową. Przed… » więcej 2024-02-14, godz. 09:00 Uroczystości 82. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową w Polsce 82 lata temu Związek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię Krajową. Jest ona uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko w okupowanej… » więcej
7576777879
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »