Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu…
2024-01-04, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu WiN

Krzyż zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" [fot. Lowdown, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33377676]
Krzyż zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" [fot. Lowdown, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33377676]
77 lat temu, 4 stycznia 1947 roku, w Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, walczącej z sowietyzacją Polski. Był to pierwszy z głośnych procesów pokazowych w okresie stalinizmu, zorganizowany na krótko przed sfałszowanymi wyborami do Sejmu Ustawodawczego. Propagandowe relacje z rozpraw pojawiły się w prasie, radiu i Kronice Filmowej.
Przed sądem stanęło 10 osób z I Zarządu Głównego i działaczy. Byli to: pułkownik Jan Rzepecki, pułkownik Jan Szczurek-Cergowski, cichociemny Marian Gołębiewski, szefowa łączności zagranicznej Emilia Malessa oraz Kazimierz Leski, Antoni Sanojca, Tadeusz Jachimek, Henryk Żuk, Józef Rybicki i Ludwik Muzyczka. Zarzucono im między innymi organizowanie dywersji, przeprowadzanie aktów terroru oraz morderstwa, rabunki i szpiegostwo.

Sąd wydał wyrok 3 lutego. Jan Rzepecki został skazany na 8 lat więzienia, Marian Gołębiewski na karę śmierci, pozostałe osoby - od 2 do 12 lat więzienia. Dwa dni później zostali ułaskawieni przez prezydenta Bolesława Bieruta, który złagodził kary lub darował je w całości. Potem jednak niektórzy z nich byli ponownie aresztowani. Emilia Malessa, żona Jana Piwnika "Ponurego", wyczerpana psychicznie i fizycznie, w 1949 roku popełniła samobójstwo. Jan Rzepecki został zwolniony w 1947 roku, a Marian Gołębiewski, któremu karę zmniejszono do 15 lat, wyszedł na wolność po 9-ciu. Dopiero w 1993 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wyroki z 1947 roku.

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość pod dowództwem pułkownika Jana Rzepeckiego, zostało założone 2 września 1945 roku, w miejsce rozwiązanej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Powstałe na bazie kadr i struktur Armii Krajowej, miało być obywatelską organizacją oporu społecznego i konspiracyjnym uzupełnieniem istniejącej jeszcze wówczas legalnej opozycji. Członkowie WiN walczyli zbrojnie, choć - w założeniu - tworzyli organizację polityczną i wywiadowczą, a nie wojskową.

WiN, formalnie niezależny od rządu polskiego na uchodźstwie, przekazywał na Zachód materiały dotyczące sytuacji politycznej, gospodarczej i militarnej w kraju. Głównym celem politycznym Zrzeszenia było doprowadzenie do wolnych wyborów - zagwarantowanych przez Wielką Trójkę w Jałcie - i przekazanie struktur organizacyjnych legalnym władzom Rzeczypospolitej. To WiN między innymi poinformował Radę Bezpieczeństwa ONZ o fałszerstwach wyborczych popełnionych w referendum w 1946 roku. Domagał się opuszczenia Polski przez wojska radzieckie i NKWD oraz zaprzestania prześladowań i utworzenia apolitycznej armii. Żądał też niezależnej polityki zagranicznej, a także rewizji granicy wschodniej. W szczytowym okresie funkcjonowania, to jest w latach 1945-1946, WiN skupiał od 20 do 25 tysięcy osób. Działał do 1952 roku, kiedy to został rozpracowany i zniszczony przez Urząd Bezpieczeństwa.

Zobacz także

2024-03-01, godz. 08:30 Po raz 14. obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych 1 marca po raz 14. obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Jest to święto państwowe, które służy uczczeniu żołnierzy antykomunistycznego… » więcej 2024-03-01, godz. 08:00 88 lat temu rozpoczęło działalność Polskie Radio dla Zagranicy 88 lat temu, 1 marca 1936 roku, zainicjowało działalność Polskie Radio dla Zagranicy. Tego dnia rozpoczęło się codzienne nadawanie audycji w językach polskim… » więcej 2024-03-01, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 1 marca » więcej 2024-02-29, godz. 15:30 Niezłomni w naszej pamięci - spotkanie już jutro (01.03) w Brzegu W programie: Żołnierze Niezłomni na mojej drodze - panel z udziałem dziennikarzy i historyków i osób, które znały Wyklętych, wspomnienia i pieśni przypominające… » więcej 2024-02-29, godz. 11:00 Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Nysie Gmina Nysa zaprasza 01.03. mieszkańców do wzięcia udziału w obchodach Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. » więcej 2024-02-29, godz. 12:00 Uroczystości w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Warszawie 1 marca w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych odbędą się oficjalne uroczystości w stolicy. Organizatorzy uroczystości to Muzeum Żołnierzy Wyklętych… » więcej 2024-02-29, godz. 11:00 Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych uczci opolski IPN oraz Stowarzyszenie rtm. Pileckiego Instytutu Pamięci Narodowej Delegatura w Opolu oraz Stowarzyszenie Miłośników Historii i Wojskowości im. rtm. W. Pileckiego Kryptonim T-IV zapraszają 01.03… » więcej 2024-02-29, godz. 09:00 W 80. rocznicę zbrodni w Hucie Pieniackiej uczczono pomordowanych Polaków Na Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego przy Grobie Nieznanego Żołnierza rodziny ofiar, przedstawiciele rządu, wojska, duchowieństwa, harcerze i poczty sztandarowe… » więcej 2024-02-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 lutego » więcej 2024-02-28, godz. 22:00 Andrzej Duda w 80. rocznicę pacyfikacji wsi Wanaty Prezydent Andrzej Duda w 80. rocznicę pacyfikacji wsi Wanaty na Mazowszu oddał hołd ofiarom tej niemieckiej zbrodni. 28 lutego 1944 roku Niemcy zamordowali… » więcej
8889909192
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »