Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu…
2024-01-04, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu WiN

Krzyż zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" [fot. Lowdown, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33377676]
Krzyż zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość" [fot. Lowdown, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=33377676]
77 lat temu, 4 stycznia 1947 roku, w Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, walczącej z sowietyzacją Polski. Był to pierwszy z głośnych procesów pokazowych w okresie stalinizmu, zorganizowany na krótko przed sfałszowanymi wyborami do Sejmu Ustawodawczego. Propagandowe relacje z rozpraw pojawiły się w prasie, radiu i Kronice Filmowej.
Przed sądem stanęło 10 osób z I Zarządu Głównego i działaczy. Byli to: pułkownik Jan Rzepecki, pułkownik Jan Szczurek-Cergowski, cichociemny Marian Gołębiewski, szefowa łączności zagranicznej Emilia Malessa oraz Kazimierz Leski, Antoni Sanojca, Tadeusz Jachimek, Henryk Żuk, Józef Rybicki i Ludwik Muzyczka. Zarzucono im między innymi organizowanie dywersji, przeprowadzanie aktów terroru oraz morderstwa, rabunki i szpiegostwo.

Sąd wydał wyrok 3 lutego. Jan Rzepecki został skazany na 8 lat więzienia, Marian Gołębiewski na karę śmierci, pozostałe osoby - od 2 do 12 lat więzienia. Dwa dni później zostali ułaskawieni przez prezydenta Bolesława Bieruta, który złagodził kary lub darował je w całości. Potem jednak niektórzy z nich byli ponownie aresztowani. Emilia Malessa, żona Jana Piwnika "Ponurego", wyczerpana psychicznie i fizycznie, w 1949 roku popełniła samobójstwo. Jan Rzepecki został zwolniony w 1947 roku, a Marian Gołębiewski, któremu karę zmniejszono do 15 lat, wyszedł na wolność po 9-ciu. Dopiero w 1993 Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego unieważnił wyroki z 1947 roku.

Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość pod dowództwem pułkownika Jana Rzepeckiego, zostało założone 2 września 1945 roku, w miejsce rozwiązanej Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. Powstałe na bazie kadr i struktur Armii Krajowej, miało być obywatelską organizacją oporu społecznego i konspiracyjnym uzupełnieniem istniejącej jeszcze wówczas legalnej opozycji. Członkowie WiN walczyli zbrojnie, choć - w założeniu - tworzyli organizację polityczną i wywiadowczą, a nie wojskową.

WiN, formalnie niezależny od rządu polskiego na uchodźstwie, przekazywał na Zachód materiały dotyczące sytuacji politycznej, gospodarczej i militarnej w kraju. Głównym celem politycznym Zrzeszenia było doprowadzenie do wolnych wyborów - zagwarantowanych przez Wielką Trójkę w Jałcie - i przekazanie struktur organizacyjnych legalnym władzom Rzeczypospolitej. To WiN między innymi poinformował Radę Bezpieczeństwa ONZ o fałszerstwach wyborczych popełnionych w referendum w 1946 roku. Domagał się opuszczenia Polski przez wojska radzieckie i NKWD oraz zaprzestania prześladowań i utworzenia apolitycznej armii. Żądał też niezależnej polityki zagranicznej, a także rewizji granicy wschodniej. W szczytowym okresie funkcjonowania, to jest w latach 1945-1946, WiN skupiał od 20 do 25 tysięcy osób. Działał do 1952 roku, kiedy to został rozpracowany i zniszczony przez Urząd Bezpieczeństwa.

Zobacz także

2024-03-11, godz. 13:00 Trwa zgłaszanie prac do konkursu „Sztafeta Pamięci..." [DŹWIĘK] Trwa ogólnopolski konkurs „Sztafeta Pamięci - losy mojej rodziny w czasie II wojny światowej”. Konkurs organizowany jest przez Instytut Pamięci Narodowej… » więcej 2024-03-11, godz. 11:00 50 lat temu zmarła Stanisława Leszczyńska, bohaterska położna z Auschwitz 50 lat temu, 11 marca 1974 roku, zmarła Stanisława Leszczyńska, bohaterska położna z Auschwitz. nazwana "ikoną położnictwa". Podczas II wojny światowej… » więcej 2024-03-11, godz. 09:00 Upamiętnienie rodziny Siniarskich zamordowanej za pomoc Żydom Instytut Pileckiego upamiętnił rodzinę Siniarskich z Lutkówki na Mazowszu zamordowaną przez Niemców za pomoc Żydom. Uroczystość odbyła się w związku… » więcej 2024-03-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 11 marca » więcej 2024-03-10, godz. 11:00 50 lat temu zmarł kardynał Bolesław Kominek 50 lat temu, 10 marca 1974 roku, zmarł kardynał Bolesław Kominek, metropolita wrocławski, dyplomata i mąż stanu. Był inicjatorem i głównym autorem listu… » więcej 2024-03-10, godz. 09:00 202 lata temu zmarł Józef Wybicki, autor słów do "Mazurka Dąbrowskiego" 202 lata temu - 10 marca 1822 roku - zmarł Józef Wybicki, pisarz i polityk, autor słów do "Mazurka Dąbrowskiego" - utworu który zapewnił mu miejsce w narodowym… » więcej 2024-03-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 marca » więcej 2024-03-09, godz. 11:00 Muzeum Historii Polski przybliża postać Kastusia Kalinowskiego Muzeum Historii Polski i Biuro "Niepodległa" przygotowały film o bohaterze trzech narodów - Wincentym Konstantym Kalinowskim. Ten powstaniec styczniowy jest… » więcej 2024-03-09, godz. 09:00 100 lat temu urodził się Zdzisław Rachtan, ps. "Halny", żołnierz AK zgrupowania "Ponury" 100 lat temu, 9 marca 1924 roku, urodził się Zdzisław Rachtan, ps. "Halny", w okresie II wojny światowej uczestnik konspiracji niepodległościowej, żołnierz… » więcej 2024-03-09, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 9 marca » więcej
8384858687
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »