Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 145 lat temu urodził się Jan Łukasiewicz, logik…
2023-12-21, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/dok.

145 lat temu urodził się Jan Łukasiewicz, logik i filozof, minister w rządzie Paderewskiego

Jan Łukasiewicz 1935 [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jan Łukasiewicz 1935 [fot. wikipedia/domena publiczna]
145 lat temu, 21 grudnia 1878 roku, urodził się Jan Łukasiewicz, wybitny logik i filozof, minister w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego, a także rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Światowej sławy naukowiec, matematyk, był jednym z twórców szkoły lwowsko-warszawskiej, a w czasie okupacji niemieckiej wykładowcą na Tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Po II wojnie światowej przebywał na emigracji w Irlandii. Zmarł w 1956 roku, w wieku 77 lat.
Profesor Łukasiewicz był twórcą logiki trójwartościowej, a także nowatorskiego sposobu zapisu wyraz˙en´ arytmetycznych, który do dzis´ jest wykorzystywany w informatyce i ma zastosowanie w profesjonalnych kalkulatorach. Jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządzie Ignacego Paderewskiego w 1919 roku, Łukasiewicz położył podwaliny pod system edukacji w odradzającej się Polsce. Do jego najważniejszych zasług należało uregulowanie kwestii kształcenia nauczycieli oraz ujednolicenie edukacji w całym kraju. Za jego kadencji zostało założonych kilka ważnych uczelni, wśród nich Akademia Górniczo-Hutnicza.

Dwukrotnie pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Warszawskiego: w latach 1922-1923 i 1931-1932. Zapisał się w historii uczelni jako osoba dbająca o rozwój nauki i potrzeby studentów. W "Poczcie Rektorów Uniwersytetu Warszawskiego", wydanym w ramach serii "Monumenta Universitatis Varsoviensis", czytamy: "Czas, na jaki przypadło pierwsze rektorowanie Łukasiewicza, nie należał do spokojnych. W grudniu 1922 roku zastrzelono prezydenta Gabriela Narutowicza, a pół roku póz´niej bomba podłożona w Gmachu Porektorskim zabiła wykładowcę Romana Orzęckiego. W tym trudnym okresie rektor ze wszystkich sił starał się przywrócić spokój. Wydał odezwę broniącą tolerancji i przestrzegał studentów przed wprowadzaniem polityki na teren uczelni. Studentom przysłużył się, wspierając organizowany po raz pierwszy Tydzień Akademika, podczas którego kwestowano na ulicach, by zdobyć fundusze na zaspokojenie najważniejszych potrzeb warszawskich żaków".

W czasie wojny w obawie przed wojskami sowieckimi i aresztowaniem, profesor Łukasiewicz zdecydował się opuścić kraj w 1944 roku, a następnie udał się na emigrację. Wykładał w Belfaście, Dublinie i Manchesterze. Był członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie z siedzibą w Londynie.
Zmarł w Dublinie, 13 lutego 1956 roku. Został pochowany na cmentarzu Mount Jerome. Zgodnie z wolą Jana Łukasiewicza, jego szczątki w 2022 roku wróciły do ojczyzny i 22 listopada zostały pochowane w Alei Zasłużonych na warszawskich Powązkach.

(więcej)

Jan Łukasiewicz urodził się 21 grudnia 1878 roku we Lwowie. W 1902 roku obronił doktorat z filozofii pisząc pracę pod kierunkiem Kazimierza Twardowskiego, a następnie kształcił się w ośrodkach akademickich w Berlinie i Lowanium. Po powrocie do Lwowa rozpoczął wykłady na uniwersytecie o algebrze logiki. W 1911 roku został profesorem nadzwyczajnym. Do Warszawy przybył w 1915-tym. Od początku działalności odrodzonego Uniwersytetu Warszawskiego wykładał filozofię. Rok później został dziekanem Wydziału Filozoficznego, a 12 stycznia 1918 roku - prorektorem uczelni, zaste?puja?c zmarłego Józefa Brudzin´skiego.

Jan Łukasiewicz, jako szef sekcji szkolnictwa wyższego w Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, reprezentował stronę polską wraz z Bronisławem Dembińskim i Stefanem Ehrenkreutzem w komisji dwustronnej, negocjującej w czerwcu i we wrześniu 1918 roku przejęcie akt dotyczących ziem polskich od niemieckich instytucji archiwalnych.

Został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski i węgierskim Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi.

Po pogrzebie profesora Jana Łukasiewicza na Starych Powązkach, 22 listopada 2022 roku, w Pałacu Kazimierzowskim na Uniwersytecie Warszawskim została otwarta wystawa poświęcona dwukrotnemu rektorowi uczelni. Obecny rektor profesor Alojzy Nowak podkreślał, że powrót szczątków profesora Łukasiewicza to niezwykle ważne wydarzenie dla Uniwersytetu: "Wraca kolega, mój poprzednik, poprzednik wielu rektorów wyśmienitych, i wraca teraz do domu. Bez wątpienia spuścizna profesora, rektora jest ogromna i jest cytowany po dzień dzisiejszy. Dokonał takich fundamentalych zmian, jeśli idzie o matematykę i logikę, które stały się w jakiejś mierze podstawą do informatyki."

Postać profesora Jana Łukasiewicza upamiętnia figura postawiona na kolumnie zdobiącej wejście do Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie.

Zobacz także

2024-01-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 6 stycznia » więcej 2024-01-05, godz. 15:00 Patroni na 2024 rok ustanowieni przez parlament Polski parlament ustanowił dwunastu patronów na 2024 rok. Jak powiedziała Joanna Bancerowska, rzeczniczka Narodowego Centrum Kultury, wiele będzie się działo… » więcej 2024-01-05, godz. 13:00 Ostatnie dni wystawy "Wokół nas morze ognia" w Muzeum Polin Tylko do 8 stycznia można oglądać wystawę "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim" w Muzeum Historii Żydów… » więcej 2024-01-05, godz. 11:00 105 lat temu urodził się pułkownik Edmund Brzozowski 105 lat temu - 5 stycznia 1919 roku - urodził się pułkownik Edmund Brzozowski, uczestnik kampanii włoskiej w czasie II wojny światowej, potem wieloletni przewodniczący… » więcej 2024-01-05, godz. 09:00 Zamek Królewski zakończył 2023 rok z kolejnym rekordem frekwencji Zamek Królewski w Warszawie zakończył 2023 rok z kolejnym rekordem frekwencji. Odwiedziło go ponad 2 miliony gości - 2 miliony 36 tysięcy 642. » więcej 2024-01-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 5 stycznia » więcej 2024-01-04, godz. 15:00 Rok temu zmarł generał Jan Podhorski Rok temu, 4 stycznia 2023 roku, zmarł Jan Henryk Podhorski, pseudonimy: "Zygzak” i "Marciniak”, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Był… » więcej 2024-01-04, godz. 13:00 215 lat temu urodził się Louis Braille, twórca alfabetu dla niewidomych 215 lat temu, 4 stycznia 1809 roku, urodził się twórca alfabetu dla niewidomych Louis Braille. Jego alfabet został oparty na systemie wojskowym, który umożliwiał… » więcej 2024-01-04, godz. 11:00 Na Wawelu otwarcie podziemnej trasy zwiedzania Jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Wawelu otwarte dla zwiedzających. Muzealnicy i konserwatorzy przygotowali w podziemiach wschodniego skrzydła królewskiej… » więcej 2024-01-04, godz. 09:00 77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu WiN 77 lat temu, 4 stycznia 1947 roku, w Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, walczącej z sowietyzacją… » więcej
100101102103104
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »