Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 100. rocznica powołania drugiego rządu Władysława…
2023-12-19, 09:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

100. rocznica powołania drugiego rządu Władysława Grabskiego

Władysław Grabski 1925 [fot. wikipedia/domena publiczna]
Władysław Grabski 1925 [fot. wikipedia/domena publiczna]
100 lat temu, 19 grudnia 1923 roku, został powołany drugi rząd Władysława Grabskiego, polityka narodowej demokracji, ekonomisty i historyka. Był też ministrem skarbu, autorem reformy walutowej z 1924 roku, a także profesorem i rektorem Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie oraz kawalerem Orderu Orła Białego.
Władysław Grabski funkcję premiera pełnił dwukrotnie - po raz pierwszy w 1920. Drugi jego gabinet został utworzony po ustąpieniu rządu Wincentego Witosa. W skład gabinetu weszli politycy z trzech partii: Związku Ludowo-Narodowego, Chrześcijańskiej Demokracji i "Piasta", a także bezpartyjni specjaliści. Władysław Grabski podał swój rząd do dymisji 13 listopada 1925 roku, po sporze z prezesem Banku Polskiego Stanisławem Karpińskim.

Dzień po powołaniu swojego drugiego gabinetu, 20 grudnia 1923, profesor Grabski wygłosił exposé, w którym zobowiązał się do szybkiego zrównoważenia budżetu i przeprowadzenia reformy walutowej. Postulował także przyznanie ministrom na rok prawa wydawania dekretów z mocą ustawy.

Niecały miesiąc później Sejm uchwalił ustawę o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej, zwanej później reformą Grabskiego. W styczniu 1924 roku została utworzona spółka akcyjna Bank Polski, która to instytucja, jako jedyna mogła emitować nową walutę - złotego polskiego. W kwietniu Bank Polski rozpoczął skup marek po kursie milion osiemset tysięcy marek polskich za nowego złotego. Reforma walutowa, przeprowadzona bez pomocy finansowej z zewnątrz była wielkim sukcesem rządu i przede wszystkim samego Władysława Grabskiego. Powstrzymano hiperinflację, na przykład cena jajka na przełomie 1923 i 1924 roku dochodziła do miliona marek, pensje zaś wypłacano dwa razy dziennie, dlatego że między godziną 9.00, a przerwą obiadową bywało, że marka potrafiła stracić nawet 100 procent wartości. Dzięki reformie odnotowano spadek cen i realny wzrost płac pracowników, zrównoważono także budżet państwa.

Rząd profesora Grabskiego przeprowadzał także inne reformy. Rozbudował system banków państwowych i założył potężny Bank Gospodarstwa Krajowego. Zapoczątkował zmiany w strukturze polskiego eksportu i utworzył zasiłki dla bezrobotnych. W lipcu 1925 roku uchwalona została ustawa o reformie rolnej. Na Kresach Wschodnich wprowadzono szkoły dwujęzyczne, umożliwiając mniejszościom narodowym rozwój własnej kultury. Do sukcesów rządu należy też zaliczyć powołanie Korpusu Ochrony Pogranicza. W polityce zagranicznej Władysław Grabski doprowadził do poprawy stosunków ze Związkiem Radzieckim i Czechosłowacją. W czasie sprawowania przez niego urzędu premiera Polska unormowała stosunki z Watykanem, zawierając w 1925 roku konkordat.

13 listopada 1925 Władysław Grabski podał swój rząd do dymisji.

(więcej)

Władysław Grabski urodził się 7 lipca 1874 roku w Borowie koło Łowicza. Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Pomian. W 1892 roku rozpoczął studia w Paryżu - był studentem na École des Sciences Politiques, jednocześnie kształcił się w zakresie historii i ekonomii na Sorbonie. Uczył się też agronomii. Jego edukację przerwała konieczność objęcia rodzinnego majątku po śmierci ojca. Przejął ponad 500-hektarowe gospodarstwo. Zajmował się pracą społeczną - był współzałożycielem Sekcji Rolniczo-Doświadczalnej w Kutnie. Wkrótce rozpoczął też działalność polityczną. W 1906 roku został wybrany na posła ziemi łowickiej do I Dumy. Występował na wiecach, jako orędownik swobód politycznych dla ludu.

Gdy wybuchła I wojna światowa, utworzył Komitet Obywatelski, który pomagał najbardziej poszkodowanym przez działania wojenne. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, został powołany przez Józefa Piłsudskiego na prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego, który miał ustalić straty wojenne, politykę finansową wobec sąsiadów i roszczenia repatriacyjne.

Był delegatem rządu na kongres pokojowy w Paryżu w 1919 roku, gdzie kierował pracami polskiej delegacji w zakresie ekonomicznym, i na międzynarodową konferencję w Spa w 1920, dotyczącą niemieckich opóźnień w wykonywaniu postanowień traktatu wersalskiego.

Władysław Grabski funkcję premiera rządu RP pełnił od czerwca do lipca 1920 roku, a następnie od końca 1923 do listopada 1925. Stojąc na czele rządu po raz drugi, był też ministrem skarbu. Łącznie funkcję tę pełnił trzykrotnie.

Po dymisji rządu 13 listopada 1925 roku, Władysław Grabski poświęcił się pracy naukowej i pedagogicznej. Był wykładowcą i rektorem SGGW, a także założył Instytut Socjologii Wsi. Autor około 150 prac, poruszających zagadnienia ze sfery ekonomii, bankowości, nauk politycznych, agronomii społecznej, historii i socjologii wsi.

Władysław Grabski zmarł 1 marca 1938 roku w Warszawie

Od 2002 roku Narodowy Bank Polski przyznaje corocznie Nagrodę imienia Władysława Grabskiego dla najlepszych dziennikarzy ekonomicznych.

Zobacz także

2024-03-28, godz. 09:00 55 lat temu zmarł Dwight Eisenhower, generał armii i prezydent Stanów 55 lat temu - 28 marca 1969 roku - zmarł Dwight Eisenhower, głównodowodzący wojsk sprzymierzonych w czasie II wojny światowej, a potem - przez dwie kadencje… » więcej 2024-03-28, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 28 marca » więcej 2024-03-27, godz. 21:48 Spotkanie „»Zawsze powracamy po swoich«. Stan poszukiwań i identyfikacji pomordowanych Żołnierzy Wyklętych” 26 marca dr hab. Krzysztof Szwagrzyk i mec. Anna Szeląg byli gośćmi kolejnego spotkania z cyklu „Tajemnice Bezpieki” w Przystanku Historia IPN w Warszawie… » więcej 2024-03-27, godz. 20:16 Zmarł Jerzy Mindziukiewicz, pseudonim "Jur", wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich W wieku 96 lat zmarł Jerzy Mindziukiewicz pseudonim "Jur" - uczestnik Powstania Warszawskiego, a w ostatnich latach wiceprezes Związku Powstańców Warszawskich… » więcej 2024-03-27, godz. 19:01 5 lat temu zmarł Stanisław Dąbrowa-Kostka, żołnierz AK, uczestnik akcji rozbicia niemieckiego więzienia w Jaśle Pięć lat emu, 27 marca 2019 roku, zmarł Stanisław Dąbrowa-Kostka, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik brawurowej akcji rozbicia niemieckiego więzienia w… » więcej 2024-03-27, godz. 09:00 Mija 79 lat od aresztowania przez NKWD przywódców Polskiego Państwa Podziemnego Aresztowanie przywódców Polskiego państwa Podziemnego - 79. roczn. dokumentacja 79 lat temu, 27 i 28 marca 1945 roku, w Pruszkowie pod Warszawą NKWD podstępnie… » więcej 2024-03-27, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 27 marca » więcej 2024-03-26, godz. 11:00 15 lat temu zmarł opozycjonista Piotr Bednarz 15 lat temu - 26 marca 2009 roku - zmarł Piotr Bednarz, działacz opozycji antykomunistycznej na Dolnym Śląsku. W grudniu 1981 roku był w grupie, która tuż… » więcej 2024-03-26, godz. 09:00 Mija 81 lat od akcji pod Arsenałem Mija 81 lat od słynnej akcji pod Arsenałem. 26 marca 1943 roku harcerze z konspiracyjnych Szarych Szeregów odbili harcmistrza Jana Bytnara "Rudego" i 20 innych… » więcej 2024-03-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 26 marca » więcej
9192939495
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »