Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-01-05, godz. 15:00 Patroni na 2024 rok ustanowieni przez parlament Polski parlament ustanowił dwunastu patronów na 2024 rok. Jak powiedziała Joanna Bancerowska, rzeczniczka Narodowego Centrum Kultury, wiele będzie się działo… » więcej 2024-01-05, godz. 13:00 Ostatnie dni wystawy "Wokół nas morze ognia" w Muzeum Polin Tylko do 8 stycznia można oglądać wystawę "Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim" w Muzeum Historii Żydów… » więcej 2024-01-05, godz. 11:00 105 lat temu urodził się pułkownik Edmund Brzozowski 105 lat temu - 5 stycznia 1919 roku - urodził się pułkownik Edmund Brzozowski, uczestnik kampanii włoskiej w czasie II wojny światowej, potem wieloletni przewodniczący… » więcej 2024-01-05, godz. 09:00 Zamek Królewski zakończył 2023 rok z kolejnym rekordem frekwencji Zamek Królewski w Warszawie zakończył 2023 rok z kolejnym rekordem frekwencji. Odwiedziło go ponad 2 miliony gości - 2 miliony 36 tysięcy 642. » więcej 2024-01-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 5 stycznia » więcej 2024-01-04, godz. 15:00 Rok temu zmarł generał Jan Podhorski Rok temu, 4 stycznia 2023 roku, zmarł Jan Henryk Podhorski, pseudonimy: "Zygzak” i "Marciniak”, generał brygady Wojska Polskiego w stanie spoczynku. Był… » więcej 2024-01-04, godz. 13:00 215 lat temu urodził się Louis Braille, twórca alfabetu dla niewidomych 215 lat temu, 4 stycznia 1809 roku, urodził się twórca alfabetu dla niewidomych Louis Braille. Jego alfabet został oparty na systemie wojskowym, który umożliwiał… » więcej 2024-01-04, godz. 11:00 Na Wawelu otwarcie podziemnej trasy zwiedzania Jedno z najbardziej tajemniczych miejsc na Wawelu otwarte dla zwiedzających. Muzealnicy i konserwatorzy przygotowali w podziemiach wschodniego skrzydła królewskiej… » więcej 2024-01-04, godz. 09:00 77. rocznica pokazowego procesu działaczy I Zarządu WiN 77 lat temu, 4 stycznia 1947 roku, w Warszawie rozpoczął się proces przywódców antykomunistycznej organizacji Wolność i Niezawisłość, walczącej z sowietyzacją… » więcej 2024-01-04, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 4 stycznia » więcej
8586878889
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »