Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-01-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 15 stycznia » więcej 2024-01-14, godz. 11:56 Ferie w Muzeum Powstania Warszawskiego Muzeum Powstania Warszawskiego - zajęcia dla grup zorganizowanych - kartki pocztowe W ramach akcji "Zima w mieście" szkoły i świetlice organizują wyjścia… » więcej 2024-01-14, godz. 09:00 90 lat temu urodził się Marek Hłasko 90 lat temu - 14 stycznia 1934 roku - urodził się Marek Hłasko, pisarz, który stał się symbolem buntu wobec władzy i socrealizmu. Uważany za jednego z… » więcej 2024-01-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 14 stycznia » więcej 2024-01-13, godz. 11:45 W Muzeum na Rakowieckiej spotkanie w ramach setnej rocznicy urodzin śp. Henryka Kończykowskiego „Halicza” W południe w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie rozpocznie się spotkanie w ramach obchodów setnej rocznicy urodzin Henryka… » więcej 2024-01-13, godz. 10:00 Odnowienie unikalnych malowideł w najstarszych kościele w Wilnie W Wilnie odbyła się uroczysta prezentacja unikalnych malowideł ojca Franciszka Niemirowskiego. Przetrwały one na sklepieniu nawy głównej franciszkańskiego… » więcej 2024-01-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 stycznia » więcej 2024-01-12, godz. 15:00 Krzysztof Szwagrzyk o pracach Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w 2023 roku Ponad 50 miejsc przebadali w 2023 roku eksperci Biura Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej. Prace wykonano w Polsce, na Litwie i w Niemcze… » więcej 2024-01-12, godz. 14:00 92. urodziny Eugeniusza Szylara, ratującego Żydów podczas II wojny światowej Eugeniusz Szylar urodził się 12 stycznia 1932 roku w Markowej. Podczas II wojny światowej Szylarowie udzielili pomocy siedmioosobowej rodzinie żydowskiej pochodzącej… » więcej 2024-01-12, godz. 13:15 2023 rekordowy dla muzeów Ubiegły rok był rekordowy dla muzeów w Brukseli. Odwiedziło je prawie 5 milionów osób. Tak wynika z danych przedstawionych przez federację muzeów, skupiających… » więcej
8182838485
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »