Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-01-31, godz. 11:00 Nagroda IPN „Kustosz Pamięci Narodowej”. Zgłoszenia do 25 lutego 2024 Instytut Pamięci Narodowej zaprasza osoby, instytucje i organizacje społeczne do zgłaszania kandydatów do Nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej”. » więcej 2024-01-31, godz. 09:00 75 lat temu został rozstrzelany Władysław Koba, ostatni szef rzeszowskich 75 lat temu - 31 stycznia 1949 roku - wyrokiem komunistycznego sądu na zamku w Rzeszowie został stracony Władysław Koba, pseudonim „Marcin”, „Rak”… » więcej 2024-01-31, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 31 stycznia » więcej 2024-01-30, godz. 17:33 Rozstrzygnięcie konkursu „Sprawiedliwi z Markowej” „Sprawiedliwi z Markowej” – konkurs organizowany przez Instytut Pamięci Narodowej i Ministerstwo Edukacji i Nauki w związku z beatyfikacją rodziny Wiktorii… » więcej 2024-01-30, godz. 17:28 Trzy metalowe krzyżyki wykonane przez byłego więźnia obozu koncentracyjnego trafiły do Muzeum Stutthof Trzy metalowe krzyżyki trafiły do zbiorów Muzeum Stutthof w Sztutowie (Pomorskie). Przedmioty zostały wykonane w ukryciu przez Jana Wąsickiego, podczas uwięzienia… » więcej 2024-01-30, godz. 11:00 Mija 56 lat od manifestacji przeciwko zdjęciu "Dziadów" z afisza 56 lat temu, 30 stycznia 1968 roku, w Teatrze Narodowym w Warszawie po raz ostatni wystawiono "Dziady" w reżyserii Kazimierza Dejmka. Przedstawienie zawieszono… » więcej 2024-01-30, godz. 09:00 35 lat temu zginął ksiądz Stanisław Suchowolec 35 lat temu, 30 stycznia 1989 roku, zginął ksiądz Stanisław Suchowolec, kapelan białostockiej "Solidarności", przyjaciel księdza Jerzego Popiełuszki, bestialsko… » więcej 2024-01-30, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 30 stycznia » więcej 2024-01-29, godz. 15:00 Autor książki "Ochotnik": przesłanie Pileckiego pozostaje aktualne Witold Pilecki ostrzegał przed nadchodzącym ludobójstwem, jego przesłaniem, które pozostaje aktualne, jest to, byśmy widząc kroki, które mogą do tego… » więcej 2024-01-29, godz. 13:00 Odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek w Polsce W archiwach londyńskiego Studium Polski Podziemnej odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek (Christine Granville), polskiej agentki brytyjskich… » więcej
7374757677
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »