Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-02-02, godz. 21:15 Spotkanie z cyklu „Tajemnice bezpieki” 5 lutego w Warszawie spotkanie otwarte „Zbrodnia Katyńska w świetle współczesnych relacji polsko-rosyjskich” z cyklu „Tajemnice bezpieki”. » więcej 2024-02-02, godz. 18:00 Premiera filmu dokumentalnego "Zamach na Kutscherę" Film dokumentalny "Zamach na Kutscherę", to- jak mówią jego twórcy- nie tylko opowieść o przebiegu zamachu, ale także o miejscach, które codziennie mijają… » więcej 2024-02-02, godz. 11:15 80 lat temu Niemcy spalili sześć wsi w Lasach Janowskich 80 lat temu, 2 lutego 1944 roku, okupujący Polskę Niemcy spalili sześć wsi w Lasach Janowskich na pograniczu dzisiejszych województw lubelskiego i podkarpackiego… » więcej 2024-02-02, godz. 09:00 85 lat temu podniesiono polską banderę wojenną na ORP "Orzeł" 85 lat temu - 2 lutego 1939 roku - uroczyście podniesiono banderę wojenną na okręcie podwodnym ORP "Orzeł". Nadanie polskich znaków Okrętowi Rzeczypospolitej… » więcej 2024-02-02, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 2 lutego » więcej 2024-02-01, godz. 22:45 Uroczystość upamiętniająca 80. rocznicę akcji „Kutschera” Z udziałem przedstawicieli władz, kombatantów, wojska i organizacji patriotycznych w Warszawie upamiętniono 80. rocznicę akcji „Kutschera”. Po mszy świętej… » więcej 2024-02-01, godz. 15:00 81 lat temu polscy partyzanci zwyciężyli Niemców w bitwie pod Zaborecznem 81 lat temu, 1 lutego 1943 roku, polscy partyzanci stoczyli zwycięską bitwę z Niemcami pod Zaborecznem. Dzień później wyszli z niemieckiego okrążenia pod… » więcej 2024-02-01, godz. 13:00 135 lat temu urodził się Tadeusz Piskor, bliski współpracownik Piłsudskiego 135 lat temu - 1 lutego 1889 roku - urodził się Tadeusz Piskor, oficer Legionów Polskich, jeden z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego. W… » więcej 2024-02-01, godz. 11:00 99 lat temu wyemitowano pierwszą eksperymentalną polską audycję radiową 99 lat temu, 1 lutego 1925 roku, wyemitowano pierwszą, polską eksperymentalną audycję radiową. W niedzielny wieczór, o godzinie 18.00, w stacji nadawczej… » więcej 2024-02-01, godz. 10:43 Andrzej Kryński z IPN o akcji zgładzenia przez AK "kata Warszawy" Franza Kutschery [DŹWIĘK] 80 lat temu odbyła się bohaterska akcja żołnierzy AK, wymierzona w "kata Warszawy". 1 lutego 1944 roku od ich kul zginął Franz Kutschera, szef SS i policji… » więcej
7273747576
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »