Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 53. rocznica masakry robotników w Gdyni
2023-12-17, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

53. rocznica masakry robotników w Gdyni

Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
Demonstracje Grudnia 1970 w Gdyni Ciało Zbyszka Godlewskiego niesione przez demonstrantów [fot. wikipedia/domena publiczna]
53 lata temu, 17 grudnia 1970 roku, podczas protestów na Wybrzeżu doszło do masakry robotników w Gdyni. W tzw. czarny czwartek wojsko i milicja otworzyły ogień do ludzi idących do pracy. W starciach ulicznych wzięło udział około 5 tysięcy osób, zginęło 18.
Także w Szczecinie doszło do walk, w których śmierć poniosło 16 osób, a ponad 100 zostało rannych. Wśród ofiar było wiele młodych osób. Masakra w Gdyni była najbardziej krwawą akcją oddziałów milicyjnych podczas tłumienia robotniczych protestów na Wybrzeżu, które trwały od 14 do 22 grudnia.

Ludzie wyszli na ulice, sprzeciwiając się drastycznym podwyżkom cen żywności. Domagali się też zmiany władz i wolności słowa. Według oficjalnych danych w wydarzeniach Grudnia 1970 roku śmierć poniosło 45 osób, a ponad 1100 zostało rannych. Aresztowano blisko 3 tysiące osób. Winni tamtych wydarzeń nie ponieśli żadnej odpowiedzialności. 17 grudnia Stocznia im. Komuny Paryskiej w Gdyni i pobliska stacja Szybkiej Kolei Miejskiej stały się sceną dramatycznych wydarzeń.

Wcześnie rano robotnicy stawili się do pracy, odpowiadając na telewizyjny apel wicepremiera Stanisława Kociołka, który wezwał strajkujących na Wybrzeżu, by wrócili do swoich zakładów. Nie wiedzieli jednak, że stocznia została zablokowana przez wojsko, na rozkaz kierującego akcją pacyfikacji Wybrzeża Zenona Kliszki, członka Biura Politycznego KC PZPR. Zabronił on wpuszczania robotników, którzy przyszli na poranną zmianę do pracy. Do rozpraszania przybyłych stoczniowców komunistyczne władze wysłały na ulice czołgi i transportery opancerzone, zastosowano gazy łzawiące i petardy. Strzelano z karabinów maszynowych i zrzucano granaty z helikopterów.

O możliwości użycia broni wobec strajkujących zdecydował I sekretarz KC PZPR Władysław Gomułka, a rozkaz wydał generał Wojciech Jaruzelski, ówczesny szef ministerstwa obrony narodowej. Rozwiązanie zaakceptował premier Józef Cyrankiewicz.

Symbolem "czarnego czwartku", jak i całego tragicznego Grudnia '70 stał się 18-letni robotnik ze stoczni Zbyszek Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w pobliżu stacji kolejowej. Jego ciało położone na drzwiach niesiono na czele pochodu ulicą Świętojańską w Gdyni. Odbitki zdjęcia dokumentującego tamte wydarzenia obiegły kraj i dotarły za granicę, dzięki temu Zachód poznał prawdę o Grudniu '70. Zbyszek stał się bohaterem "Ballady o Janku Wiśniewskim", w której śpiewano: "Za chleb i wolność, i nową Polskę, Janek Wiśniewski padł". W 2011 roku reżyser Antoni Krauze nakręcił film "Czarny czwartek", który stanowi rekonstrukcję gdyńskiej tragedii.

Ofiary Grudnia'70 upamiętnia Pomnik Poległych Stoczniowców, odsłonięty w 1980 roku w Gdańsku. Monument w postaci trzech krzyży z kotwicami, zbudowany ze stali i brązu, stoi na placu Solidarności, w pobliżu miejsca, gdzie padli pierwsi zabici. Na pomniku, jako memento, wyryto wiersz Czesława Miłosza "Który skrzywdziłeś": "Który skrzywdziłeś człowieka prostego/ Śmiechem nad krzywdą jego wybuchając,/ Gromadę błaznów koło siebie mając/ Na pomieszanie dobrego i złego,/ Choćby przed tobą wszyscy się skłonili/ Cnotę i mądrość tobie przypisując,/ Złote medale na twoją cześć kując,/ Radzi, że jeszcze jeden dzień przeżyli,/ Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta/ Możesz go zabić - narodzi się nowy./ Spisane będą czyny i rozmowy./ Lepszy dla ciebie byłby świt zimowy/ I sznur, i gałąź pod ciężarem zgięta".

Zobacz także

2024-02-16, godz. 11:00 "Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989" Piąty tom wydawnictwa "Encyklopedia Solidarności. Opozycja w PRL 1976-1989" zostanie zaprezentowany w lubelskim oddziale Instytutu Pamięci Narodowej. W publikacji… » więcej 2024-02-16, godz. 09:00 83. rocznica pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski [DŹWIĘK] W Warszawie uczczono 83. rocznicę pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski. » więcej 2024-02-16, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 16 lutego » więcej 2024-02-15, godz. 16:00 Muzeum Auschwitz zorganizuje „Akademię dla nauczycieli z Polski” Seminarium „Akademia dla nauczycieli z Polski” przygotowuje należące do Muzeum Auschwitz centrum edukacyjne. Jego dyrektor Andrzej Kacorzyk zapowiedział… » więcej 2024-02-15, godz. 14:00 Asperger - zbrodniarz zwany "przyjacielem dzieci" Hans Asperger brał udział w eksterminacji dzieci. Był jednym z austriackich lekarzy, który uczestniczyli w zbrodniach na pacjentach szpitali psychiatrycznych… » więcej 2024-02-15, godz. 11:45 45 lat temu wybuch zniszczył warszawską Rotundę 45 lat temu, 15 lutego 1979 roku, potężny wybuch gazu zniszczył warszawską Rotundę, w której mieściła się placówka PKO Banku Polskiego. Zginęło 49… » więcej 2024-02-15, godz. 09:00 83. rocznica pierwszego zrzutu cichociemnych na teren okupowanej Polski 83 lata temu, w nocy z 15 na 16 lutego 1941 roku, na teren okupowanego kraju zostali zrzuceni pierwsi cichociemni, czyli polscy żołnierze elitarnej jednostki… » więcej 2024-02-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 15 lutego » więcej 2024-02-14, godz. 15:16 Obchody 82. rocznicy powstania Armii Krajowej w Opolu Była największą armią podziemną podczas II wojny światowej. Dokładnie 82 lata temu Związek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię Krajową. Przed… » więcej 2024-02-14, godz. 09:00 Uroczystości 82. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową w Polsce 82 lata temu Związek Walki Zbrojnej został przekształcony w Armię Krajową. Jest ona uważana za największe i najlepiej zorganizowane podziemne wojsko w okupowanej… » więcej
6667686970
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »