Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz…
2023-11-30, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer wywiadu

Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
30 lat temu - 30 listopada 1993 roku - w Stanach Zjednoczonych zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer polskiego wywiadu, w 1914 roku współorganizator Polskiej Organizacji Wojskowej, a także dyplomata, urzędnik i minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w odrodzonej Rzeczpospolitej.
Był jednym z twórców i wieloletnim prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, jednej z najważniejszych polonijnych placówek naukowych. Kronikarz epoki Józefa Piłsudskiego, napisał monumentalne dzieło opisujące życie marszałka zatytułowane "Kronika życia Józefa Piłsudskiego (...)".

Urodzony w 1893 roku, wywodził się z patriotycznej rodziny. Od młodości był związany z ruchem niepodległościowym. Po wybuchu I wojny światowej został jednym ze współorganizatorów konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, która później odegrała bardzo dużą rolę w tworzeniu niepodległego państwa polskiego. Sprawował w niej coraz ważniejsze funkcje do 1917 roku, kiedy Niemcy podjęli akcję represyjną wobec przywódców POW i Wacław Jędrzejewicz został skazany na 10 lat więzienia. Wolność odzyskał latem 1918 roku, na mocy amnestii.

W odrodzonej Polsce, jako doświadczony działacz konspiracyjny, został skierowany do pracy w wywiadzie i kontrwywiadzie Wojska Polskiego. Niemal cztery lata (1926-1928) spędził w Japonii jako attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Tokio.

W 1930 roku został przez Józefa Piłsudskiego oddelegowany do pracy w ministerstwie spraw zagranicznych, a potem w resorcie skarbu. Ukoronowaniem kariery urzędniczej Wacława Jędrzejewicza było powierzenie mu funkcji ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządach: jego brata Janusza Jędrzejewicza, Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka. W trakcie jego kadencji rozpoczęto przygotowywanie programów licealnych, a także zawarto uzgodnienia dotyczące nauki katechizmu w szkołach. Wacław Jędrzejewicz prowadził rozmowy z metropolitą Adamem Sapiehą, który przewodniczył Komisji Oświaty Episkopautu Gdy wybuchła II wojna światowa, Wacłąw Jędrzejewicz powrócił do czynnej służby wojskowej w charakterze oficera łącznikowego MSZ. W kampanii wrześniowej 1939 roku nadzorował ewakuację depozytów Funduszu Obrony Narodowej oraz zbiorów Muzeum Belwederskiego za granicę

Jako jeden z czołowych piłsudczyków nie miał szans na udział w strukturach wojskowych i państwowych na emigracji, dlatego w 1941 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził drugą połowę życia. W 1942 współzakładał Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia. Organizacja ostro krytykowała ugodową politykę Rządu RP na Uchodźstwie wobec ZSRR. Rok później był jednym z założycieli Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, a także jego pierwszym prezesem. Został dziejopisem czasów marszałka.

Od 1948 roku był profesorem języka i literatury rosyjskiej w Wellesley College w stanie Massachusetts, dziesięć lat później został kierownikiem studiów slawistycznych w Ripon College w stanie Wisconsin. W 1963 roku przeszedł na emeryturę i powrócił do Nowego Jorku. gdzie zajął się działalnością w Instytucie Józef Piłsudskiego.

Zmarł w Stanach Zjednoczonych w 1993 roku, jego prochy spoczęły na warszawskich Powązkach.

Warto dodać, że Wacława Jędrzejewicza można zaliczyć do pionierów polskiego lotnictwa. Przed pierwszą wojną światową, w 1912 roku, wykonał pierwszy lot w okolicach Warszawy samolotem własnej konstrukcji.

Zobacz także

2023-11-20, godz. 16:49 IPN otrzymał archiwa Związku Polaków w Niemczech [DŹWIĘK] Związek Polaków w Niemczech przekazał do Instytutu Pamięci Narodowej swoje ponadstuletnie archiwum. Zbiór liczy kilkaset metrów dokumentów, zdjęć i nagrań… » więcej 2023-11-20, godz. 16:29 W Lublinie odnaleziono szczątki ofiar komunizmu Szczątki kolejnych ofiar komunistycznego terroru odnaleziono w Lublinie. Prace poszukiwawcze na cmentarzu przy ulicy Unickiej prowadził Zespół Biura Poszukiwań… » więcej 2023-11-20, godz. 13:00 25 lat temu zmarł Marian Brandys 25 lat temu - 20 listopada 1998 roku - zmarł Marian Brandys, pisarz i eseista, mistrz reportażu historycznego. Największą popularność przyniosły mu książki… » więcej 2023-11-20, godz. 11:00 ORP "Sokół" rozpoczął swoją ostatnią podróż Gazeta regionalna "Dziennik Bałtycki" informuje, że okręt podwodny ORP "Sokół" rozpoczął podróż z PGZ Stoczni Wojennej na Oksywiu do centrum Gdyni. Tam… » więcej 2023-11-20, godz. 08:00 Prawie 2 miliony euro za kapelusz Napoleona Bonaparte Za rekordową kwotę prawie dwóch milionów euro sprzedano na aukcji kapelusz należący do Napoleona Bonaparte. Kwota pobiła poprzedni rekord kapelusza napoleońskiego… » więcej 2023-11-20, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 20 listopada » więcej 2023-11-19, godz. 12:00 105 rocznicę walk o Lwów upamiętni Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej w Lublinie 105. rocznicę walk o Lwów upamiętni Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej w Lublinie. Msza święta w intencji obrońców Lwowa zostanie odprawiona… » więcej 2023-11-19, godz. 11:00 Finisaż wystawy "Ślad pamięciowy" w Muzeum na Rakowieckiej [DŹWIĘK] W Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie zakończyła się wystawa "Ślad pamięciowy". Multimedialny projekt historyczny przedstawia… » więcej 2023-11-19, godz. 09:00 Francja: aukcja pamiątek po Napoleonie, m.in. bikornu [DŹWIĘK] Miejscowość Fontainebleau (czyt. Fątenblo) pod Paryżem będzie dziś (19.11) w centrum uwagi miłośników epopei napoleońskiej. Odbędzie się tam wyjątkowa… » więcej 2023-11-19, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 19 listopada » więcej
108109110111112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »