Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz…
2023-11-30, 11:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

30 lat temu zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer wywiadu

Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
Wacław Jędrzejewicz [fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe]
30 lat temu - 30 listopada 1993 roku - w Stanach Zjednoczonych zmarł Wacław Jędrzejewicz, działacz konspiracyjny, oficer polskiego wywiadu, w 1914 roku współorganizator Polskiej Organizacji Wojskowej, a także dyplomata, urzędnik i minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego w odrodzonej Rzeczpospolitej.
Był jednym z twórców i wieloletnim prezesem Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, jednej z najważniejszych polonijnych placówek naukowych. Kronikarz epoki Józefa Piłsudskiego, napisał monumentalne dzieło opisujące życie marszałka zatytułowane "Kronika życia Józefa Piłsudskiego (...)".

Urodzony w 1893 roku, wywodził się z patriotycznej rodziny. Od młodości był związany z ruchem niepodległościowym. Po wybuchu I wojny światowej został jednym ze współorganizatorów konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej, która później odegrała bardzo dużą rolę w tworzeniu niepodległego państwa polskiego. Sprawował w niej coraz ważniejsze funkcje do 1917 roku, kiedy Niemcy podjęli akcję represyjną wobec przywódców POW i Wacław Jędrzejewicz został skazany na 10 lat więzienia. Wolność odzyskał latem 1918 roku, na mocy amnestii.

W odrodzonej Polsce, jako doświadczony działacz konspiracyjny, został skierowany do pracy w wywiadzie i kontrwywiadzie Wojska Polskiego. Niemal cztery lata (1926-1928) spędził w Japonii jako attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Tokio.

W 1930 roku został przez Józefa Piłsudskiego oddelegowany do pracy w ministerstwie spraw zagranicznych, a potem w resorcie skarbu. Ukoronowaniem kariery urzędniczej Wacława Jędrzejewicza było powierzenie mu funkcji ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego w rządach: jego brata Janusza Jędrzejewicza, Leona Kozłowskiego i Walerego Sławka. W trakcie jego kadencji rozpoczęto przygotowywanie programów licealnych, a także zawarto uzgodnienia dotyczące nauki katechizmu w szkołach. Wacław Jędrzejewicz prowadził rozmowy z metropolitą Adamem Sapiehą, który przewodniczył Komisji Oświaty Episkopautu Gdy wybuchła II wojna światowa, Wacłąw Jędrzejewicz powrócił do czynnej służby wojskowej w charakterze oficera łącznikowego MSZ. W kampanii wrześniowej 1939 roku nadzorował ewakuację depozytów Funduszu Obrony Narodowej oraz zbiorów Muzeum Belwederskiego za granicę

Jako jeden z czołowych piłsudczyków nie miał szans na udział w strukturach wojskowych i państwowych na emigracji, dlatego w 1941 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził drugą połowę życia. W 1942 współzakładał Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia. Organizacja ostro krytykowała ugodową politykę Rządu RP na Uchodźstwie wobec ZSRR. Rok później był jednym z założycieli Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, a także jego pierwszym prezesem. Został dziejopisem czasów marszałka.

Od 1948 roku był profesorem języka i literatury rosyjskiej w Wellesley College w stanie Massachusetts, dziesięć lat później został kierownikiem studiów slawistycznych w Ripon College w stanie Wisconsin. W 1963 roku przeszedł na emeryturę i powrócił do Nowego Jorku. gdzie zajął się działalnością w Instytucie Józef Piłsudskiego.

Zmarł w Stanach Zjednoczonych w 1993 roku, jego prochy spoczęły na warszawskich Powązkach.

Warto dodać, że Wacława Jędrzejewicza można zaliczyć do pionierów polskiego lotnictwa. Przed pierwszą wojną światową, w 1912 roku, wykonał pierwszy lot w okolicach Warszawy samolotem własnej konstrukcji.

Zobacz także

2023-12-23, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 23 grudnia » więcej 2023-12-22, godz. 15:00 Dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego zachęca do składania świątecznych życzeń powstańcom Dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski, zachęca wszystkich, którzy mają wśród swoich znajomych powstańców warszawskich, do złożenia im… » więcej 2023-12-22, godz. 13:00 Nowe znaleziska zabytków archeologicznych ze Ślipcza O nowych znaleziskach zabytków archeologicznych ze Ślipcza w gminie Hrubieszów poinformował lubelski wojewódzki konserwator zabytków. To między innymi srebrna… » więcej 2023-12-22, godz. 11:00 Mijają 33 lata od przekazania insygniów prezydenta Rzeczpospolitej 33 lata temu, 22 grudnia 1990 roku, na Zamku Królewskim w Warszawie ostatni prezydent Rzeczypospolitej na uchodźstwie Ryszard Kaczorowski przekazał insygnia… » więcej 2023-12-22, godz. 09:00 110 lat temu urodził się Józef Rzepka, żołnierz AK i antykomunistycznego podziemia 110 lat temu, 22 grudnia 1913 roku, urodził się Józef Rzepka, jeden z dowódców podziemia niepodległościowego oraz antykomunistycznego. Po wybuchu II wojny… » więcej 2023-12-22, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 22 grudnia » więcej 2023-12-21, godz. 13:00 Zabytkowe dyplomy w Archiwum Archidiecezji Warmińskiej Po półrocznych pracach konserwatorskich w Archiwum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie zaprezentowano 34 odrestaurowane dyplomy. Najstarszy z nich pochodzi… » więcej 2023-12-21, godz. 11:00 84 lata temu zginął prezydent Warszawy Stefan Starzyński 84 lata temu - pomiędzy 21 a 23 grudnia 1939 roku - został rozstrzelany przez Niemców Stefan Starzyński, prezydent Warszawy, który podczas wojny obronnej… » więcej 2023-12-21, godz. 10:00 Nowa wystawa główna w Muzeum Auschwitz-Birkenau Dziennik regionalny "Gazeta Krakowska" informuje, że jeszcze w tym roku rozpoczną się prace związane z nową wystawą główną w Muzeum Auschwitz-Birkenau… » więcej 2023-12-21, godz. 09:00 145 lat temu urodził się Jan Łukasiewicz, logik i filozof, minister w rządzie Paderewskiego 145 lat temu, 21 grudnia 1878 roku, urodził się Jan Łukasiewicz, wybitny logik i filozof, minister w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego, a także rektor Uniwersytetu… » więcej
101102103104105
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »