Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant…
2023-11-24, 08:00 Autor: AR/K.Koziełł/D.Panek/dok.

80 lat temu zginął Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu

Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jerzy Antoni Lewiński (Chuchro). [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 24 listopada 1943 roku, zginął rozstrzelany przez Niemców w publicznej egzekucji Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro” i "Jurek”, major saperów Wojska Polskiego, organizator i komendant Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej. Miał 35 lat.
Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. Był dowódcą 1. kompanii i zastępcą dowódcy 5. zmotoryzowanego batalionu saperów. Ranny, dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce z obozu jenieckiego w Radomiu, wrócił do Warszawy.

Od grudnia 1939 działał w konspiracji, w Związku Walki Zbrojnej. Początkowo należał do tak zwanego Sztabu Dywersji, a od sierpnia 1940 dowodził batalionem saperów miasta stołecznego Warszawy. Dodatkowo w czerwcu 1942 roku objął dowództwo Związku Odwetu Okręgu Warszawskiego AK.

Od listopada 1942 roku kapitan Jerzy Antoni Lewiński był organizatorem i dowódcą Kedywu - Kierownictwa Dywersji Okręgu Warszawa AK. Odpowiadał za wiele operacji zbrojnych Związku Odwetu i Kedywu, w tym głośną akcję "Wieniec” przeciwko niemieckiemu transportowi kolejowemu, przeprowadzoną w październiku 1942. W tym samym czasie zostały wysadzone tory kolejowe w ośmiu miejscach Warszawskiego Węzła Kolejowego. Ponadto uczestniczył osobiście między innymi w akcji "Getto”, podczas której Armia Krajowa udzielała zbrojnej pomocy żydowskim powstańcom z getta. W maju 1943 roku wyraził zgodę na przeprowadzenie przez Jana Krysta "Alana" akcji bojowej w kawiarni "Adria", podczas której zastrzelono trzech oficerów gestapo. Dowództwo Kedywu z reguły nie pozwalało na takie akcje, w tym jednak przypadku sytuacja była wyjątkowa - "Alan" chorował na gruźlicę płuc i miał wkrótce umrzeć.
6 listopada 1943 major Lewiński został aresztowany i 18 dni później zamordowany przez Niemców.

Po śmierci odznaczono go Srebrnym Krzyżem Zasługi.

(więcej)

Jerzy Antoni Lewiński urodził się 14 czerwca 1908 roku w Mierzycach niedaleko Wielunia. Uczył się w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi i Szkole Podchorążych Inżynierii w Warszawie. Następnie, w latach 1933-1934, przeszedł kurs dla instruktorów Wychowania Fizycznego w Centralnym Instytucie WF w Warszawie, a cztery lata później rozpoczął studia w Wyższej Szkole Inżynierii.

Od 1930 był oficerem instruktorem w 5. batalionie saperów. W 1933 roku został oficerem WF. Jednocześnie od 1935 był adiutantem, a od 1937 oficerem do spraw wyszkolenia 5. batalionu saperów. W tym samym roku objął funkcję kierownika Wychowania Fizycznego w Centrum Wyszkolenia Saperów.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w obronie Warszawy. W czerwcu 1943 roku został mianowany majorem służby stałej.

Po śmierci Jerzego Antoniego Lewińskiego w listopadzie 1943 roku, jego następca Józef Rybicki w jednym ze sprawozdań Kedywu Okręgu Warszawa pisał o wstrząsie, jakiego doznał Kedyw po stracie komendanta: "Zabrakło (...) jego fachowych wiadomości, doświadczenia, umiejętności doboru i kierowania ludźmi. (...) To, że Kedyw Okręgu po stracie jego poszedł bez zahamowania naprzód, jest jego niezaprzeczalną zasługą. Stworzył on fundamenty, na których jego następca mógł oprzeć swoją dalszą pracę”.

Imię i nazwisko Jerzego Antoniego Lewińskiego znajduje się na tablicy pamiątkowej umieszczonej w 1981 w kościele w Wieluniu. W 2023 roku tablicę poświęconą majorowi i jego następcy na stanowisku dowódcy Warszawskiego Okręgu Kedywu kapitanowi Józefowi Rybickiemu, pseudonim "Andrzej", odsłonięto w Warszawie.

Zobacz także

2024-01-29, godz. 13:00 Odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek w Polsce W archiwach londyńskiego Studium Polski Podziemnej odnaleziono dokumenty na temat niedoszłej misji Krystyny Skarbek (Christine Granville), polskiej agentki brytyjskich… » więcej 2024-01-29, godz. 11:00 80. rocznica zbrodni sowieckich partyzantów w Koniuchach Społeczność polska na Litwie uczciła pamięć Polaków zamordowanych w Koniuchach niedaleko Solecznik. Do zbrodni, której dokonali sowieccy partyzanci, doszło… » więcej 2024-01-29, godz. 09:00 105 lat temu w Paryżu Roman Dmowski wygłosił exposé dotyczące polskich granic 105 lata temu, 29 stycznia 1919 roku, przewodniczący Polskiego Komitetu Narodowego Roman Dmowski na konferencji pokojowej w Paryżu po raz pierwszy przedstawił… » więcej 2024-01-29, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 29 stycznia » więcej 2024-01-28, godz. 11:00 5 lat temu zmarła Kamilla Janowicz-Sycz, była więźniarka Ravensbrück Pięć lat temu, 28 stycznia 2019 roku, zmarła Kamilla Janowicz-Sycz, podczas II wojny światowej więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück… » więcej 2024-01-28, godz. 09:00 205 lat temu zmarł Jan Kiliński 205 lat temu - 28 stycznia 1819 roku - zmarł Jan Kiliński, z zawodu szewc, jeden z przywódców insurekcji warszawskiej. » więcej 2024-01-28, godz. 08:00 Upamiętniono 79. rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau Marszałek Senatu Małgorzata Kidawa-Błońska powiedziała, że historia byłego niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau zobowiązuje nas do refleksji… » więcej 2024-01-28, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 28 stycznia » więcej 2024-01-27, godz. 10:00 Z Katowic wyruszy w południe marsz upamiętniający ofiary Tragedii Górnośląskiej Z Katowic wyruszy w południe marsz upamiętniający ofiary Tragedii Górnośląskiej. Uczestnicy zbiorą się na placu Wolności, skąd, pokonując około dziesięciokilometrową… » więcej 2024-01-27, godz. 09:30 W Radzionkowie Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej Dzień Pamięci o Tragedii Górnośląskiej w jej 79. rocznicę obchodzony będzie w Radzionkowie. Obchody organizuje Centrum Dokumentacji Deportacji Górnoślązaków… » więcej
105106107108109
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »