Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Komunalne zwycięstwo
2022-11-19, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Komunalne zwycięstwo

Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je na początek 1919 r. to ostatecznie odbyły się one w listopadzie 1919 r. 103 lata temu w ponad 200 śląskich gminach 100 proc. mandatów radnych zdobyli Polacy.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 listopada 2022
Po raz pierwszy miały się one odbyć w oparciu o demokratyczną ordynację wyborczą. Jednak w prowincjach o przeważającym żywiole polskim obawiając się bojkotu lub akcji dezorganizującej, władze niemieckie zdecydowały się na uchylenie dekretu o wyborach na czas nieokreślony.

Chociaż termin wyborów nie był jeszcze znany, to wiadomo było, że w końcu jednak się one odbędą. Dlatego już w początkach lutego 1919 r. bytomski Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej oraz Polski Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Śląsku zaapelowały na łamach polskiej prasy o poparcie polskiej listy w wyborach komunalnych.

Równocześnie zaapelowano także do polskich partii politycznych o zawieszenie walki politycznej i rezygnację ze zgłoszenia własnych list kandydatów.

W październiku 1919 r., po względnym uspokojeniu sytuacji na Śląsku po sierpniowym pierwszym powstaniu, komisarz rządu Prus ds. Śląska Otton Hörsing zgłosił wniosek o przeprowadzenie wyborów komunalnych w Rejencji Opolskiej. Uważał on, że jest to dla Niemców dobry moment, bo najbardziej aktywni Polacy jako byli uczestnicy powstania znajdowali się na emigracji w Polsce, albo w aresztach i obozach. Wybory zarządzono zatem na 9 listopada 1919 r.

Te rachuby nie sprawdziły się, bowiem w międzyczasie ogłoszono amnestię i powracający z emigracji i więzień powstańcy natychmiast aktywnie włączali się w agitację wyborczą. Ta agitacja była zresztą na wszelkie sposoby utrudniana. Władze cofały debit czyli zezwolenie na rozpowszechnianie polskim czasopismom. Wzrastała liczba interwencji cenzury, odmawiano zezwoleń na wiece wyborcze, albo rozwiązywano wiece w trakcie ich trwania.

Często też zdarzało się, że bojówki KOOS czyli Kampforganisation Oberschlesien bandycko rozbijały polskie legalne wiece.

Mimo wcześniejszych zabiegów polskie ugrupowania nie były skonsolidowane. PPS wystawiła swoje własne listy. W wielu gminach ulegając ambicjom osobistym Polacy wystawili lokalne listy o nieokreślonej narodowości czy proweniencji politycznej.

Pojawiły się takie komitety jak: partia obywatelska, partia robotników, partia chałupników, partia gospodarzy, partia ludzi małych czy związek posiedzicieli domów i gruntów. Na 26 powiatów polskie listy wystawiono w 20.

Mimo to wybory stały się wielkim polskim sukcesem. Na 762 gmin Polacy zdobyli większość w 629, a w 216 zdobyli 100 proc. mandatów. Z 8432 mandatów radnych aż 6251 objęli Polacy co stanowiło 74,12 proc.

Wybory samorządowe w listopadzie 1919 r. były dla obu stron ważną próbą generalną przed mającym się odbyć na Śląsku plebiscytem.

Zobacz także

2022-03-27, godz. 08:20 Pożyteczni i... 14 lat temu w Słupsku i Redzikowie doszło do protestów przeciwko budowie w sąsiedztwie miasta elementów tarczy antyrakietowej. » więcej 2022-03-26, godz. 07:20 Podatek dla zaborców 232 lata temu 26 marca 1790 roku w dobie prób ratowania polskiej państwowości obradujący wówczas tzw. Sejm Czteroletni ustanowił nowy systemowy podatek na… » więcej 2022-03-20, godz. 08:20 Śląska Autobana 86 lat temu 21 marca 1936 roku rozpoczęła się budowa tzw. Autostrady Śląskiej, która miała połączyć Berlin z Bytomiem. » więcej 2022-03-19, godz. 07:20 Parszywy kompromis Wczoraj minęła 101 rocznica podpisanego 18 marca 1921 roku polsko-radziecko-ukraińskiego traktatu pokojowego w Rydze. Konsekwencje podjętych wówczas decyzji… » więcej 2022-03-13, godz. 08:20 Kadeci, ech kadeci... Dziś przypada 257 rocznica założenia przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoły Rycerskiej w Warszawie. Była to pierwsza polska szkoła wojskowa… » więcej 2022-03-12, godz. 07:20 Aborcja dla każdego W minioną środę przypadła 79 rocznica wprowadzenia w Polsce całkowitej swobody aborcyjnej, która obowiązywała do końca niemieckiej okupacji. Prawdopodobnie… » więcej 2022-03-06, godz. 08:20 Zagadkowy król Polski i Węgier W najbliższą środę przypada 582 rocznica przybycia do Krakowa delegacji stanów węgierskich, które zaoferowały polskiemu królowi Władysławowi III przyjęcie… » więcej 2022-03-05, godz. 08:21 Zamiast Czechosłowacji Afganistan Jeszcze dwa tygodnie temu choć niepokoiły nas butne wypowiedzi rosyjskiego prezydenta, to jednak nie dowierzaliśmy, że za naszą wschodnią granicą może… » więcej 2022-02-27, godz. 08:20 Casus generała Nila Trzy dni temu minęła 69 rocznica egzekucji generała Augusta Emila Fieldorfa – „Nila”, a pojutrze po raz dwunasty obchodzić będziemy Narodowy Dzień… » więcej 2022-02-26, godz. 07:21 Gdzie dwóch się bije... 733 lata temu - 26 lutego 1289 roku doszło do bitwy pod Siewierzem, w której książę opolski Bolko I został jeńcem Władysława Łokietka. » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »