Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Komunalne zwycięstwo
2022-11-19, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Komunalne zwycięstwo

Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je na początek 1919 r. to ostatecznie odbyły się one w listopadzie 1919 r. 103 lata temu w ponad 200 śląskich gminach 100 proc. mandatów radnych zdobyli Polacy.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 listopada 2022
Po raz pierwszy miały się one odbyć w oparciu o demokratyczną ordynację wyborczą. Jednak w prowincjach o przeważającym żywiole polskim obawiając się bojkotu lub akcji dezorganizującej, władze niemieckie zdecydowały się na uchylenie dekretu o wyborach na czas nieokreślony.

Chociaż termin wyborów nie był jeszcze znany, to wiadomo było, że w końcu jednak się one odbędą. Dlatego już w początkach lutego 1919 r. bytomski Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej oraz Polski Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Śląsku zaapelowały na łamach polskiej prasy o poparcie polskiej listy w wyborach komunalnych.

Równocześnie zaapelowano także do polskich partii politycznych o zawieszenie walki politycznej i rezygnację ze zgłoszenia własnych list kandydatów.

W październiku 1919 r., po względnym uspokojeniu sytuacji na Śląsku po sierpniowym pierwszym powstaniu, komisarz rządu Prus ds. Śląska Otton Hörsing zgłosił wniosek o przeprowadzenie wyborów komunalnych w Rejencji Opolskiej. Uważał on, że jest to dla Niemców dobry moment, bo najbardziej aktywni Polacy jako byli uczestnicy powstania znajdowali się na emigracji w Polsce, albo w aresztach i obozach. Wybory zarządzono zatem na 9 listopada 1919 r.

Te rachuby nie sprawdziły się, bowiem w międzyczasie ogłoszono amnestię i powracający z emigracji i więzień powstańcy natychmiast aktywnie włączali się w agitację wyborczą. Ta agitacja była zresztą na wszelkie sposoby utrudniana. Władze cofały debit czyli zezwolenie na rozpowszechnianie polskim czasopismom. Wzrastała liczba interwencji cenzury, odmawiano zezwoleń na wiece wyborcze, albo rozwiązywano wiece w trakcie ich trwania.

Często też zdarzało się, że bojówki KOOS czyli Kampforganisation Oberschlesien bandycko rozbijały polskie legalne wiece.

Mimo wcześniejszych zabiegów polskie ugrupowania nie były skonsolidowane. PPS wystawiła swoje własne listy. W wielu gminach ulegając ambicjom osobistym Polacy wystawili lokalne listy o nieokreślonej narodowości czy proweniencji politycznej.

Pojawiły się takie komitety jak: partia obywatelska, partia robotników, partia chałupników, partia gospodarzy, partia ludzi małych czy związek posiedzicieli domów i gruntów. Na 26 powiatów polskie listy wystawiono w 20.

Mimo to wybory stały się wielkim polskim sukcesem. Na 762 gmin Polacy zdobyli większość w 629, a w 216 zdobyli 100 proc. mandatów. Z 8432 mandatów radnych aż 6251 objęli Polacy co stanowiło 74,12 proc.

Wybory samorządowe w listopadzie 1919 r. były dla obu stron ważną próbą generalną przed mającym się odbyć na Śląsku plebiscytem.

Zobacz także

2021-03-28, godz. 08:34 Janusz zwany Janem Dziś przypada 489 rocznica śmierci ostatniego opolskiego władcy z dynastii Piastów Janusza II zwanego Janem Dobrym. Książę opolski, niemodliński i strzelecki… » więcej 2021-03-27, godz. 07:33 78 lat temu - Meksyk II Wczoraj minęła 78 rocznica dokonanej przez harcerzy z Szarych Szeregów akcji Meksyk II, która przeszła do historii jako akcja pod Arsenałem. » więcej 2021-03-21, godz. 08:30 Ekonomia i gwiazdy 499 lat temu 21 marca 1522 roku podczas obrad Sejmiku Generalnego Prus Królewskich ksiądz Mikołaj Kopernik wygłosił swój słynny traktat o monecie. » więcej 2021-03-20, godz. 07:29 Henrykowskie sny o koronie Dziś przypada 783 rocznica śmierci śląskiego księcia z dynastii Piastów Henryka Brodatego, który miał ambicję, ale przede wszystkim miał największe… » więcej 2021-03-14, godz. 08:30 Zjazd ważniejszy niż inne 1021 lat temu odbył się Zjazd Gnieźnieński, było to wydarzenie które często jest niedoceniane, a które legło u podstaw przetrwania państwa polskiego. » więcej 2021-03-13, godz. 07:15 Estonia w Rzeczpospolitej Wczoraj minęła 401 rocznica ogłoszenia przez króla polskiego Zygmunta III Wazę inkorporacji Estonii do Rzeczypospolitej. Jak należało się spodziewać stało… » więcej 2021-03-07, godz. 08:28 Korona Węgier dla Jagiellończyka 575 lat temu w katedrze wawelskiej delegacja stanów węgierskich ofiarowała Władysławowi III koronę Węgier. » więcej 2021-03-06, godz. 07:25 Korpus Poniatowskiego Dokładnie 209 lat temu Napoleon Bonaparte powołał złożony z Polaków V korpus Wielkiej Armii. Dowódcą korpusu został mianowany książę Józef Poniat… » więcej 2021-02-28, godz. 08:30 Promoskiewski grzech pierworodny Smutny jest los Tatarów Krymskich pod rosyjską okupacją. Smutny, bo gdy rozpoczęła się rosyjska hybrydowa inwazja na Krym opowiedzieli się za pozostaniem… » więcej 2021-02-27, godz. 07:30 Pierwsza Konstytucja II Rzeczpospolitej Przed nami marzec, a zatem wielkimi krokami zbliżamy się do 100 rocznicy uchwalenia konstytucji marcowej. 17 marca 1921 r. Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej… » więcej
1819202122
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »