Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Komunalne zwycięstwo
2022-11-19, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Komunalne zwycięstwo

Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je na początek 1919 r. to ostatecznie odbyły się one w listopadzie 1919 r. 103 lata temu w ponad 200 śląskich gminach 100 proc. mandatów radnych zdobyli Polacy.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 listopada 2022
Po raz pierwszy miały się one odbyć w oparciu o demokratyczną ordynację wyborczą. Jednak w prowincjach o przeważającym żywiole polskim obawiając się bojkotu lub akcji dezorganizującej, władze niemieckie zdecydowały się na uchylenie dekretu o wyborach na czas nieokreślony.

Chociaż termin wyborów nie był jeszcze znany, to wiadomo było, że w końcu jednak się one odbędą. Dlatego już w początkach lutego 1919 r. bytomski Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej oraz Polski Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Śląsku zaapelowały na łamach polskiej prasy o poparcie polskiej listy w wyborach komunalnych.

Równocześnie zaapelowano także do polskich partii politycznych o zawieszenie walki politycznej i rezygnację ze zgłoszenia własnych list kandydatów.

W październiku 1919 r., po względnym uspokojeniu sytuacji na Śląsku po sierpniowym pierwszym powstaniu, komisarz rządu Prus ds. Śląska Otton Hörsing zgłosił wniosek o przeprowadzenie wyborów komunalnych w Rejencji Opolskiej. Uważał on, że jest to dla Niemców dobry moment, bo najbardziej aktywni Polacy jako byli uczestnicy powstania znajdowali się na emigracji w Polsce, albo w aresztach i obozach. Wybory zarządzono zatem na 9 listopada 1919 r.

Te rachuby nie sprawdziły się, bowiem w międzyczasie ogłoszono amnestię i powracający z emigracji i więzień powstańcy natychmiast aktywnie włączali się w agitację wyborczą. Ta agitacja była zresztą na wszelkie sposoby utrudniana. Władze cofały debit czyli zezwolenie na rozpowszechnianie polskim czasopismom. Wzrastała liczba interwencji cenzury, odmawiano zezwoleń na wiece wyborcze, albo rozwiązywano wiece w trakcie ich trwania.

Często też zdarzało się, że bojówki KOOS czyli Kampforganisation Oberschlesien bandycko rozbijały polskie legalne wiece.

Mimo wcześniejszych zabiegów polskie ugrupowania nie były skonsolidowane. PPS wystawiła swoje własne listy. W wielu gminach ulegając ambicjom osobistym Polacy wystawili lokalne listy o nieokreślonej narodowości czy proweniencji politycznej.

Pojawiły się takie komitety jak: partia obywatelska, partia robotników, partia chałupników, partia gospodarzy, partia ludzi małych czy związek posiedzicieli domów i gruntów. Na 26 powiatów polskie listy wystawiono w 20.

Mimo to wybory stały się wielkim polskim sukcesem. Na 762 gmin Polacy zdobyli większość w 629, a w 216 zdobyli 100 proc. mandatów. Z 8432 mandatów radnych aż 6251 objęli Polacy co stanowiło 74,12 proc.

Wybory samorządowe w listopadzie 1919 r. były dla obu stron ważną próbą generalną przed mającym się odbyć na Śląsku plebiscytem.

Zobacz także

2021-07-03, godz. 07:25 Niechlubny casus Berezy W nadchodzącym tygodniu przypada 87 rocznica utworzenia obozu odosobnienia w Berezie Kartuskiej uważanego przez niektórych za pierwszy polski obóz koncent… » więcej 2021-06-27, godz. 08:26 Rozstrzelane miasto Pojutrze przypada 65 rocznica krwawego stłumienia przez władze PRL protestów robotników w Poznaniu. Wydarzenia te przeszły do historii jako poznański cz… » więcej 2021-06-26, godz. 07:24 Radom 1976... Wczoraj minęła 45 rocznica wybuchu tzw. wydarzeń czerwcowych 1976 roku. Na wieść o planowanej blisko 70-procentowej podwyżce cen żywności 25 czerwca 1976… » więcej 2021-06-20, godz. 08:22 II wojna polska 209 lat temu 22 czerwca 1812 roku w Wyłkowyszkach na skraju Litwy cesarz Napoleon Bonaparte ogłosił rozpoczęcie II wojny polskiej. Było to spełnieniem obietnic… » więcej 2021-06-19, godz. 07:30 Jego Waterloo Wczoraj minęło 206 lat od dnia, w którym Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte poniósł ostateczną klęskę w bitwie pod Waterloo kończącej jego ostatnią… » więcej 2021-06-13, godz. 06:19 Wielka Karta Swobód Pojutrze przypada 806 rocznica ogłoszenia przez angielskiego króla Jana bez Ziemi Wielkiej Karty Swobód. Dokument ten uważa się za początek procesu, który… » więcej 2021-06-12, godz. 07:18 Twórca nowoczesnego hutnictwa 263 lata temu 12 czerwca 1758 roku w Zielęcicach pod Brzegiem urodził się Zygmunt Gotthilf Bogacz, polski hutnik współpracownik anglika Johna Balidona i Niemca… » więcej 2021-06-06, godz. 08:30 Wpływowi poeci Pojutrze przypada 65 rocznica śmierci wybitnego polskiego poety Jana Lechonia - jednego z twórców i filarów wywierającej olbrzymi wpływ na polską inteligencję… » więcej 2021-06-05, godz. 07:30 Twórca Armii Ochotniczej Wczoraj minęła 61 rocznica śmierci wybitnego polskiego generała Józefa Hallera, człowieka, który mógł osiągnąć znacznie więcej w armii austriackiej… » więcej 2021-06-03, godz. 08:30 Wolność skrupulatnie wydzielana Jutro przypada 32 rocznica wyborów do tzw. sejmu kontraktowego - wydarzenia, które niesłusznie urosło we współczesnej publicystyce niemal do kolejnego odzyskania… » więcej
1516171819
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »