Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Komunalne zwycięstwo
2022-11-19, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Komunalne zwycięstwo

Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je na początek 1919 r. to ostatecznie odbyły się one w listopadzie 1919 r. 103 lata temu w ponad 200 śląskich gminach 100 proc. mandatów radnych zdobyli Polacy.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 listopada 2022
Po raz pierwszy miały się one odbyć w oparciu o demokratyczną ordynację wyborczą. Jednak w prowincjach o przeważającym żywiole polskim obawiając się bojkotu lub akcji dezorganizującej, władze niemieckie zdecydowały się na uchylenie dekretu o wyborach na czas nieokreślony.

Chociaż termin wyborów nie był jeszcze znany, to wiadomo było, że w końcu jednak się one odbędą. Dlatego już w początkach lutego 1919 r. bytomski Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej oraz Polski Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Śląsku zaapelowały na łamach polskiej prasy o poparcie polskiej listy w wyborach komunalnych.

Równocześnie zaapelowano także do polskich partii politycznych o zawieszenie walki politycznej i rezygnację ze zgłoszenia własnych list kandydatów.

W październiku 1919 r., po względnym uspokojeniu sytuacji na Śląsku po sierpniowym pierwszym powstaniu, komisarz rządu Prus ds. Śląska Otton Hörsing zgłosił wniosek o przeprowadzenie wyborów komunalnych w Rejencji Opolskiej. Uważał on, że jest to dla Niemców dobry moment, bo najbardziej aktywni Polacy jako byli uczestnicy powstania znajdowali się na emigracji w Polsce, albo w aresztach i obozach. Wybory zarządzono zatem na 9 listopada 1919 r.

Te rachuby nie sprawdziły się, bowiem w międzyczasie ogłoszono amnestię i powracający z emigracji i więzień powstańcy natychmiast aktywnie włączali się w agitację wyborczą. Ta agitacja była zresztą na wszelkie sposoby utrudniana. Władze cofały debit czyli zezwolenie na rozpowszechnianie polskim czasopismom. Wzrastała liczba interwencji cenzury, odmawiano zezwoleń na wiece wyborcze, albo rozwiązywano wiece w trakcie ich trwania.

Często też zdarzało się, że bojówki KOOS czyli Kampforganisation Oberschlesien bandycko rozbijały polskie legalne wiece.

Mimo wcześniejszych zabiegów polskie ugrupowania nie były skonsolidowane. PPS wystawiła swoje własne listy. W wielu gminach ulegając ambicjom osobistym Polacy wystawili lokalne listy o nieokreślonej narodowości czy proweniencji politycznej.

Pojawiły się takie komitety jak: partia obywatelska, partia robotników, partia chałupników, partia gospodarzy, partia ludzi małych czy związek posiedzicieli domów i gruntów. Na 26 powiatów polskie listy wystawiono w 20.

Mimo to wybory stały się wielkim polskim sukcesem. Na 762 gmin Polacy zdobyli większość w 629, a w 216 zdobyli 100 proc. mandatów. Z 8432 mandatów radnych aż 6251 objęli Polacy co stanowiło 74,12 proc.

Wybory samorządowe w listopadzie 1919 r. były dla obu stron ważną próbą generalną przed mającym się odbyć na Śląsku plebiscytem.

Zobacz także

2021-09-11, godz. 07:33 Stolice Górnego Śląska Dziś przypada 156 rocznica nadania przez pruskiego króla Wilhelma I Hohenzollerna praw miejskich Katowicom. Od tej pory Opole zaczęło tracić swoje znaczenie… » więcej 2021-09-05, godz. 08:31 Wojny 30-letniej przyczyny złożone 389 lat temu, w początkach września roku 1632, w toku działań wojny trzydziestoletniej protestanckie wojska szwedzkie opanowały Śląsk. » więcej 2021-09-04, godz. 07:24 Hitlera można było powstrzymać W minionym tygodniu obchodziliśmy 82 rocznicę niemieckiej napaści na Polskę. W Europie powszechnie uważa się, że tego dnia rozpoczęła się II wojna … » więcej 2021-08-29, godz. 08:20 Męczennik z Dachau Dziś przypada 79 rocznica śmierci w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau błogosławionego Dominika Jędrzejewskiego. » więcej 2021-08-28, godz. 07:22 Asceta z Krakowa W minioną środę przypadła 133 rocznica założenia w Krakowie przez Adama Chmielowskiego znanego też jako święty Albert Zgromadzenia Albertynów. » więcej 2021-08-22, godz. 08:23 Pod opieką obcych wojsk 864 lata temu, 21 sierpnia 1157 roku cesarz niemiecki Fryderyk I Barbarossa czyli rudobrody na czele armii niemieckiej i czeskiej wkroczył do Polski by zmusić… » więcej 2021-08-21, godz. 07:20 Największa bitwa konna w XX w. 101 lat temu, 21 sierpnia 1920 roku dowódca bolszewickiej 1 Armii Konnej Siemion Budionny wykonał wreszcie wydany przez dowódcę Armii Czerwonej Siergieja Kamieniewa… » więcej 2021-08-15, godz. 09:30 Dekonspiracja i strzały w Mysłowicach Dziś obchodzimy święto narodowe – święto wojska polskiego ustanowione w rocznicę cudu nad Wisłą z roku 1920. Równocześnie przeżywamy święto kościelne… » więcej 2021-08-14, godz. 07:30 Początek końca I Rzeczypospolitej Wczoraj minęła 249 rocznica kapitulacji Jasnej Góry co było równoznaczne z zakończeniem ostatnich walk w obronie Konfederacji Barskiej. » więcej 2021-08-08, godz. 08:24 Fundator Jasnej Góry Jutro przypada 639 rocznica podpisania przez księcia na Opolu Władysława II zwanego Opolczykiem aktu fundacji klasztoru Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie… » więcej
1314151617
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »