Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Komunalne zwycięstwo
2022-11-19, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Komunalne zwycięstwo

Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je na początek 1919 r. to ostatecznie odbyły się one w listopadzie 1919 r. 103 lata temu w ponad 200 śląskich gminach 100 proc. mandatów radnych zdobyli Polacy.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 listopada 2022
Po raz pierwszy miały się one odbyć w oparciu o demokratyczną ordynację wyborczą. Jednak w prowincjach o przeważającym żywiole polskim obawiając się bojkotu lub akcji dezorganizującej, władze niemieckie zdecydowały się na uchylenie dekretu o wyborach na czas nieokreślony.

Chociaż termin wyborów nie był jeszcze znany, to wiadomo było, że w końcu jednak się one odbędą. Dlatego już w początkach lutego 1919 r. bytomski Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej oraz Polski Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Śląsku zaapelowały na łamach polskiej prasy o poparcie polskiej listy w wyborach komunalnych.

Równocześnie zaapelowano także do polskich partii politycznych o zawieszenie walki politycznej i rezygnację ze zgłoszenia własnych list kandydatów.

W październiku 1919 r., po względnym uspokojeniu sytuacji na Śląsku po sierpniowym pierwszym powstaniu, komisarz rządu Prus ds. Śląska Otton Hörsing zgłosił wniosek o przeprowadzenie wyborów komunalnych w Rejencji Opolskiej. Uważał on, że jest to dla Niemców dobry moment, bo najbardziej aktywni Polacy jako byli uczestnicy powstania znajdowali się na emigracji w Polsce, albo w aresztach i obozach. Wybory zarządzono zatem na 9 listopada 1919 r.

Te rachuby nie sprawdziły się, bowiem w międzyczasie ogłoszono amnestię i powracający z emigracji i więzień powstańcy natychmiast aktywnie włączali się w agitację wyborczą. Ta agitacja była zresztą na wszelkie sposoby utrudniana. Władze cofały debit czyli zezwolenie na rozpowszechnianie polskim czasopismom. Wzrastała liczba interwencji cenzury, odmawiano zezwoleń na wiece wyborcze, albo rozwiązywano wiece w trakcie ich trwania.

Często też zdarzało się, że bojówki KOOS czyli Kampforganisation Oberschlesien bandycko rozbijały polskie legalne wiece.

Mimo wcześniejszych zabiegów polskie ugrupowania nie były skonsolidowane. PPS wystawiła swoje własne listy. W wielu gminach ulegając ambicjom osobistym Polacy wystawili lokalne listy o nieokreślonej narodowości czy proweniencji politycznej.

Pojawiły się takie komitety jak: partia obywatelska, partia robotników, partia chałupników, partia gospodarzy, partia ludzi małych czy związek posiedzicieli domów i gruntów. Na 26 powiatów polskie listy wystawiono w 20.

Mimo to wybory stały się wielkim polskim sukcesem. Na 762 gmin Polacy zdobyli większość w 629, a w 216 zdobyli 100 proc. mandatów. Z 8432 mandatów radnych aż 6251 objęli Polacy co stanowiło 74,12 proc.

Wybory samorządowe w listopadzie 1919 r. były dla obu stron ważną próbą generalną przed mającym się odbyć na Śląsku plebiscytem.

Zobacz także

2021-12-18, godz. 07:20 Pierwsze polskie powstanie 366 lat temu, 18 grudnia 1655 roku przebywający w Opolu król polski Jan Kazimierz wyruszył w drogę powrotną do Polski z zamiarem wzbudzenia ogólnonarodowego… » więcej 2021-12-12, godz. 08:20 Noc listopadowa usankcjonowana Jutro przypada 191 rocznica ogłoszenia przez Sejm Królestwa Polskiego powstania listopadowego powstaniem narodowym co oznaczało przystąpienie do wojny z R… » więcej 2021-12-11, godz. 07:20 Badacz gruźlicy Dziś przypada 178 rocznica urodzin wybitnego niemieckiego uczonego, lekarza i bakteriologa prof. Roberta Kocha. » więcej 2021-12-05, godz. 08:20 Bombardowali nas Alianci 77 lat temu w grudniu 1944 roku miały miejsce ostatnie naloty alianckie na Opolszczyznę. » więcej 2021-12-04, godz. 07:20 Buntownik z Grodkowa 177 lat temu - 4 grudnia 1844 roku obłożony został ekskomuniką ksiądz Jan Ronge wikary z Grodkowa, twórca kościoła niemiecko-katolickiego. » więcej 2021-11-28, godz. 08:20 Opole stolicą emigracji Pojutrze przypada 366 rocznica wydania przez króla Jana Kazimierza Wazę tzw. uniwersału opolskiego – jednego z najbardziej przełomowych dokumentów w naszej… » więcej 2021-11-27, godz. 07:20 Niedoszli autonomiści 103 lata temu założono tajny Komitet Górnośląski, którego celem było utworzenie niepodległego państwa górnośląskiego. » więcej 2021-11-21, godz. 11:35 Atak niedoszłego króla W najbliższą środę przypada 434 rocznica obrony Krakowa przed generalnym szturmem wojsk austriackich, dowodzonych przez pretendenta do polskiego tronu arcyksięcia… » więcej 2021-11-20, godz. 07:26 Premier socjalistyczny Trzy dni temu minęła 103 rocznica powołania przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego pierwszego polskiego rządu po odzyskaniu niepodległości, którego… » więcej 2021-11-14, godz. 08:20 Finis Poloniae Pojutrze przypada 227 rocznica kapitulacji ostatniego polskiego oddziału wojskowego biorącego udział w insurekcji kościuszkowskiej. Trzeci rozbiór Polski… » więcej
1011121314
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »