Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Niedoszli autonomiści
2021-11-27, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Niedoszli autonomiści

Mapa Ślaska z r. 1746.
Mapa Ślaska z r. 1746.
103 lata temu założono tajny Komitet Górnośląski, którego celem było utworzenie niepodległego państwa górnośląskiego.
Z Historycznego Punktu Widzenia 27 listopada 2021
Na przestrzeni dziejów Śląsk bywał samodzielnym księstwem tylko chwilami. W krótkich okresach historycznych księstwa śląskie cieszyły się największą stosunkowo autonomią, ale zawsze w końcu pojawiały się siły zdolne do podporządkowania naszego regionu. Praktyka ta dowodzi, że w naszym położeniu geograficznym nie ma miejsca na małe państewka.

Autorzy najbardziej realnego planu mającego na celu doprowadzenie do powstania autonomicznego państwa śląskiego urodzili się w podopolskim Dobrzeniu Wielkim. Ich krewni, żyją tam do dziś. Byli to wikary z Mikulczyc ks. Tomasz Reginek i jego starszy brat – nauczyciel Jan Reginek, który w tym okresie pełnił też funkcję przewodniczącego rewolucyjnej Rady Robotników i Żołnierzy w Raciborzu.

Bracia Reginkowie wspólnie z pochodzącym z Katowic trzecim liderem ruchu adwokatem i notariuszem Ewaldem Lataczem założyli 27 listopada 1918 roku w Rybniku tajny Komitet Górnośląski. Komitet ten domagał się od Polski, Czechosłowacji i Niemiec przyznania Górnemu Śląskowi statusu niepodległej Republiki Górnośląskiej i zagwarantowania neutralności na wzór Szwajcarii albo Belgii. Komitet nie miał żadnych struktur, ani programu politycznego.

Czymś w rodzaju manifestu komitetu była wydana 5 grudnia 1918 roku a sygnowana przez Komitet na rzecz Ustanowienia Górnośląskiego Wolnego Państwa w Katowicach, nie podpisana niemieckojęzyczna broszura zatytułowana "Górny Śląsk – samoistne wolne państwo", której autorem był najprawdopodobniej ks. Tomasz Reginek.

Publikacja ta apelowała do Ślązaków o utworzenie samodzielnego państwa na wzór Szwajcarii, w którym wszystkie grupy językowe byłyby równouprawnione. Można było tam także przeczytać, że wcielenie Górnego Śląska do Polski oznaczałoby jego ruinę gospodarczą, bo wg autora Polska widziała w Śląsku jedynie "źródło podatków i dochodów", a jego mieszkańcy byliby traktowani jako "obywatele drugiej kategorii", spodziewano się bowiem, że pierwszoplanową rolę odgrywać będą na Śląsku przysłani przez Warszawę urzędnicy z Królestwa Polskiego i Galicji.

W styczniu 1919 działacze separatystyczni utworzyli w Bytomiu ponadpartyjny Związek Górnoślązaków-Bund der Oberschlesier (ZG-BdO). Wstąpili do niego członkowie Katolickiej Partii Ludowej Górnego Śląska, górnośląskiego oddziału niemieckiej socjaldemokracji (SPD), polskiego obozu „Katolika” i bezpartyjni działacze na rzecz niepodległości.

Polityczną podstawą działalności ZG-BdO były dwa założenia: teza istnienia „narodu górnośląskiego”, - jak głosili „odrębny, jednolity słowiańsko-germański naród o mieszanej krwi”, który nie może dzielony na Polaków i Niemców, drugim założeniem była geograficzna i gospodarcza niepodzielność kraju.

Już na starcie nowe ugrupowanie miało około 10 000 zwolenników bo pogląd, że Ślązacy stanowią odrębny naród nie był niczym nowym. Pojawił się już podczas Wiosny Ludów, kiedy to malarz i poeta ludowy Jan Gajda opublikował na łamach polskojęzycznego "Dziennika Górnośląskiego" odezwę, w której twierdził, że nastały czasy, w których Ślązacy będą się zaliczać "do narodów oświeconych" i nawoływał do powołania Ligi Śląskiej, z zamieram "popierania narodowości śląskiej".

Komitet Górnośląski praktycznie zakończył swoją działalność na początku 1919 r. gdy władze niemieckie uznając działania separatystyczne za zdradę stanu, rozpoczęły aresztowania działaczy ruchu. Zostali oni uwolnieni dopiero po kilku miesiącach gdy na Śląsk wkroczyli Alianci.

W obliczu niemożności realizacji planu autonomizacji Śląska drogi założycieli komitetu rozeszły się: Ewald Latacz popierał odtąd opcję niemiecką, a bracia Reginkowie zaangażowali się w działalność na rzecz polskości Śląska.

Zobacz także

2022-03-27, godz. 08:20 Pożyteczni i... 14 lat temu w Słupsku i Redzikowie doszło do protestów przeciwko budowie w sąsiedztwie miasta elementów tarczy antyrakietowej. » więcej 2022-03-26, godz. 07:20 Podatek dla zaborców 232 lata temu 26 marca 1790 roku w dobie prób ratowania polskiej państwowości obradujący wówczas tzw. Sejm Czteroletni ustanowił nowy systemowy podatek na… » więcej 2022-03-20, godz. 08:20 Śląska Autobana 86 lat temu 21 marca 1936 roku rozpoczęła się budowa tzw. Autostrady Śląskiej, która miała połączyć Berlin z Bytomiem. » więcej 2022-03-19, godz. 07:20 Parszywy kompromis Wczoraj minęła 101 rocznica podpisanego 18 marca 1921 roku polsko-radziecko-ukraińskiego traktatu pokojowego w Rydze. Konsekwencje podjętych wówczas decyzji… » więcej 2022-03-13, godz. 08:20 Kadeci, ech kadeci... Dziś przypada 257 rocznica założenia przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoły Rycerskiej w Warszawie. Była to pierwsza polska szkoła wojskowa… » więcej 2022-03-12, godz. 07:20 Aborcja dla każdego W minioną środę przypadła 79 rocznica wprowadzenia w Polsce całkowitej swobody aborcyjnej, która obowiązywała do końca niemieckiej okupacji. Prawdopodobnie… » więcej 2022-03-06, godz. 08:20 Zagadkowy król Polski i Węgier W najbliższą środę przypada 582 rocznica przybycia do Krakowa delegacji stanów węgierskich, które zaoferowały polskiemu królowi Władysławowi III przyjęcie… » więcej 2022-03-05, godz. 08:21 Zamiast Czechosłowacji Afganistan Jeszcze dwa tygodnie temu choć niepokoiły nas butne wypowiedzi rosyjskiego prezydenta, to jednak nie dowierzaliśmy, że za naszą wschodnią granicą może… » więcej 2022-02-27, godz. 08:20 Casus generała Nila Trzy dni temu minęła 69 rocznica egzekucji generała Augusta Emila Fieldorfa – „Nila”, a pojutrze po raz dwunasty obchodzić będziemy Narodowy Dzień… » więcej 2022-02-26, godz. 07:21 Gdzie dwóch się bije... 733 lata temu - 26 lutego 1289 roku doszło do bitwy pod Siewierzem, w której książę opolski Bolko I został jeńcem Władysława Łokietka. » więcej
7891011
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »