Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Jak obchodzić 11 listopada
2021-11-11, 07:22 Autor: Bolesław Bezeg

Jak obchodzić 11 listopada

Józef Piłsudski w Warszawie
Józef Piłsudski w Warszawie
Nieraz w mediach czy od znajomych słyszałem, że Polacy nie potrafią się cieszyć radosnym przecież świętem niepodległości. Każe nam się brać wzór z Amerykanów, dla których dzień niepodległości to okazja do barwnych parad i hucznych festynów. Na tym tle wychodzimy na strasznych ponuraków. Czy to rzeczywiście jest takie proste?
Z Historycznego Punktu Widzenia 11 listopada 2021
Jak to wyglądało w roku 1918? Państwo polskie od 123 lat nie istniało. O koncepcję drogi do niepodległości toczył się od lat spór. Istniały opcje: prorosyjska, proniemiecka, socjalistyczna, narodowa, a nawet monarchistyczna.

Ścierały się frakcje, powstawały nieuznające się nawzajem namiastki rządów… 11 listopada 1918 roku wszyscy zgodnie stwierdzili, że podporządkują się przybyłemu właśnie do Warszawy Józefowi Piłsudskiemu, który tego dnia objął funkcję naczelnika państwa.

A skąd się wziął Piłsudski? Każde dziecko wie i dlatego przypomnijmy: W młodości działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, zamachowiec, konspirator, zesłaniec na Syberię, organizator walczących w I wojnie światowej u boku Niemców Legionów Polskich. Po tzw. kryzysie przysięgowym uwięziony w twierdzy w Magdeburgu.

Działalność legionowa przyniosła mu rozgłos i autorytet. Gdy wypuszczono go z więzienia, przybył do Warszawy, gdzie rozpoczął kierowanie trudnym dziełem scalania i zabezpieczania granic Polski złożonej ze strzępów trzech różnych zaborów.

Przeciągająca się ponad wytrzymałość niemieckiej gospodarki i narodu, ostatecznie przegrana wojna, a w konsekwencji bieda i postępujące bezrobocie, doprowadziły w całych Niemczech do rozruchów. Do największych wystąpień robotniczych doszło w Berlinie, gdzie obficie polała się krew.

Część wojska opowiedziała się po stronie rewolty, część starała się utrzymać stary porządek. Niemcy stanęły w obliczu rewolucji, nie było mowy o dalszym utrzymaniu monarchii. W całym kraju wzorem bolszewickiej Rosji powstały rady robotnicze i żołnierskie, z którymi administracja cywilna i wojskowa musiały negocjować wszystkie swoje decyzje.

Tymczasem w Warszawie i centralnej Polsce Niemcy byli i czuli się okupantami. Pozbawieni wyższego dowództwa, odcięci od sztabów, niemieccy żołnierze chętnie ulegali rozbrojeniu, byle tylko zagwarantowano im bezpieczny powrót do Niemiec, co też chętnie czyniono.

Proces przejmowania państwa z rąk wojskowych komendantur przebiegał zadziwiająco spokojnie i bez oporów.

Także na Śląsku powstały rady robotnicze i żołnierskie. Nie odegrały one jednak większej roli. Rewolucji tu praktycznie nie było. Nie było też początkowo żadnych antyniemieckich wystąpień licznej mniejszości polskiej.

Zarówno dla niemieckiej rewolucji, jak i dla polskich działaczy narodowych, w tym momencie była to głęboka prowincja. Ważne dla obu narodów wydarzenia miały wówczas miejsce w Berlinie i w Warszawie. Zapewne dzięki temu ocalało niejedno ludzkie życie.

Ten spokój był jednak tylko chwilowy. Kiedy trwały walki polsko-niemieckie w Wielkopolsce, na Górnym Śląsku myślano już o akcji zbrojnej. W niecały rok później wybuchło pierwsze śląskie powstanie. Rosło napięcie między dotąd współżyjącymi tu narodami. Dochodziło do pobić i morderstw na tle politycznym. Coraz trudniej było tu żyć...

Trudno nam Polakom świętować rocznicę odzyskania niepodległości z radością, jaka jest w podobnym dniu udziałem Amerykanów. Przede wszystkim dlatego, że wszyscy dobrze wiemy jak kruchą okazała się ta niepodległość już po upływie 20 lat.

11 listopada to data symboliczna. Nie oznacza ona końca niewoli, ale początek długiej, okupionej tysiącami istnień, drogi do wytyczenia i utrwalenia granic RP. Jeszcze była wojna z Ukrainą, Czechami, z bolszewikami, jeszcze marsz na Kijów, pomoc ukraińskim kontrrewolucjonistom, obrona Warszawy, powstania śląskie, plebiscyty na Śląsku, Warmii i Mazurach… Długa ciernista droga.

Jest też kolejny powód, dla którego długo jeszcze to święto będzie uroczystością skłaniającą do refleksji –minęło zaledwie 32 lata od czasu, gdy za wywieszenie 11 listopada biało-czerwonej flagi, można było oberwać gumowa pałką, trafić do więzienia albo przynajmniej zapłacić słoną grzywnę.

Co więcej, wprowadzony wówczas zakaz “nadużywania barw i symboli narodowych”. Słuchając niektórych komentarzy na temat np. uczestników Marszu Niepodległości zdarza mi się odnieść wrażenie, że ten zakaz obowiązuje do dziś.

Zobacz także

2022-02-20, godz. 08:24 Pierwsza Konstytucja Drugiej Rzeczypospolitej 103 lata temu - 20 lutego 1919 roku Sejm Ustawodawczy Republiki Polskiej uchwalił tzw. Małą Konstytucję. » więcej 2022-02-19, godz. 07:20 Rzucił się przez morze Jak Czarniecki do Poznania po szwedzkim zaborze, dla ojczyzny ratowania wrócim się przez morze – śpiewamy czasem, gdy mamy okazję wykonywać nasz hymn państwowy… » więcej 2022-02-13, godz. 08:20 Przejście do Aliantów Pojutrze przypada 104 rocznica opuszczenia sojuszu z państwami centralnymi przez ostatnią polską jednostkę frontową. W nocy z 15 na 16 lutego 1918 roku dowodzona… » więcej 2022-02-12, godz. 07:24 Zdrajca czy bohater Wczoraj minęła 16 rocznica śmierci pułkownika Ryszarda Kuklińskiego. Postać ta wciąż budzi sprzeczne emocje i zapewne tak już zostanie na zawsze. » więcej 2022-02-06, godz. 08:20 Zabójstwo polityczne Zabójstwa, porwania i niewyjaśnione okoliczności śmierci dawnych władców, jak mało które wydarzenia dają pole do snucia teorii spiskowych. Niekiedy spiskowe… » więcej 2022-02-05, godz. 07:24 Czechosłowacka inwazja 1919 Przedwczoraj minęła 103 rocznica podpisania tzw. umowy paryskiej, która zakończyła polsko-czechosłowacką wojnę o Śląsk Cieszyński. Umowa zawarta pod… » więcej 2022-01-30, godz. 08:20 Wielki humanista Mało brakowało, by bezpowrotnie przepadło bezcenne źródło wiedzy o życiu i działaniach a przede wszystkim o humanistycznych projektach i rozważaniach… » więcej 2022-01-29, godz. 07:20 Wielka zbrojeniowa inwestycja Największym przedsięwzięciem gospodarczym II Rzeczpospolitej była budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego. Latach 1937-39 wydano na nią zawrotną kwotę… » więcej 2022-01-23, godz. 08:20 Enigmatyczne dzieje enigmy 89 lat temu, w styczniu 1933 roku zespół polskich matematyków złamał kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, zmieniając w ten sposób losy świata. » więcej 2022-01-22, godz. 07:20 Trudny styczeń 1945 r. Zaczęło się od ewakuacji obozu koncentracyjnego w Auschwitz, ale wkrótce do pędzonych śląskimi drogami wynędzniałych więźniów z Oświęcimia dołączyli… » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »