Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-02-10, 07:00 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

1326 - Król Władysław I Łokietek wraz z posiłkami litewskimi najechał Brandenburgię. Wyprawa zakończyła się sukcesem, szczególnie dla oddziałów litewskich, które splądrowały, co bogatsze kościoły i opactwa. Odzyskana została kasztelania międzyrzecka.

1454 - Król Kazimierz Jagiellończyk poślubił córkę króla niemieckiego i węgierskiego Albrechta II Habsburga, Elżbietę, zwaną "Rakuszanką”. Para doczekała się trzynaściorga dzieci.

1648 - Położona na prawym brzegu Wisły wieś Praga uzyskała prawa miejskie od króla Władysława IV Wazy.

1686 - Urodził się Hans Nielsen Egede, norweski misjonarz luterański, nazywany Apostołem Grenlandii.

1755 - Zmarł Charles Louis Montesquieu, Monteskiusz, francuski filozof, historyk i prawnik epoki oświecenia. Sformułował zasadę podziału władzy w ustroju parlamentarnym.

1768 - Zmarł Gabriel Piotr Baudouin, opiekun porzuconych dzieci, ksiądz misjonarz, profesor i teolog.

1818 - Urodził się Karol Beyer, pierwszy zawodowy fotograf warszawski, twórca polskiej fotografii profesjonalnej, numizmatyk.

1822 - Działające w Berlinie polskie tajne stowarzyszenie niepodległościowe "Polonia” zostało rozbite przez policję, a jego członkowie aresztowani.

1837 - Zginął w pojedynku Aleksander Puszkin, rosyjski poeta, jeden z najwybitniejszy romantyków światowych, dramaturg i prozaik. Autor poematów: "Eugeniusz Oniegin", "Rusłan i Ludmiła”, i "Jeniec kaukaski”.

1856 - Urodził się Walenty Barczewski, ksiądz, działacz narodowy i społeczny na Warmii, obrońca praw do używania języka polskiego w kościele i szkolnictwie. Badacz folkloru polskiego.

1863 - Amerykanin Alanson Crane opatentował gaśnicę. Na pomysł pierwszej gaśnicy wpadł jednak już w 1734 niemiecki medyk, który proponował wrzucanie w ogień szklanych pojemników ze słoną wodą.

1864 - Powstanie styczniowe: Konstanty Kalinowski, dowodzący siłami powstańczymi na Litwie, został schwytany przez Rosjan po zdradzie jednego ze swych żołnierzy. Uwięziony w Wilnie, napisał "Zapiski spod szubienicy".

1878 - Zmarł Claude Bernard, francuski fizjolog i patolog, profesor Sorbony, odkrywca soku trzustkowego i glikogenu - związku chemicznego wytwarzanego przez wątrobę. Badania Bernarda zapoczątkowały rozwój endokrynologii.

1878 - W Lebiodce koło Lidy urodził się Jerzy Iwanowski, inżynier, działacz polityczny, członek PPS, minister rządów Jędrzeja Moraczewskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, oraz minister spraw zagranicznych Litwy Środkowej, senator II RP.

1880 - Papież Leon XIII wydał encyklikę "Arcanum divinae sapientiae”, przedstawiającą chrześcijańską wizję małżeństwa.

1886 - Urodził się Jerzy Szaniawski, pisarz, nowelista i dramaturg. W latach międzywojennych współpracownik Teatru Reduta Juliusza Osterwy.

1890 - Urodził się Zygmunt Wiehler, kompozytor i dyrygent, twórca muzyki symfonicznej, baletowej i operetkowej oraz około tysiąca piosenek, między innymi: "Tomasz, skąd ty to masz”, "Maleńki znak”, "Ada! To nie wypada!” czy "Chcecie to wierzcie”.

1890 - Urodził się Borys Pasternak, rosyjski pisarz i poeta. Autor poematów, szkiców autobiograficznych, przekładów z literatury angielskiej, niemieckiej i polskiej. Jego najsłynniejsza powieść to "Doktor Żywago", za którego otrzymał literacką Nagrodę Nobla.

1898 - Urodził się Bertolt Brecht, niemiecki dramatopisarz, teoretyk teatru, reżyser. Autor "Opery za trzy grosze" i "Kariery Artura Ui", dramatu "Matka Courage i jej dzieci", powieści "Interesy pana Juliusza Cezara".

1902 - Urodził się Walter Hauser Brattain, amerykański fizyk, który wspólnie z Johnem Bardeenem i Williamem Shockley'em opracował w 1947 roku tranzystor.

1904 - Urodził się John Farrow, amerykański reżyser i scenarzysta filmowy pochodzenia australijskiego. W 1957 roku laureat Oscara za scenariusz do filmu "W 80 dni dookoła świata".

1906 - W stoczni w Portsmouth został zwodowany nowoczesny brytyjski pancernik HMS "Dreadnought”. Jego wejście do służby było jedną z głównych przesłanek, które dały początek nowemu wyścigowi zbrojeń morskich pomiędzy ówczesnymi potęgami militarnymi - Wielką Brytanią i Niemcami - co w konsekwencji było jedną z przyczyn wybuchu I wojny światowej.

1907 - Urodził się Stefan Swieżawski, historyk filozofii, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności.

1910 - Urodził się Dominique Georges Pire, belgijski teolog dominikański, działacz społeczny i charytatywny. Był też zaangażowany w antyhitlerowski ruch oporu, po wojnie pomagał przesiedlonym.

1914 - Urodził się Larry Adler, amerykański wirtuoz harmonijki ustnej o światowej sławie. Wystąpił też w kilku filmach, wykonywał między innymi "Błękitną rapsodię” w duecie z Georgem Gershwinem.

1918 - Urodził się Kazimierz Mikulski, malarz, poeta, twórca scenografii teatralnych, reżyser i aktor Teatru Cricot 2.

1918 - W Warszawie zmarł Józef Wolff, wydawca, dziennikarz, redaktor naczelny "Tygodnika Ilustrowanego". Był nie tylko wydawcą i współwłaścicielem wydawnictwa.

1919 - Otwarcie pierwszej sesji Sejmu Ustawodawczego przez Józefa Piłsudskiego.

1920 - W Pucku generał broni Józef Haller, dowódca Frontu Pomorskiego, wrzucił do morza jeden z dwóch platynowych pierścieni, podarowanych przez polskich gdańszczan. Był to symboliczny akt powrotu naszego kraju nad Bałtyk.

1923 - Urodził się Olgierd Budrewicz, reportażysta, publicysta, varsavianista, uczestnik Powstania Warszawskiego. Autor książek: "Baedeker warszawski", "Sagi warszawskie", "Karnawał na wulkanie", "Wśród polskich kangurów" i "Byłem wszędzie".

1923 - Zmarł Wilhelm Roentgen, niemiecki fizyk, laureat nagrody Nobla w 1901 roku, za odkrycie i badania promieni X.

1925 - Urodził się Symcha Rotem, pseudonim "Kazik”, żołnierz Żydowskiej Organizacji Bojowej, uczestnik powstania w warszawskim getcie w 1943 roku i Powstania Warszawskiego w 1944 roku. W amerykańskim filmie "Uprising" z 2001 roku, w postać Kazika Ratajzera-Rotema wcielił się Stephen Moyer.

1925 - Podpisano konkordat między Polską i Stolicą Apostolską. Umowa zakładała uznanie przez Watykan granic Polski i wyznaczanie diecezji dokładnie w tych granicach.

1926 - Rozporządzeniem Rady Ministrów Gdynia otrzymała prawa miejskie.

1927 - Urodził się Maciej Gintowt, architekt, przedstawiciel modernizmu, profesor Politechniki Warszawskiej, członek Polskiej Akademii Umiejętności, członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Współautor Hali Olivia w Gdańsku i "Spodka” w Katowicach.

1928 - Powstała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej - LOPP. Miała na celu promowanie lotnictwa sportowego, komunikacyjnego i wojskowego. Działała do wybuchu II wojny światowej w 1939.

1929 - Urodził się Jerry Goldsmith, amerykański kompozytor muzyki filmowej, między innymi do serii filmów "Star Trek”, "Rambo”, "Pamięć absolutna”.

1930 - Urodził się Janusz Rzeszewski, reżyser, między innymi filmów: "Hallo Szpicbródka, czyli ostatni występ króla kasiarzy”, "Miłość Ci wszystko wybaczy”, "Lata dwudzieste... lata trzydzieste”, "Misja specjalna.

1935 - Urodził się Tadeusz Strugała, dyrygent, kierownik artystyczny festiwali: Wratislavia Cantans, Polskiej Muzyki Współczesnej we Wrocławiu oraz Chopinowskiego w Dusznikach Zdroju, dyrektor naczelny i artystyczny Filharmonii Krakowskiej.

1936 - Zmarła Zula Pogorzelska, aktorka, tancerka, piosenkarka, występowała w kabaretach Qui Pro Quo i Morskie Oko. Była ulubienicą warszawskiej publiczności, a prasa nazywała ją "polską Mistinguett”.

1939 - W basenie przy gdyńskim Skwerze Kościuszki odbyło się uroczyste powitanie zbudowanego w Holandii okrętu podwodnego ORP "Orzeł".

1939 - W Rzymie zmarł papież Pius XI, w latach 1919-1921 nuncjusz apostolski w Polsce, kardynał, arcybiskup Mediolanu; papież od 1922 roku.

1941 - Urodził się Michael Apted, brytyjski reżyser, scenarzysta i producent. Twórca filmów: "Córka górnika”, "Park Gorkiego”, "Goryle we mgle czy "Enigma”. Od 2003 roku był prezydentem Stowarzyszenia Reżyserów Amerykańskich.

1944 - W odwecie za wykonanie wyroku śmierci na Franzu Kutscherze Niemcy przeprowadzili egzekucje na ulicach Barskiej oraz Wolskiej w Warszawie. W niemieckim obwieszczeniu znalazła się informacja, iż tego dnia straconych zostało 140 zakładników. Konspiracyjne meldunki z Pawiaka wskazywały jednak, że 10 i 11 lutego 1944 roku rozstrzelanych zostało około 470 osób, większość z nich zamordowano w ruinach getta. Po śmierci Kutschery niemiecki terror w Warszawie odczuwalnie zelżał. Nowy dowódca SS i Policji na dystrykt warszawski Paul Otto Geibel zrezygnował z rozstrzeliwania zakładników na ulicach miasta.

1945 - Na Bałtyku sowiecki okręt podwodny zatopił niemiecki transportowiec "Steuben", na którego pokładzie znajdowało się blisko cztery tysiące osób. Oprócz rannych żołnierzy i personelu medycznego, na statku było około tysiąca uchodźców. Uratowało się około 300 ludzi. Zatopienie SS "Steuben" było jedną z największych katastrof morskich w historii.

1945 - Przełamanie Wału Pomorskiego przez I Armię Wojska Polskiego.

1958 - Urodził się Maciej Płażyński, polityk, działacz podziemny, członek Ruchu Młodej Polski i Niezależnego Zrzeszenia Studentów, w latach 1990-1996 wojewoda gdański, marszałek Sejmu w latach 1997-2001, poseł i senator RP. Zginął 10 kwietnia 2010 roku w katastrofie pod Smoleńskiem.

1962 - Zmarł Władysław Broniewski, poeta, tłumacz, przedstawiciel liryki rewolucyjnej, autor licznych wierszy prokomunistycznych, a także utworów o tematyce warszawskiej. Do najbardziej znanych należą: "Dymy nad miastem", "Krzyk ostateczny", "Bagnet na broń", "Nadzieja".

1966 - List Episkopatu Polski do premiera Józefa Cyrankiewicza, krytykujący władze PRL za odmowę wydania kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu paszportu na uroczystości milenijne w Rzymie.

1968 - Zadebiutował kabaret "Pod Egidą". Jego pomysłodawcą i inicjatorem był Jan Pietrzak. Przy tworzeniu repertuaru współpracował z Jonaszem Koftą, Jerzym Wassowskim i Agnieszką Osiecką.

1971 - Rozpoczął się strajk łódzkich włókniarek, jeden z największych protestów w powojennej Polsce.

1976 - Sejm uchwalił poprawki do konstytucji wprowadzające zapisy o przewodniej roli PZPR w budownictwie socjalizmu oraz o sojuszu ze Związkiem Radzieckim. Podczas głosowania tylko jeden z posłów wstrzymał się od głosu - Stanisław Stomma z Koła Poselskiego Znak.

1982 - 16-letni Emil Barchański wraz z kolegami oblał farbą i podpalił pomnik Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie. Został zatrzymany przez SB 3 marca 1982 roku, podczas druku wydawnictw podziemnych. Był bity i zmuszany do składania fałszywych zeznań. Po odzyskaniu wolności brał udział w majowych manifestacjach patriotycznych. Zaginął 3 czerwca 1982 roku. W przededniu 17 urodzin, 5 czerwca odnaleziono jego ciało. Uznany za najmłodszą ofiarę represji stanu wojennego.

1986 - W Palermo, w specjalnie przygotowanym bunkrze w więzieniu Ucciardone, rozpoczął się tak zwany maksiproces przeciwko mafii sycylijskiej. Sala sądowa mieściła trzydzieści stalowych klatek, w których siedzieli oskarżeni. Maksiproces zakończył się 16 grudnia 1987 roku. Skazano łącznie 362 gangsterów.

1990 - Przywódca ZSRR Michaił Gorbaczow, podczas spotkania w Moskwie z kanclerzem RFN Helmutem Kohlem, wyraził zgodę na zjednoczenie Niemiec. Przyłączenie NRD do RFN stało się faktem 3 października 1990 roku.

1992 - Zmarł Alex Haley, amerykański pisarz, autor powieści "Autobiografia Malcolma X” i "Korzenie”, na podstawie, której nakręcono popularny serial telewizyjny.

1996 - Szachowy mistrz świata Garri Kasparow rozpoczął pojedynek z komputerem IBM Deep Blue. Pierwszą partię wygrała maszyna, ale cały mecz zakończył się wygraną Kasparowa 4:2. W kolejnych miesiącach Deep Blue został mocno ulepszony i nieoficjalnie nazwany "Deeper Blue". Zagrał ponownie z Kasparowem w maju 1997 roku. Mecz skończył się wynikiem 3,5 : 2,5 dla komputera. W ten sposób Deep Blue stał się pierwszym systemem komputerowym, który wygrał z aktualnym mistrzem świata w meczu ze standardową kontrolą czasu.

1999 - Zmarł Stanisław Szymański, wybitny tancerz, solista Teatru Wielkiego - Opery Narodowej. W 1959 roku otrzymał w Paryżu Nagrodę imienia Wacława Niżyńskiego, przyznawaną najwybitniejszym tancerzom świata.

2000 - Zmarł Andrzej Zakrzewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego, historyk. Przez wiele lat pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. W latach 1991-1995 był urzędnikiem w Kancelarii Prezydenta i jednym z najbliższych współpracowników Lecha Wałęsy. Odpowiadał za obsługę polityczną prezydenta, zajmował się między innymi pisaniem przemówień.

2002 - Skoczek narciarski Adam Małysz zdobył brązowy medal olimpijski na zimowych igrzyskach w Salt Lake City. Był to pierwszy od 30 lat medal dla Polski na zimowej olimpiadzie. Wcześniej jedyny, do tamtej pory, złoty krążek na zimowych igrzyskach wywalczył dla naszego kraju Wojciech Fortuna w 1972 roku w Sapporo.

2006 - Zmarł Norman Shumway, amerykański kardiochirurg, pionier transplantacji. Sławę zyskał dzięki przeprowadzeniu pierwszej w Stanach Zjednoczonych otwartej transplantacji serca w 1968 roku.

2008 - Zmarł Roy Scheider, amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Przełomowy w jego karierze był 1971 rok, kiedy to zagrał w filmach: "Klute" i "Francuski łącznik". Wielką popularność zdobył dzięki roli szeryfa Martina Brody'ego w legendarnych "Szczękach" Stevena Spielberga. Urodził się 10 listopada 1932 roku. 15. rocznica

2010 - Na przystanku w Warszawie został zamordowany młodszy aspirant Andrzej Struj. Służył w policji 15 lat. Pracował w wydziale wywiadowczo-patrolowym Komendy Stołecznej. Feralnego dnia będący na urlopie funkcjonariusz interweniował na przystanku wobec pijanego mężczyzny, który rzucił koszem na śmieci w tramwaj. Chuliganowi przyszedł na pomoc inny mężczyzna. Jeden ze sprawców przytrzymywał policjanta, a drugi zadał mu kilka ciosów nożem. Adam Struj zmarł dwie godziny później w szpitalu. Pośmiertnie został awansowany do stopnia podkomisarza.

2011 - Zmarł Józef Życiński, biskup rzymskokatolicki, filozof, teolog, publicysta, arcybiskup metropolita lubelski w latach 1997-2011, profesor Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Działał na rzecz ekumenizmu, popierał dialog z judaizmem i islamem. Był członkiem Rady Fundacji Auschwitz-Birkenau. Urodził się 1 września 1948 roku.

2014 - Zmarła Shirley Temple, amerykańska aktorka, największa dziecięca gwiazda w dziejach kina.

2016 - Zmarł Jacek Głuski, dziennikarz, pisarz, reżyser filmów dokumentalnych. Pracował w "Expressie Wieczornym” i miesięczniku "Kontynenty”.

2017 - Zmarła Maria Dmochowska, lekarka, polityk, w latach 2006-2012 wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej. Podczas II wojny światowej walczyła w Armii Krajowej, była uczestniczką Powstania Warszawskiego.

2019 - Zmarł Eugeniusz Jacek Dryniak, duchowny katolicki, działający w opozycji wobec władz PRL.

2020 - Z kosmodromu Cape Canaveral w USA wystrzelono sondę Solar Orbiter. Pojazd został zaprojektowany do wykonywania obserwacji Słońca z bardzo bliskiej odległości.

2021 - Zmarł prof. Andrzej Piskozub, historyk, geograf, specjalista w dziedzinie historii i geografii cywilizacji.

2022 - Zmarł Stanisław Maria Jankowski, publicysta, dziennikarz i pisarz, współzałożyciel Niezależnego Komitetu Historycznego Badania Zbrodni Katyńskiej.

2022 - Zmarł Roman Kostrzewski, muzyk, wokalista i autor tekstów. Najbardziej znany jako wieloletni wokalista zespołu Kat. Urodził się 15 lutego 1960 roku. 1. rocznica

10 lutego - Światowy Dzień Suchych Nasion Roślin Strączkowych.

10 lutego - Dzień Mincerza - święto pracowników mennicy. W średniowiecznej Polsce byli to urzędnicy królewscy zajmujący się nie tylko wytwarzaniem, ale tez sprawdzaniem legalności monet w obiegu..

10 lutego - Światowy Dzień Kociewia.

10 lutego - Tydzień Wiedzy o Wrodzonych Wadach Serca, trwający od 7 do 14 lutego.

10 lutego - Tydzień Małżeństwa, trwający od 7 do 14 lutego.

10 lutego - Międzynarodowy Dzień Dojeżdżania Rowerem do Pracy Zimą.

(skrót)

Zobacz także

2024-10-10, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego, pod patronatem Światowej Organizacji Zdrowia i Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego. 10 października… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 9 października - Światowy Dzień Poczty, ustanowiony przez wyspecjalizowaną organizację ONZ - Światowy Związek Pocztowy w 1969 roku na kongresie w Tokio… » więcej 2024-10-08, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 8 października - Chorwacja obchodzi Święto Niepodległości, w rocznicę ogłoszenia w 1991 roku pełnej niepodległości. 8 października - Międzynarodowy… » więcej 2024-10-07, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 7 października - Światowy Dzień Ludzkich Siedlisk, znany także pod nazwą Światowy Dzień Habitatu. Został wprowadzony w 1986 roku z inicjatywy ONZ. Ma na… » więcej 2024-10-06, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 6 października - Światowy Dzień Mózgowego Porażenia Dziecięcego - jego obchody mają na celu podnoszenie świadomości społecznej na temat mózgowego porażenia… » więcej 2024-10-05, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 5 października - Światowy Dzień Nauczyciela, proklamowany przez UNESCO w 1994 roku. Upamiętnia podpisanie w 1966 roku "Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”… » więcej 2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »