• Powstanie Styczniowe odcisnęło trwałe piętno na sztuce kilku pokoleń Polaków. Wielu artystów niemal "na gorąco" relacjonowało swoimi dziełami przebieg tego zrywu. O tym jak malarstwo stało się wehikułem przenoszącym w przyszłość doświadczenie powstańcze porozmawiamy z Martą Podstawą z Muzeum Śląska Opolskiego. Na audycję "Trendy i owędy” między godziną 13:00 a 15:00 zapraszają Beata Granatowska i Ireneusz Prochera.
• Przez cały dzień, w ramach kampanii społecznej "Pamiętajmy 22 stycznia”, będziemy też emitować spoty przekazane przez Fundację 1863.PL. Jeden wykorzystuje fragment Manifestu Rządu Narodowego z 22 stycznia 1863 roku, drugi cytat z eseju Pawła Jasienicy.

Przypomnijmy – Powstanie Styczniowe zostało ogłoszone właśnie Manifestem 22 stycznia wydanym przez Tymczasowy Rząd Narodowy. Wzywał on naród do powstania przeciwko rosyjskiemu zaborcy. W odpowiedzi sześć tysięcy powstańców zaatakowało carskie garnizony w Królestwie Polskim. Powstanie rozszerzyło się na cały kraj, a następnie na tereny Litwy, Białorusi i Ukrainy. Trwało prawie dwa lata – do jesieni 1864 roku, a utworzone państwo podziemne funkcjonowało jeszcze w 1865.

Powstanie Styczniowe było najdłużej trwającym i najbardziej masowym ruchem niepodległościowym XIX wieku. Jego bilans był tragiczny – około 20 tysięcy powstańców poległych w walkach, około tysiąca straconych przez Rosjan i 38 tysięcy zesłanych na Syberię. Spacyfikowano wiele miast, w tym Wilno. Na Litwie zginęło 10 tysięcy przedstawicieli szlachty polskiej na ogólną liczbę 40 tysięcy.

Warto jednak podkreślić, że powstanie przyczyniło się do umocnienia w narodzie ducha niepodległościowego. Stanowiło moment zwrotny w tworzeniu się nowoczesnego narodu. Rodacy wykazali się umiejętnością organizowania skutecznego aparatu państwowego w najtrudniejszych warunkach. Struktury organizacyjne z tamtego okresu były doświadczeniem, z którego korzystali twórcy Polskiego Państwa Podziemnego podczas II wojny światowej.

Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/E.Leo/K.Koziełł/dok./
Ireneusz Prochera (oprac. WK)


158. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego [grafika: Fundacja 1863.PL]