Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2023-12-11, godz. 11:00 105 lat temu urodził się urodził się Aleksander Sołżenicyn, pisarz, autor "Archipelagu GuŁag" 105 lat temu, 11 grudnia 1918 roku, urodził się Aleksander Sołżenicyn, pisarz, myśliciel, autor słynnej powieści "Archipelag GUŁag". Więzień sowieckich… » więcej 2023-12-11, godz. 09:00 Kilkanaście osób z medalami Pro Patria i Pro Bono Kilkanaście osób, działaczy podziemia antykomunistycznego z czasów stanu wojennego, zostało uhonorowanych medalami Pro Patria i Pro Bono. Medale przyznał… » więcej 2023-12-11, godz. 08:00 Rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Muzeum na Rakowieckiej Od 9 do 13 grudnia 2023 r. w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL odbywają się wydarzenia i uroczystości upamiętniające ofiary systemu… » więcej 2023-12-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 11 grudnia » więcej 2023-12-10, godz. 13:00 120 lat temu Maria Skłodowska-Curie po raz pierwszy otrzymała Nagrodę Nobla 120 lat temu, 10 grudnia 1903 roku, polska uczona Maria Skłodowska-Curie, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla… » więcej 2023-12-10, godz. 11:00 127 lat temu zmarł Alfred Nobel, wynalazca dynamitu, fundator Nagród Nobla 127 lat temu, 10 grudnia 1896 roku, zmarł Alfred Nobel, szwedzki chemik, wynalazca dynamitu, a także przemysłowiec i naukowiec. Obecnie jego nazwisko kojarzy… » więcej 2023-12-10, godz. 08:30 Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą laureatem nagrody prezydenta Litwy Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą jednym z laureatów nagrody prezydenta Litwy Gitanasa Nausedy. W Pałacu Prezydenckim w Wilnie odbyła się uroczysta… » więcej 2023-12-10, godz. 09:00 Koncert Marka Piekarczyka rozpoczął obchody 42.rocznicy stanu wojennego w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów… Akustyczny koncert Marka Piekarczyka rozpoczął obchody 42. rocznicy stanu wojennego w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Lider zespołu… » więcej 2023-12-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 grudnia » więcej 2023-12-09, godz. 11:00 Jutro (10.12) w Nysie odsłonięcie tablicy upamiętniającej Bogusława Podborączyńskiego W niedzielę odbędą się uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej, upamiętniającej Bogusława Podborączyńskiego, kolportera prasy podziemnej, ofiary… » więcej
127128129130131
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »