Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 42 lata temu wybuchł strajk w radomskiej WSI
2023-10-26, 09:00 Autor: IAR/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł

42 lata temu wybuchł strajk w radomskiej WSI

Logo NZS. [grafika: wikipedia/domena publiczna]
Logo NZS. [grafika: wikipedia/domena publiczna]
42 lata temu, 26 października 1981 roku, wybuchł strajk w Wyższej Szkole Inżynierskiej w Radomiu, zorganizowany przez uczelnianą "Solidarność" i Niezależne Zrzeszenie Studentów. Protest ten był jednym z najdłuższych ówczesnych strajków w historii PRL, trwał 49 dni. Stał się początkiem ogólnopolskiego strajku środowisk akademickich. Przystąpiło do niego ponad 70 procent uczelni w całym kraju. Protest w radomskiej WSI trwał do 13 grudnia, kiedy komunistyczne władze wprowadziły w kraju stan wojenny.
Bezpośrednim powodem strajku była reelekcja rektora - pułkownika Michała Hebdy, członka egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Doszło do tego na podstawie odpowiednio ułożonej ordynacji wyborczej. Tymczasem jesienią 1981 roku prawie w całym kraju na uczelniach wybierano nowych rektorów sprzyjających odnowie w szkolnictwie. Społeczność akademicka od dłuższego czasu domagała się wprowadzenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, gwarantującej większą samorządność uczelni. Dlatego strajk szybko przerodził się w większą akcję.

Protestujących wsparli duchowo biskup Edward Materski oraz duszpasterz akademicki ksiądz Jerzy Banaśkiewicz. Po ich stronie opowiedziała się także Konferencja Rektorów Polskich Szkół Akademickich.

Próby osiągnięcia kompromisu podczas rozmów z przedstawicielami Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki nie przyniosły rezultatu. 13 grudnia 1981 roku o świcie kompania ZOMO zmusiła protestujących do opuszczenia uczelni i zakończenia strajku.

(więcej)

17 października 1981 roku rano uchwałą KZ NSZZ "S" ogłoszono pogotowie strajkowe na WSI, powołano komitet strajkowy: przewodniczący Janusz Walasek oraz Witold Zamkowski, Elżbieta Zahorska, Jacek Mężyk, Witold Smyk.

Protestujący domagali się: odwołania z funkcji rektora profesora Michała Hebdy w związku z mianowaniem go na to stanowisko ze złamaniem obowiązujących procedur, jego apodyktycznym stosunkiem do pracowników oraz uległością wobec władz PZPR. Żądano także wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko przewodniczącemu Kolegium Rektorskiego, przeprowadzenia referendum nad wariantami ordynacji wyborczej obowiązującej na uczelni oraz zaprzestania represji za działalność związkową.

28 października 1981 roku delegacja strajkujących spotkała się z delegacją Senatu WSI, lecz nie osiągnięto porozumienia. W szczytowym momencie w strajku brało udział 400 pracowników i studentów.

13 listopada 1981 roku w Radomiu spotkali się przedstawiciele szkół wyższych, powołano Akademicki Komitet Strajkowy z zadaniem koordynowania studenckich akcji protestacyjnych. Tymczasem 19 listopada 1981 roku, by zniechęcić do akcji, władze wstrzymały wypłatę wynagrodzeń i stypendiów dla strajkujących i przystąpiły do skłócania i rozbicia środowiska akademickiego.

Do strajku w radomskiej WSI dołączyły i w szczytowym momencie w solidarnościowych protestach uczestniczyły 74 uczelnie, na około sto wówczas istniejących. Poparcia udzieliła też "Solidarność" oraz ówczesny prymas Polski Józef Glemp. Senat Uniwersytetu Warszawskiego z rektorem profesorem Henrykiem Samsonowiczem wyraził dezaprobatę w stosunku do decyzji ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki Jerzego Nawrockiego, który zatwierdził wybór Hebdy.

6 grudnia 1981 roku władze krajowe NZS zdecydowały o zakończeniu strajków, jednak nie wszystkie organizacje uczelniane podporządkowały się tej decyzji. Strajk na WSI przerwało dopiero ogłoszenie stanu wojennego, 13 grudnia.

Tego dnia dziekan Wydziału Transportu radomskiej WSI Leszek Cegłowski wezwał uczestników protestu do rozejścia się. Na uczelnię przybył oddział ZOMO, wyposażony w pojazdy opancerzone. Był to początek internowań. 15 grudnia została przyjęta dymisja ministra nauki, szkolnictwa wyższego i techniki.

Profesor pułkownik Michał Hebda, po rezygnacji ze stanowiska rektora po ośmiu miesiącach urzędowania, podjął pracę na Uniwersytecie Technicznym w Magdeburgu.

Zobacz także

2023-10-26, godz. 13:00 Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau uhonorowany Orderem Imperium Brytyjskiego Dyrektor Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau doktor Piotr Cywiński odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Imperium Brytyjskiego. To jedno z wysokich odznaczeń… » więcej 2023-10-26, godz. 11:00 W Muzeum na Rakowieckiej zainaugurowano siódmy projekt "Łączka i inne miejsca poszukiwań" 16 grup z klas siódmych i ósmych szkół podstawowych i ponadpodstawowych z Mazowsza wraz z opiekunami włącza się w projekt "Łączka i inne miejsca poszukiwań"… » więcej 2023-10-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 26 października » więcej 2023-10-25, godz. 13:00 200 lat temu w Krakowie zakończono sypanie Kopca Kościuszki 200 lat temu, 25 października 1823 roku, w Krakowie zakończono usypywanie Kopca Kościuszki. Dzieło, rozpoczęte w październiku 1820 roku, stało się demonstracją… » więcej 2023-10-25, godz. 11:00 80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth" 80 lat temu, 25 października 1943 roku, oddział dywersji bojowej "Agat" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth". Jej celem… » więcej 2023-10-25, godz. 09:44 Zmarła Wanda Półtawska, więźniarka niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrück W Krakowie zmarła Wanda Półtawska - doktor psychiatrii i działaczka na rzecz obrony życia od poczęcia do naturalnej śmierci. 2 listopada skończyłaby 102… » więcej 2023-10-25, godz. 09:00 105 lat temu został powołany Sztab Generalny Wojska Polskiego 105 lat temu, 25 października 1918 roku, został powołany urząd Szefa Sztabu Wojsk Polskich. Dziesięć lat później - w 1928 roku - przemianowano go na Sztab… » więcej 2023-10-25, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 25 października » więcej 2023-10-24, godz. 16:00 Grób powstańca śląskiego odznaczony znakiem pamięci "Tobie Polsko" Grób Franciszka Kozika został odznaczony znakiem pamięci "Tobie Polsko". Uroczystość odbyła się na cmentarzu komunalnym w Piasku koło Pszczyny, a zorganizował… » więcej
132133134135136
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »