Był reporterem, autorem audycji i korespondentem zagranicznym Polskiego Radia. W okresie niemieckiej okupacji - żołnierzem Armii Krajowej, uczestnikiem Powstania Warszawskiego i działaczem podziemia. Po wojnie pełnił funkcję sprawozdawcy prasowego z konferencji poczdamskiej i procesu norymberskiego. Był też parlamentarzystą - posłem wielu kadencji Sejmu w okresie PRL oraz senatorem I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego "Solidarność".
Opublikował ponad 50 książek, w tym "Sprawy Polaków" oraz wielokrotnie wydawaną i nagradzaną "Encyklopedię ONZ i stosunków międzynarodowych". Przed wojną Edmund Osmańczyk działał w Związku Polaków w Niemczech i kierował Centralą Prasową tej organizacji. Był pomysłodawcą nazwy "rodło". Zagrożony aresztowaniem przez poszukujące go gestapo, jako dezertera z Wehrmachtu, w sierpniu 1939 roku uciekł do Warszawy. Od 31 sierpnia pracował w Polskim Radiu, we wrześniu w walczącej stolicy był spikerem i reporterem pod pseudonimem "Jan Gor". Potem działał w konspiracji, współpracował z Polskim Państwem Podziemnym, między innymi był pracownikiem Sekcji Polskiego Radia Delegatury Rządu na Kraj.
Podczas Powstania Warszawskiego służył w Armii Krajowej, a od 8 sierpnia nadawał w radiu "Błyskawica" codzienne audycje zatytułowane "Dzień walki". W trakcie powstania zmarł jego kilkumiesięczny synek Łukasz. Po upadku zrywu Osmańczyk wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną. Aresztowany przez gestapo 6 stycznia 1945 roku w Krakowie, zbiegł z transportu jadącego do obozu koncentracyjnego. W maju 1945-go, jako korespondent wojenny, uczestniczył w zdobyciu Berlina. Po latach, w archiwalnej audycji Polskiego Radia wspominał, że najważniejszą chwilą jego życia było wejście 2 maja do zdobytej Kancelarii Rzeszy i nadanie stamtąd depeszy prasowej. W latach 1952-1961 i 1969-1985 Edmund Osmańczyk sprawował mandat posła na Sejm PRL, reprezentując ziemię opolską. W 1956 roku zwrócił uwagę na potrzebę rehabilitacji żołnierzy Armii Krajowej, której sam był członkiem.
Pisarz otrzymał doktorat honoris causa uniwersytetów - Śląskiego oraz Wrocławskiego. Imieniem Edmunda Osmańczyka nazwano ulice w Opolu i w Warszawie.
W wyborach w czerwcu 1989 roku został senatorem z ramienia Komitetu Obywatelskiego "Solidarność". Przewodniczył senackiej Komisji Emigracji i Polaków za Granicą. Zmarł kilka miesięcy później, na chorobę nowotworową, 4 października 1989 roku. Został pochowany na cmentarzu koło kościoła "Na Górce" w Opolu.
Po jego śmierci ukazał się drukiem dziennik z Powstania Warszawskiego zatytułowany "Trzeba to opowiedzieć (...)". Do znanych książek Osmańczyka należą też "Listy z USA" oraz "Rzeczpospolita Polaków".
W 80. rocznicę urodzin pisarza, w 1993 roku, na kamienicy przy placu Zamkowym 8 w Warszawie, w której mieszkał w latach 1969-1989, odsłonięto tablicę pamiątkową. W 2000 roku powstał film dokumentalny o Edmundzie Osmańczyku zatytułowany "Janek".