Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 79 lat temu upadło Powstanie Warszawskie
2023-10-02, 12:00 Autor: IAR/E.Porycka/E.Leo/K.Koziełł

79 lat temu upadło Powstanie Warszawskie

Powstańcza mogiła na Starym Mieście. [fot. wikipedia/domena publiczna/Lesław M. Bartelski; Tadeusz Bukowski (1980) Warszawa w Dniach Powstania 1944, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, ss. 239 no ISBN]
Powstańcza mogiła na Starym Mieście. [fot. wikipedia/domena publiczna/Lesław M. Bartelski; Tadeusz Bukowski (1980) Warszawa w Dniach Powstania 1944, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, ss. 239 no ISBN]
79 lat temu, w nocy z 2 na 3 października 1944 roku, po dwóch miesiącach krwawych walk upadło Powstanie Warszawskie. Był to największy zryw niepodległościowy Armii Krajowej i największa akcja zbrojna podziemia w Europie okupowanej przez Niemców. Bój o wyzwolenie stolicy, z ogromnym zaangażowaniem jej mieszkańców, także kobiet i dzieci, toczył się od 1 sierpnia. Przez 63 dni znacznie słabiej uzbrojeni od Niemców polscy żołnierze walczyli o każdy dom i każdy metr ziemi. Niektóre budynki wielokrotnie przechodziły z rąk do rąk.
Wobec wyczerpania amunicji i żywności oraz braku współdziałania ze strony stacjonującej na Pradze Armii Czerwonej, 2 października o godzinie 5-tej rano nastąpiło zawieszenie broni. W tym czasie trwały pertraktacje, podczas których Niemcy zgodzili się uznać prawa kombatanckie żołnierzy AK oraz nie stosować odpowiedzialności zbiorowej wobec ludności cywilnej. Umów tych nie dotrzymali.

Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie, zawarty o 2-ej w nocy w kwaterze generała SS Ericha von dem Bacha w Ożarowie koło Warszawy, podpisali przedstawiciele Komendy Głównej AK: pułkownik Kazimierz Iranek-Osmecki "Jarecki" i podpułkownik Zygmunt Dobrowolski "Zyndram". Pojedyncze walki trwały jeszcze dwa dni. 4 października wieczorem ostatnią audycję nadała powstańcza radiostacja Błyskawica. Do 5 października oddziały powstańcze złożyły broń i poddały się Niemcom.

Na pamiątkę tamtych wydarzeń, 2 października obchodzimy Dzień Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy. Został ustanowiony przez Sejm Rzeczpospolitej w 2015 roku przez aklamację. Posłowie podkreślili, że dzięki ofiarnej i pełnej determinacji postawie mieszkańców miasta Powstanie Warszawskie trwało aż 63 dni.

Powstanie Warszawskie, zorganizowane przez Armię Krajową w ramach akcji "Burza", było połączone z ujawnieniem się i oficjalną działalnością najwyższych struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Celem walki była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej i sowieckiej okupacji. Dowództwo AK planowało samodzielnie wyzwolić stolicę przed wkroczeniem Armii Czerwonej, by powstrzymać realizowany przez Józefa Stalina proces sowietyzacji kraju. Przewidywano, że kilkudniowe walki zostaną zakończone przed wejściem do miasta sił radzieckich. Oczekiwano pomocy aliantów zachodnich, okazała się ona jednak nieznaczna. Równocześnie Stalin wstrzymał ofensywę swoich wojsk na Warszawę.

W czasie walk zginęło od 16 do 18 tysięcy powstańców. Prawie 25 tysięcy zostało rannych, w tym ponad 6 tysięcy ciężko. Po kapitulacji do niewoli dostało się około 12 tysięcy żołnierzy i oficerów, razem z generałami Tadeuszem Komorowskim "Borem" i Antonim Chruścielem "Monterem", który dowodził całością sił powstańczych. Straty wśród osób cywilnych wyniosły około 180 tysięcy osób.

(więcej)

Po upadku zrywu część żołnierzy Kedywu AK wyszła nieujawniona z ludnością cywilną, aby kontynuować działalność konspiracyjną. Według szacunków do opuszczenia domów zostało zmuszonych około 550 tysięcy mieszkańców stolicy oraz około 100 tysięcy osób z miejscowości podwarszawskich. Zostali oni wypędzeni i wywiezieni do obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie. Z tej liczby od 60 do 70 tysięcy deportowano do obozów koncentracyjnych, a od 87 do do 160 tysięcy wywieziono na roboty przymusowe w głąb III Rzeszy.

Mimo ogromnej przewagi militarnej, wojska niemieckie poniosły dotkliwe, blisko 50-procentowe straty: 10 tysięcy poległych, 6-7 tysięcy zaginionych i 9 tysięcy rannych. Niemcy porównywali powstanie do bitwy o Stalingrad.

Przez następne trzy miesiące Niemcy systematycznie niszczyli Warszawę, zrównali z ziemią zabytkowe budynki i świątynie, całą Starówkę, biblioteki, muzea i archiwa, a ich kolekcje spalili lub zagrabili, wywożąc do III Rzeszy. Zrujnowanie stolicy, największego potencjalnie ośrodka oporu przeciw okupantowi, ułatwiło później narzucenie komunistycznego systemu władzy oraz sowietyzację polskiego społeczeństwa.
Powstanie nie osiągnęło celu politycznego ani wojskowego, jednak do dziś dla Polaków jest symbolem męstwa i niezłomnej walki o wolność. W świadomości społecznej jest uważane za powstanie narodowe.

Przyjmuje się, że powstanie trwało 63 dni, to jest do 2 października, kiedy to Armia Krajowa zaprzestała działań ofensywnych i wysłała emisariuszy w celu wynegocjowania warunków. Jednak rozmowy prowadzone w Ożarowie Mazowieckim wydłużyły się i decyzja o zawieszeniu broni została oficjalnie podpisana dopiero po północy, 3 października. Część historyków mówi też o 66 dniach zrywu, jeszcze bowiem 5 października wychodziły z miasta odziały powstańcze i funkcjonowało dowództwo. 4 października Rada Ministrów uchwaliła dwutygodniową żałobę narodową w związku z upadkiem powstania. Do 5 października działała poczta powstańcza, ukazywała się prasa.

Zobacz także

2023-11-02, godz. 13:00 Odeszli w minionym roku - Zbigniew Mieczkowski 19 grudnia 2022 roku w Londynie zmarł major Zbigniew Mieczkowski, żołnierz 1. Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka. Brał między innymi udział w… » więcej 2023-11-02, godz. 11:00 Dziś uroczystości w 98. rocznicę osłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza O 13.00 uroczystym apelem zostanie uczczona 98. rocznica odsłonięcia Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Weźmie w nim udział między innymi szef Urzędu… » więcej 2023-11-02, godz. 09:00 Dzień Zaduszny, czyli wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych 2 listopada w Dzień Zaduszny Kościół katolicki wspomina wszystkich wiernych zmarłych. Tradycyjnie tego dnia odwiedzamy groby bliskich, składamy kwiaty, zapalamy… » więcej 2023-11-02, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 2 listopada » więcej 2023-11-01, godz. 11:12 We Wszystkich Świętych i Zaduszki odwiedzamy cmentarze i wspominamy tych, którzy odeszli. Na Cmentarzu Jerozolimskim w Nysie możemy napotkać groby osób, które swoją działalnością zapisały się na trwałe w historii tego miasta. O czterech… » więcej 2023-11-01, godz. 09:00 Uroczystość Wszystkich Świętych 1 listopada Kościół katolicki obchodzi uroczystość Wszystkich Świętych, oddając cześć tym, którzy osiągnęli życie wieczne i weszli do chwały nieba… » więcej 2023-11-01, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 1 listopada » więcej 2023-10-31, godz. 15:00 83 lata temu Wielka Brytania wygrała z Niemcami bitwę o Anglię 83 lata temu, 31 października 1940 roku, Wielka Brytania wygrała z Niemcami bitwę o Anglię. Toczona od 10 lipca między niemiecką Luftwaffe a siłami Królewskich… » więcej 2023-10-31, godz. 13:00 135 lat temu urodził się założyciel polskiego harcerstwa Andrzej Małkowski 135 lat temu - 31 października 1888 roku - urodził się Andrzej Małkowski, założyciel polskiego harcerstwa, społecznik i wychowawca młodzieży. Był autorem… » więcej 2023-10-31, godz. 11:00 Luteranie obchodzą Pamiątkę Reformacji Luteranie obchodzą dzisiaj Pamiątkę Reformacji. Została ona ustanowiona z okazji ogłoszenia w 1517 roku przez Marcina Lutra w Wittenberdze 95 tez. Sprzeciwił… » więcej
130131132133134
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »