Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2023-09-05, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Został on wprowadzony przez hitlerowców w Litzmannstadt Ghetto właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych. 4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy ją przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz, a następnie selekcjonowali, kto nadaje się do pracy, a kto nie. Towarzyszyły temu dramatyczne sceny. Wielu rodziców usiłowało ratować swoje dzieci przed śmiercią, między innymi ukrywając je lub podejmując próby ucieczki, byli jednak rozstrzeliwani. Po akcji przez wiele dni odnajdywano martwe dzieci ukryte w schowkach. Rodziców zabrano, a tylko oni znali miejsce, gdzie ukryli potomstwo. Niektórzy rodzice, którym odebrano dzieci, popełnili samobójstwo.

Getto łódzkie, założone przez Niemców w lutym 1940 roku, było drugą co do wielkości - po getcie warszawskim - zamkniętą dzielnicą żydowską na okupowanych ziemiach polskich oraz w całej Europie. Po Wielkiej Szperze zamieniono je w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady.

Decyzja o ostatecznej likwidacji getta zapadła w maju 1944. Dzielnica przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów.

Przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-11-08, godz. 10:00 Przy synagodze w Łęcznej odsłonięto pomnik ofiar Zagłady Przy synagodze w Łęcznej w województwie lubelskim odsłonięty został pomnik ofiar Zagłady. Monument poświęcony jest pamięci więźniów łęczyńskiego… » więcej 2023-11-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 8 listopada » więcej 2023-11-07, godz. 18:00 156. roczn. urodzin Marii Skłodowskiej-Curie i 112. otrzymania po raz drugi Nobla 156 lat temu, 7 listopada 1867 roku, urodziła się Maria Skłodowska-Curie, polska uczona, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości, dwukrotna laureatka… » więcej 2023-11-07, godz. 12:00 Do Krakowa wróciła wystawa „Broń i Barwa” Do Krakowa wróciła słynna wystawa „Broń i Barwa”. Odwiedzający Arsenał Muzeum Czartoryskich w Krakowie zobaczą nową odsłonę wstawy prezentują zbiory… » więcej 2023-11-07, godz. 10:00 Wkrótce finał akcji "Szkoła do Hymnu" MEiN zachęca szkoły, przedszkola i placówki oświatowe, a także szkoły polonijne, do udziału w szóstej edycji akcji "Szkoła do hymnu". W ramach akcji 10… » więcej 2023-11-07, godz. 09:00 100 lat lemu powstała I dzielnica Związku Polaków w Niemczech z siedzibą w Opolu Dzisiaj (07.11) odbędzie się upamiętnienie działaczy I Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech z siedzibą Opolu. Uroczystości rozpoczną się w południe… » więcej 2023-11-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 7 listopada » więcej 2023-11-06, godz. 16:00 80 lat temu został aresztowany Jerzy Antoni Lewiński, komendant Kedywu Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej 80 lat temu, 6 listopada 1943 roku, został aresztowany Jerzy Antoni Lewiński, pseudonimy "Chuchro" i "Jurek", major saperów Wojska Polskiego, organizator i… » więcej 2023-11-06, godz. 14:00 105 lat temu powołano rząd Ignacego Daszyńskiego 105 lat temu, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku, w Lublinie został utworzony Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Nazywany… » więcej 2023-11-06, godz. 12:00 163 lata temu urodził się Ignacy Paderewski, pianista, współtwórca niepodległej Polski 163 lata temu, 6 listopada 1860 roku, urodził się Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista i kompozytor, współtwórca niepodległej Polski. Jego działalność… » więcej
159160161162163
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »