Mimo że Polska już kilkanaście minut wcześniej została zaatakowana na całej długości polsko-niemieckiej granicy, to Westerplatte pozostaje symbolicznym miejscem wybuchu największego konfliktu zbrojnego w dziejach. Przez 6 lat działań pochłonął on ponad 60 milionów istnień ludzkich, w tym ponad 6 milionów Polaków.

Obrona placówki na Westerplatte była pierwszą bitwą II wojny światowej. Polscy żołnierze mieli stawiać opór 12 godzin, a bohatersko walczyli 7 dni. Około dwustuosobowa załoga, najpierw pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego, potem - od 2 września - dowodzona przez kapitana Franciszka Dąbrowskiego, nieugięcie odpierała ataki przeważających sił wroga.

Gdy zabrakło amunicji, a żołnierze byli skrajnie wyczerpani, 7 września major Henryk Sucharski podjął decyzję o kapitulacji. Około godziny 10.15 załoga Westerplatte poddała się. W obronie półwyspu oddało życie co najmniej 16 żołnierzy - jeden z nich został zamordowany w niewoli, a 50 zostało rannych.

Heroizm obrońców polskiej placówki miał wielkie znaczenie moralne dla żołnierzy walczących w wojnie obronnej 1939 roku, a także ludności cywilnej, między innymi broniącej się Warszawy. Westerplatte pozostaje jednym z najbardziej znanych symboli polskiego oporu. Nowy, ponadczasowy wymiar nadał mu Jan Paweł II podczas spotkania z młodzieżą na Westerplatte, 12 czerwca 1987 roku. Nawiązując do heroicznej walki obrońców z 1939 roku, papież powiedział: "Pozostali w pamięci narodu jako wymowny symbol. Trzeba, ażeby ten symbol wciąż przemawiał, ażeby stanowił wyzwanie dla coraz nowych ludzi i pokoleń Polaków". Ojciec Święty podkreślił, że każdy człowiek znajduje w życiu "swoje Westerplatte", czyli zadanie, które trzeba podjąć i wypełnić - zarówno dla siebie, jak i z myślą o innych.

Co roku, 1 września o 4.45 rano, na półwyspie Westerplatte odbywają się uroczystości rocznicowe, od ponad dziesięciu już lat bez udziału świadków tamtych wydarzeń. W 2012 roku zmarł ostatni obrońca Westerplatte - major Ignacy Skowron. Miał 97 lat.