10 lat temu, 23 stycznia 2013 roku, zmarł kardynał Józef Glemp, prymas Polski w latach 1981-2009. Kawaler Orderu Orła Białego. Miał 83 lata.

Kierował Kościołem w Polsce w trudnych czasach - podczas stanu wojennego, przemian społeczno-ustrojowych w 1989 roku oraz w okresie integracji z Unią Europejską. Od 1981 do 2004 pełnił też funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski. Wcześniej przez wiele lat był osobistym sekretarzem kardynała Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia.

Dewizą kardynała Józefa Glempa była sentencja: "Przez sprawiedliwość ku miłości". Duchowny wielokrotnie podkreślał, że Kościół jest przede wszystkim strażnikiem tych wartości, a on jako kapłan stara się wcielać w życie zasady Soboru Watykańskiego II.

Biskup Glemp został arcybiskupem metropolitą warszawskim i gnieźnieńskim 7 lipca 1981 roku, co wiązało się z przyznaniem godności prymasa Polski. Funkcję tę objął po śmierci Prymasa Tysiąclecia, który zmarł 28 maja. Podczas ingresu do bazyliki prymasowskiej w Gnieźnie kardynał Glemp powiedział: "Przychodzę w duchu wielkiego kardynała Wyszyńskiego. Trudno mi nazwać się jego następcą, bo był mi bliski, był dla mnie ojcem, uczyłem się od niego wielu rzeczy".

Posługa prymasowska kardynała Glempa rozpoczęła się w bardzo trudnym okresie - w pierwszym roku jego urzędowania - w grudniu 1981 roku - władze wprowadziły stan wojenny. Kardynał apelował wówczas o spokój, zażegnanie bratobójczych walk i niedopuszczenie do rozlewu krwi. Taką postawą rozczarował część solidarnościowej opozycji, oczekującej radykalnej reakcji. Czas jednak pokazał, że dzięki temu stanowisku udało się uniknąć eskalacji przemocy.

Już w pierwszych dniach po wprowadzeniu stanu wojennego, w reakcji na internowanie działaczy politycznych i ludzi kultury, kardynał Glemp powołał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Organizacja gromadziła informacje o losie i miejscu pobytu represjonowanych, udzielała pomocy prawnej i rzeczowej. Kardynał Glemp posyłał księży z posługą duszpasterską do więzień i ośrodków internowania.

Także w grudniu 1981 roku zainicjował powstanie Prymasowskiej Rady Społecznej. Działała jako organ informacyjno-doradczy, a w jej skład wchodzili świeccy uczeni, działacze społeczni i twórcy kultury.

Po latach, gdy w 2000 w nabożeństwie w Warszawie prymas Glemp publicznie wyznawał swe winy i przepraszał za popełnione błędy, powiedział, że jego największą porażką była śmierć księdza Jerzego Popiełuszki, zamordowanego przez funkcjonariuszy bezpieki w 1984 roku. Kardynał wyznał, iż bardzo żałuje, że nie zdołał uratować kapłana.

Szczególna rola przypadła prymasowi Glempowi także w 1989 roku, gdy kierował Kościołem w okresie upadku komunizmu, budowy demokracji i później, gdy nasz kraj wszedł do Unii Europejskiej. Przed wstąpieniem do Wspólnoty udało mu się doprowadzić do przyjęcia przez Episkopat kompromisowego stanowiska wobec integracji Polski z UE.

Prymas patronował "Solidarności" przy rozmowach Okrągłego Stołu. Dbał o obecność religii w życiu publicznym, za jego kadencji do szkół wróciła katecheza i utworzono nowe diecezje. W 1993 roku rząd Hanny Suchockiej podpisał konkordat ze Stolicą Apostolską.

W trosce o nową ewangelizację w 1990 roku prymas Glemp erygował Archidiecezjalne Seminarium Misyjne "Redemptoris Mater" w Warszawie, jako piąte tego typu w świecie, o międzynarodowym charakterze. Misją życia prymasa była budowa Świątyni Opatrzności Bożej w Wilanowie, w której znajduje się Panteon Wielkich Polaków.

Przez wiele lat kardynał Józef Glemp był opiekunem polskiej emigracji. Jako prymas towarzyszył Janowi Pawłowi II podczas jego pielgrzymek do Polski oraz w czasie kilku pielgrzymek zagranicznych, między innymi w Hiszpanii, we Francji, w Austrii, na Litwie, na Słowacji i Ukrainie.

W 2009 roku, gdy skończył 80 lat, zgodnie z decyzją papieża Benedykta XVI, zakończył posługę urzędującego prymasa Polski. Odtąd przysługiwał mu dożywotni tytuł prymasa seniora. W tym samym roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył kardynała Józefa Glempa Orderem Orła Białego.