Podczas inauguracji pontyfikatu Jan Paweł II powiedział znamienne słowa: "Nie lękajcie się! Otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi". Stały się one przesłaniem jego posługi i nadzieją dla milionów ludzi na świecie. Papież zwrócił się do ludzi szukających Boga, a także do tych, którzy wątpią lub przeczą jego istnieniu. Apelował "aby uwierzyli słowom Piotra, że Chrystus obdarza miłością każdego człowieka, a wiara w Niego nadaje życiu sens". Podczas mszy inauguracyjnej papież przemawiał w kilku językach, między innymi po polsku, litewsku, ukraińsku, czesku i węgiersku. Stało się to tradycją jego pontyfikatu.

Jan Paweł II był też pierwszym papieżem, który nie wsiadł do lektyki i odmówił koronacji, nie przyjmując tiary. Na mszy pontyfikalnej byli obecni między innymi prezydenci i premierzy wielu państw, król Hiszpanii Juan Carlos I, rodziny książęce oraz misje zagraniczne ze 106 krajów i 15 organizacji międzynarodowych. Polskę reprezentowała delegacja z Henrykiem Jabłońskim, przewodniczącym Rady Państwa. Mszę transmitowały stacje radiowe do 15 krajów europejskich, w tym do Polski, a także telewizja - na wszystkie kontynenty. Po zakończonej ceremonii Jan Paweł II ukazał się w oknie swego apartamentu i zapowiedział zebranym, że w każdą niedzielę będzie się z nimi spotykał na wspólnej modlitwie Anioł Pański.

Następnego dnia - 23 października - odbyła się pierwsza audiencja papieska, w której uczestniczyło cztery tysiące Polaków zgromadzonych w auli Pawła VI. Wtedy to Jan Paweł II zwrócił się do kardynała Stefana Wyszyńskiego, podkreślając wielką rolę Prymasa Tysiąclecia w dziejach Kościoła i ojczyzny: "Nie byłoby na Stolicy Piotrowej tego papieża Polaka, (...) gdyby nie było twojej wiary, nie cofającej się przed więzieniem i cierpieniem, twojej heroicznej nadziei, (...) gdyby nie było Jasnej Góry i tego całego okresu dziejów Kościoła w Ojczyźnie naszej, który jest związany z twoim biskupim i prymasowskim posługiwaniem".

Niedługo po inauguracji pontyfikatu, 25 stycznia 1979 roku, Jan Paweł II wyruszył w pierwszą pielgrzymkę zagraniczną, odwiedzając Dominikanę, Meksyk i Wyspy Bahama. Kilka miesięcy później - w czerwcu - jako pierwszy papież w historii odwiedził Polskę i jednocześnie kraj rządzony przez komunistów.

(więcej)

Charakterystyczną cechą pontyfikatu Jana Pawła II były liczne podróże, z tego powodu został nazwany "papieżem pielgrzymem". Złożył 104 wizyty zagraniczne, odwiedzając 132 kraje. Spotykał się z ludźmi cierpiącymi głód i nędzę materialną, mając na uwadze obszary, gdzie było łamane prawo człowieka do wolności i godnego życia. Przyczynił się do upadku komunizmu, angażował się w działania na rzecz porozumienia między wyznawcami chrześcijaństwa, judaizmu oraz islamu.

Był pierwszym papieżem, który odwiedził kościół protestancki oraz synagogę, a także rozpoczął publiczny dialog głowy Kościoła katolickiego z muzułmanami. Zasłużył się na rzecz dialogu katolicko-żydowskiego. Jan Paweł II często zajmował stanowisko w sprawie konfliktów politycznych i trudnych problemów społecznych. W 1997 roku zwrócił się do polityków i wojskowych, aby usunęli z arsenałów miny lądowe, które godzą głównie w ludność cywilną. W Irlandii wezwał członków IRA do odrzucenia przemocy, w Wielkiej Brytanii sprzeciwił się wojnie w Zatoce Perskiej, w publicznych wystąpieniach i katechezach apelował o pokój w byłej Jugosławii.

W 2003 roku wezwał światowych przywódców do pokojowego rozwiązania sytuacji w Iraku, wysyłając z misją do Bagdadu kardynała Rogera Etchegaraya. Po atakach terrorystycznych na Stany Zjednoczone 11 września 2001 roku wielokrotnie zwracał się do chrześcijan, muzułmanów i wyznawców judaizmu o wspólne wysiłki na rzecz pokoju, prosząc o modlitwy o pokój i "uwolnienie świata od haniebnej zmory terroryzmu".

Co roku ogłaszał specjalne orędzie na Światowy Dzień Pokoju. Apelował i z determinacją upominał się o prawa człowieka i pokój na świecie. Kwestie te stały się między innymi tematem wystąpień papieża na forum Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w 1979 i 1995 roku. Jan Paweł II bronił wówczas uniwersalności praw człowieka i wezwał Narody Zjednoczone, by podjęły "ryzyko solidarności, a tym samym ryzyko pokoju".

Jan Paweł II ustanowił w 1992 roku Światowy Dzień Chorego, a w 2000 roku Święto Miłosierdzia Bożego, obchodzone w II Niedzielę Wielkanocną. Zwołał 19 spotkań młodzieży z całego świata. Przewodniczył blisko 200 uroczystościom beatyfikacyjnym i kanonizacyjnym, podczas których wyniósł na ołtarze ponad 1300 Sług Bożych, wśród nich ponad 160 Polaków.

Opublikował ponad sto różnych dokumentów, w tym 14 encyklik. Dziewięciokrotnie odwiedził ojczyznę, odbył też ponad 90 podróży po Włoszech. Spotykał się też z wiernymi na środowych audiencjach ogólnych, podczas których wygłaszał cykle katechez. Do 5 stycznia 2005 roku odbyło się 1166 audiencji, uczestniczyło w nich prawie 18 milionów pielgrzymów z całego świata.

Jan Paweł II zmarł w 9666. dniu pontyfikatu. "Odszedł do domu Ojca" 2 kwietnia 2005 roku, o godzinie 21.37. W ostatnich dniach życia nieustannie towarzyszyli mu wierni z całego świata, śledząc wiadomości dochodzące z Watykanu oraz trwając w modlitwie w jego intencji.

Na mszę pogrzebową w Watykanie wierni przynieśli transparenty z napisem: "Santo subito" - "Święty natychmiast" i te same treści skandowali podczas uroczystości. Następca Jana Pawła II Benedykt XVI przyspieszył rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego papieża Polaka. Po kilku latach prac kongregacji kościelnych, zbadaniu tysięcy dokumentów i przesłuchaniu wielu świadków, 1 maja 2011 roku Jan Paweł II został beatyfikowany przez Benedykta XVI. Kongregacja do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów ogłosiła wtedy, że dniem wspomnienia liturgicznego błogosławionego będzie 22 października - data inauguracji pontyfikatu.

27 kwietnia 2014 roku Jan Paweł II został kanonizowany przez papieża Franciszka. W 2005 roku Sejm Rzeczypospolitej ustanowił 16 października Dniem Papieża Jana Pawła II. W październiku jest obchodzony także Dzień Papieski, organizowany przez Fundację Dzieło Nowego Tysiąclecia. Przypada w niedzielę poprzedzającą rocznicę wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową. W tym roku, 13 października, był obchodzony XXIV Dzień Papieski pod hasłem "Święty Jan Paweł II. Ewangelia starości i cierpienia".