Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Pamiątki po zesłańcach z sowieckich łagrów na…
2024-10-18, 13:00 Autor: Chrzanowska Renata / PAP

Pamiątki po zesłańcach z sowieckich łagrów na wystawie w IPN

Pamiątki po zesłańcach. [Fot. źródło: lublin.ipn.gov.pl]
Pamiątki po zesłańcach. [Fot. źródło: lublin.ipn.gov.pl]
Pamiątki po więźniach sowieckich obozów NKWD w Borowiczach i Swierdłowsku (Rosja) zgromadzono na wystawie otwartej w czwartek w siedzibie Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. Większość prezentowanych przedmiotów pochodzi z prywatnych zbiorów członków rodzin zesłańców. Ekspozycja upamiętnia żołnierzy członków konspiracji niepodległościowej, którzy po wkroczeniu Armii Czerwonej do Polski w 1944 r. zostali aresztowani i deportowani w głąb Związku Sowieckiego.
Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie dr. Robert Derewenda powiedział, że wystawa dotyczy historii, o której w okresie PRL nie można było otwarcie mówić. „Dla Polaków II wojna światowa nie zakończyła się w 1945 roku. Ta walka toczyła się nadal. Nie każdy mógł się angażować w odbudowę Polski, a przede wszystkim ta Polska nie była krajem suwerennym. Całe transporty Polaków nadal były wywożone w głąb Rosji, wielu z nich do Polski już nie wróciło” – zaznaczył.

Na wystawie „Artefakty z łagrów Borowicze i Swierdłowsk” zgromadzono dokumenty, zdjęcia, rękopisy listów, wspomnień i wierszy napisanych przez więźniów, a także rysunki, szkice planów obozu. Są też przedmioty codziennego użytku więźniów jak grzebienie, drewniana fifka do palenia papierosów, ale też m.in. wyhaftowana płócienna „kosmetyczka” z wypisanymi nazwami łagrów, karbidowa lampa, fragment drutu kolczastego z obozu, czy małe notatniki-pamiętniki z okładkami zrobionymi z aluminiowych puszek po konserwach.

Eksponowane na wystawie pamiątki po więźniach–łagiernikach sowieckich obozów pochodzą ze zbiorów prywatnych członków rodzin zesłańców oraz ze zbiorów zgromadzonych przez Stowarzyszenie Środowisko Borowiczan – Sybiraków. Prezes tego stowarzyszenia Leszek Czarnecki podkreślił, że pokazywane na wystawie przedmioty są bardzo cenne, dotyczą często osobistego życia więźniów czy ich bliskich, np. są na wystawie przedmioty – kołderka, zabawki - należące do kobiety, która się w tym obozie urodziła. „Wystawa ma pokazać skazanych na poniewierkę i głód, wywiezionych z Polski za to, że byli prawymi synami tej ziemi. Każda rzecz jest częścią życia tych ludzi” – podkreślił.
Borowicze, obóz nr 270, to cały kompleks obozów, dla którego Borowicze (miasto w Rosji, w obwodzie nowogrodzkim) były miejscem centralnym. Jeszcze podczas I wojny światowej trafiali tu jeńcy wojenni, a w okresie międzywojennym przetrzymywano tu głównie obywateli radzieckich uważanych za wrogów nowego systemu.

Podczas II wojny światowej, w 1942 roku obóz został przekazany NKWD jako specłagier 270, następnie przekształcono go we frontowy obóz zbiorczo-przesyłowy, gdzie przejmowano jeńców wojennych z frontu, a po kwarantannie i selekcji kierowano do innych obozów. W latach 1942–1950 przez obóz przeszło w sumie ponad 57 tys. osób. Większość z nich stanowili jeńcy wojenni z różnych krajów - głównie Niemcy (ponad 32 tys.) Węgrzy, Austriacy.

Polacy stanowili tu oddzielną grupę - osób internowanych. Obowiązywał ich nakaz pracy. Zatrudniani byli m.in. przy budowie i eksploatacji kopalni, wyrębie lasu i spławianiu drewna, wydobyciu torfu. Ciężka wielogodzinna praca prymitywnymi narzędziami, skrajnie trudne warunki bytowe, brak pożywienia, fatalny stan sanitarny, brak leków - wszystko to przyczyniało się m.in. do szerzenia się chorób, w wyniku których co dziewiąty internowany zmarł.

Pierwszy transport Polaków z Lublina do obozu w Borowiczach dotarł 26 listopada 1944 roku i przybyło nim 896 żołnierzy Armii Krajowej. Potem Polacy byli tu przywożeni kilkakrotnie - falami. Byli to głównie osoby aresztowane za przynależność do AK lub za zaangażowanie w cywilną konspirację. Część przewieziono do innych obozów w głębi Związku Sowieckiego. Kadra oficerska i kierownicza organizacji konspiracyjnych została przeniesiona do sąsiedniego obozu 531 w Swierdłowsku. Według szacunków łącznie przez obóz Borowicze przeszło około 6 tys. obywateli polskich. Na skutek trudnych warunków deportacji, chorób, pracy ponad siły, w różnych okolicznościach straciło życie ponad 650 osób.

Wystawę pamiątek więźniów z łagrów Borowicze i Swierdłowsk można oglądać w siedzibie lubelskiego IPN do końca października.

Zobacz także

2024-10-22, godz. 22:04 Festiwal Szyfrów przybliży historię kryptologa Jana Kowalewskiego Z myślą o wielbicielach historii i łamigłówek w piątek w Łodzi odbędzie się Festiwal Szyfrów. Wydarzenie ma przybliżyć historię kryptologa z Łodzi… » więcej 2024-10-22, godz. 21:46 Polscy dyplomaci odwiedzają miejsca pamięci narodowej Polscy dyplomaci na Litwie rozpoczęli w poniedziałek siedmiodniową akcję, podczas której odwiedzą w tym kraju blisko 60 miejsc pamięci narodowej. Przedsięwzięcie… » więcej 2024-10-22, godz. 11:00 Stargard: kolejny masowy grób na terenie po byłym obozie jenieckim Szczątki ponad stu ofiar niemieckiego obozu jenieckiego odnaleźli badacze z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego na terenie byłego obozu Stalag II D w Stargardzie… » więcej 2024-10-22, godz. 09:00 46. rocznica inauguracji pontyfikatu Jana Pawła II 46 lat temu, 22 października 1978 roku, mszą pontyfikalną na placu św. Piotra w Rzymie papież Jan Paweł II zainaugurował swój pontyfikat. Został wybrany… » więcej 2024-10-22, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 22 października » więcej 2024-10-21, godz. 18:54 Pistolet ostatniego żołnierza podziemia trafił na muzealną wystawę Należał do ostatniego żołnierza niezłomnego, teraz trafił na muzealną wystawę. Mowa o pistolecie sierżanta Józefa Franczaka "Lalusia". Dokładnie 61… » więcej 2024-10-21, godz. 18:49 25. rocznica śmierci kompozytora Alfreda Schütza 25 lat temu, 21 października 1999 roku, zmarł Alfred Schütz, kompozytor, dyrygent i pianista. Twórca muzyki do wielu pieśni żołnierskich, w tym do słów… » więcej 2024-10-21, godz. 18:43 Przekazano archiwum fotograficzne Macieja Piekarskiego do Archiwum Akt Nowych Do Archiwum Akt Nowych przekazano archiwum fotograficzne historyka sztuki, dziennikarza i varsavianisty, Macieja Piekarskiego. Przekazania archiwaliów dokonała… » więcej 2024-10-21, godz. 09:00 Hołd ofiarom niemieckiego ludobójstwa Wielkopolanie oddli hołd ofiarom niemieckiego ludobójstwa. 85 lat temu na terenie Wielkopolski rozpoczęła się operacja Tannenberg. Od 1 września do 25 października… » więcej 2024-10-21, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 21 października » więcej
89101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »