Muzeum Pamięci Sybiru, miejska instytucja kultury, jest ogólnopolskim muzeum zajmującym się m.in. tematyką deportacji Polaków na Wschód. Muzeum powołane zostało w 2017 r., jego siedzibę, która znajduje się w starych wojskowych magazynach przy ul. Węglowej, otwarto w 2021 roku.

Muzeum otrzymało specjalne wyróżnienie przyznawanej przez Europejską Akademię Muzealną (EMA) prestiżowej Nagrody Luigi Micheletti. Główną nagrodę przyznano duńskiemu muzeum Carl Nielsen Museum - wynika z informacji zamieszczonych na stronie internetowej EMA.

O przyznaniu białostockiemu muzeum tego wyróżnienie poinformował w środę na konferencji prasowej prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Podkreślił, że to kolejna prestiżowa nagroda przyznana muzeum za osiągnięcia tej instytucji, choć działa dopiero od kilku lat. Wcześniej w tym roku muzeum otrzymało Nagrodę Muzealną Rady Europy. Truskolaski mówił, że "poprzeczka jest zawieszona wysoko", ale - jak zaznaczył - miasto nadal będzie starało się, aby instytucja była dostrzegana na muzealnej mapie Europy i świata.

"To jest unikatowe muzeum, nie ma nigdzie takiego drugiego na świecie. Budowane było długo, ale budowane było pieczołowicie i w sposób bardzo systemowy" - mówił prezydent. Gratulował dyrektorowi muzeum, a także całemu zespołowi, który - jak podkreślił - prezentuje wysoki poziom merytoryczny. Wyraził swoje uznanie dla docenienia tej instytucji.

Specjalne wyróżnienie nagrody Luigi Micheletti to kolejne prestiżowe europejskie wyróżnienie za działalność muzeum - podkreślił dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru prof. Wojciech Śleszyński. Dyrektor dziękował władzom miasta, że w 2017 roku zaufały sześcioosobowemu zespołowi, iż będzie on w stanie "zbudować takie muzeum". Podziękowania skierował też do zespołu muzeum i dziennikarzom.

Powiedział, że celem Europejskiej Akademii Muzealnej jest prezentowanie muzeów na arenie międzynarodowej a także "promowanie koncepcji i rozwoju nowych jak i tradycyjnych muzeów jako narzędzi zmiany społecznej". Dodał, że EMA przyznaje nagrody w czterech kategoriach: najbardziej prestiżowa - Nagroda Luigi Micheletti, a także Nagroda DASA, Nagroda Art Museum i Nagroda Children Museum. Przyznanie tegorocznych nagród odbyło się w dniach 3-6 października w Nikozji.

Muzeum Pamięci Sybiru nominowane było i weszło do finału nagrody Luigi Micheletti razem z muzeami z Danii, Węgier, Turcji i Chorwacji; otrzymało specjalne wyróżnienie.

W uzasadnieniu jury, które cytował Śleszyński, podkreślono, że Muzeum Pamięci Sybiru "przekonująco przekazuje historie deportacji, powiązanych z nimi problemów lokalnej społeczności i wykorzystuje historie do angażowania odwiedzających uczniów i wolontariuszy w muzeum". "Angażujące fragmenty narracji oferowane są za pośrednictwem strony internetowej i imponującej serii publikacji" - napisało jury.
Sylwia Szarejko z Muzeum Pamięci Sybiru, która odbierała nagrodę, mówiła, że "dla każdego muzealnika bycie w takim miejscu i otrzymanie nagrody jest po prostu spełnieniem marzeń, które wymagało od całego zespołu ogromnej pracy". Podkreśliła, że przyznanie tej nagrody nie było oczywiste; muzeum najpierw otrzymało nominacje po prezentacji jego działalności podczas wydarzenia w Nikozji, a to pozwoliło na uczestnictwo w finale. Dodała, że wyjątkowa była możliwość prezentacji muzeum przed międzynarodowym gronem, a także wymiana doświadczeń z muzealnikami z innych krajów. "Było nam niezwykle miło słyszeć cudowne głosy właśnie aprobaty, jeśli chodzi o nasze publikacje, naszą ścieżkę, którą oferujemy zwiedzającym, a także wszystkie aktywności, które muzeum prowadzi" - mówiła.

Obecny na konferencji zastępca prezydenta Białegostoku odpowiedzialny za kulturę Rafał Rudnicki mówił, że te dwie nagrody zdobyte przez muzeum miasto chce wykorzystać do promocji tej instytucji. "Zależy nam na tym, żeby to nie było tylko miejsce, które można zwiedzić, które można zobaczyć, jego fantastyczne zbiory, ale też miejsce spotkań, miejsce dialogu, miejsce dyskusji" - podkreślił.

Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku oficjalnie otwarto 17 września 2021 roku. Jego wystawa stała, o powierzchni ok. 2 tys. mkw., przedstawia historię polskiej obecności na Syberii - od carskich zsyłek w głąb Rosji, po represje i zbrodnie sowieckie, w tym deportacje na Wschód. W muzeum jest ok. 5 tys. eksponatów. Placówka prowadzi także działalność naukową i edukacyjną. Wszystkie informacje można znaleźć na stronie internetowej: https://sybir.bialystok.pl/.