Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-10-09, 01:00 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
9 października
1292 - Władysław Łokietek składa hołd lenny królowi Czech Wacławowi II i zrzeka się na jego rzecz praw do ziemi krakowskiej i sandomierskiej.

1454 – Wojna trzynastoletnia: z powodu problemów finansowych wielki mistrz krzyżacki Ludwig von Erlichshausen zastawił zamki i miasta pruskie wojskom zaciężnym, co umożliwiło ich wykup przez Polskę.

1475 – Wrocławska Drukarnia Świętokrzyska wydrukowała „Statuta synodalia episcoporum Wratislaviensium” („Statuty synodalne biskupów wrocławskich”), zawierające pierwsze w historii teksty, jakie zostały wydrukowane w języku polskim.

1479 – W Nowym Mieście Korczynie wielki mistrz krzyżacki Martin Truchsess von Wetzhausen złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi.

1610 - Oddziały polskie pod dowództwem hetmana Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły na moskiewski Kreml.

1621 - Pod Chocimiem podpisany został pokój polsko-turecki.

1633 - W Gdańsku na Długim Targu uruchomiono Fontannę Neptuna.

1672 - Wojska hetmana Jana Sobieskiego pokonały Tatarów w bitwie pod Komarnem.

1683 - Pod Parkanami wojska polsko-litewskie i austriackie, dowodzone przez króla Jana III Sobieskiego, pokonały armię turecką Kara Mustafy.

1771 - W Białymstoku zmarł Jan Klemens Branicki, hetman wielki koronny i kasztelan krakowski.

1815 - W Słopnicach k. Limanowej urodził się Jan Kanty Andrusikiewicz, nauczyciel ludowy, organista, jeden z przywódców powstania chochołowskiego (1846).

1824 - W Pułtusku urodził się Włodzimierz Wolski, poeta, pisarz, autor m.in. libretta do opery Stanisława Moniuszki "Halka".

1831 - Powstanie listopadowe: kapitulacja Twierdzy Modlin.

1841 - W Warszawie urodził się Teofil Rygier, rzeźbiarz, autor pomnika Adama Mickiewicza na krakowskim Rynku Głównym.

1846 - W Warszawie urodził się Maksymilian Gierymski (brat Aleksandra), malarz - pejzażysta wywodzący się ze szkoły monachijskiej.

1867 - W Warszawie zmarł Ignacy Feliks Dobrzyński, kompozytor, dyrygent, pianista i pedagog.

1896 - W Brzeżanach urodził się Antoni Cwojdziński (właśc. Antoni Wojdan), fizyk, aktor, autor popularnych komedii teatralnych (m.in. "Freuda teoria snów").

1902 - W Warszawie urodził się Jerzy Kreczmar, reżyser, teoretyk teatru, profesor warszawskiej PWST.

1904 - We Lwowie urodziła się Janina Romanówna, aktorka, wykładowczyni warszawskiej PWST.

1908 - W Warszawie na stokach Cytadeli wadze carskie dokonały egzekucji Józefa Mireckiego, ps. Montwiłł, członka Organizacji Bojowej PPS.

1907 - urodziła się Jadwiga Domańska, aktorka, żołnierka podziemia, poruczniczka 2 Korpusu, dyrektorka Teatru Dramatycznego 2 Korpusu Polskiego, działaczka polonijna, pedagożka.

1909 - W Truskawcu Zdroju urodził się Zbigniew Kopalko, reżyser radiowy i teatralny.

1914 - W Jakubowicach koło Ożarowa Józef Piłsudski wręczył pierwsze nominacje oficerskie 136 dowódcom strzeleckim, m.in. Kazimierzowi Sosnkowskiemu, Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi, Michałowi Karaszewiczowi-Tokarzewskiemu.

1920 - Z rozkazu Józefa Piłsudskiego dowódca 1 Dywizji Piechoty Litewsko-Białoruskiej gen. Lucjan Żeligowski, zajął Wilno i Wileńszczyznę, proklamując utworzenie Litwy Środkowej.

1921 - W Radomsku urodził się Tadeusz Różewicz, jeden z najwybitniejszych polskich poetów współczesnych, prozaik, dramaturg, eseista; autor m.in. zbiorów wierszy "Niepokój", "Pięć poematów", "Czas który idzie", "Wiersze i obrazy", "Równina", a także "Płaskorzeźba", "Zawsze fragment. Recycling", "Historię pięciu wierszy", "Nożyk profesora", "Matka odchodzi" oraz dramatów "Kartoteka", "Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja", "Białe małżeństwo", "Stara kobieta wysiaduje", "Odejście głodomora", "Pułapka", "Do piachu".

1924 - W Toruniu urodziła się Regina Smendzianka, pianistka, pedagog.

1929 - W Kobalówce koło Tarnopola urodziła się Teresa Szmigielówna, aktorka.

1930 - urodził się aktor Wiesław Gołas.

1936 - W Warszawie urodziła się Agnieszka Osiecka, poetka, autorka tekstów piosenek, dziennikarka, autorka tekstów ponad 2 tys. piosenek; wiele z nich, m.in. "Okularnicy" czy "Małgośka", przeszło do klasyki polskiej piosenki.

1939 - W gajówce Podgórze koło Łagowa w rejonie Gór Świętokrzyskich mjr Henryk Dobrzański zdecydował o pozostaniu ze swoim oddziałem w Polsce do czasu oczekiwanej wiosennej ofensywy wojsk sprzymierzonych na Zachodzie - faktyczny początek istnienia Oddziału Wydzielonego WP mjr. "Hubala".

1939 - Ukazał się ostatni numer wydawanego od 1821 r. dziennika "Kurier Warszawski".

1944 - Sowiecki generał Stanisław Popławski zastąpił na stanowisku dowódcy 1 Armii WP gen. Zygmunta Berlinga.

1949 - W Warszawie urodziła się Magda Umer, piosenkarka, scenarzystka i reżyserka.

1950 - W Korczynie zmarł gen. Stanisław Szeptycki, dowódca III Brygady Legionów Polskich, następnie komendant Legionów; w Wojsku Polskim m.in. szef Sztabu Generalnego (1918-1919), w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, od marca 1920 r. dowódca 4 Armii.

1950 - W Pszczynie urodził się Krzysztof Stroiński, aktor; znany m.in. z seriali "Daleko od szosy" i "Pitbull"; za rolę w filmie "Rysa" w 2009 r. nagrodzony Orłem w kategorii najlepsza główna rola męska.

1951 - W Elblągu urodził się Ryszard Rynkowski, piosenkarz, kompozytor.

1953 - Urodził się Stanisław Zybowski, polski gitarzysta, kompozytor, członek zespołu Budka Suflera.

1957 - W Londynie zmarła Herminia Naglerowa, pisarka, publicystka, działaczka PEN-Clubu i Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, od 1946 roku przebywała na emigracji w Wielkiej Brytanii.

1962 - W katastrofie kolejowej pod Piotrkowem Trybunalskim zginęły 34 osoby, a ponad 50 zostało rannych.

1962 - W Szczecinie podczas defilady wojskowej jeden z czołgów wjechał w tłum, zginęło siedmioro dzieci, ponad dwadzieścia osób zostało ciężko rannych.

1966 - Na Westerplatte odsłonięto Pomnik Obrońców Wybrzeża.

1974 - W Hildesheim zmarł Oskar Schindler, niemiecki przemysłowiec, który podczas II wojny światowej uratował przed zagładą w obozach koncentracyjnych ponad tysiąc pracujących u niego Żydów; po wojnie otrzymał tytuł "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata"; historię Schindlera przedstawił w książce "Lista Schindlera" Thomas Keneally, na jej kanwie Steven Spielberg nakręcił nagrodzony Oscarami film, który przybliżył historię Schindlera widzom na całym świecie.

1975 - W Warszawie podpisano układ między PRL a RFN, przewidujący zezwolenie przez władze PRL na emigrację do Niemiec zamieszkujących Polskę członków mniejszości niemieckiej oraz wypłatę przez RFN odszkodowań dla polskich pracowników przymusowych z czasów II wojny światowej.

1975 - W Warszawie zmarła Julia Brystiger, działaczka komunistyczna, w latach stalinowskiego terroru szefowa V Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) odpowiedzialnego m.in. za walkę z Kościołem katolickim; usunięta z resortu w 1956 r., następnie pracowała w Państwowym Instytucie Wydawniczym.

1977 - W Warszawie zmarł Zdzisław Maklakiewicz, aktor, żołnierz Armii Krajowej; znany m.in. z filmów "Rejs", "Wniebowzięci" i "Jak to się robi".

1980 - Czesław Miłosz otrzymał literacką Nagrodę Nobla.

1980 - W Londynie zmarł gen. Bronisław Duch, dowódca 1 Dywizji Grenadierów we Francji (1940) i 3 Dywizji Strzelców Karpackich (1943-1946).

1982 - Stan wojenny: Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność" wydała oświadczenie, w którym odmawiała uznania decyzji delegalizującej "Solidarność". TKK zaapelowała o bojkot reżimowych związków zawodowych.

1982 - Stan wojenny: Rząd USA zawiesił wobec Polski klauzulę najwyższego uprzywilejowania w handlu.

1989 - Prokurator generalny PRL Józef Żyta wystąpił do prokuratora generalnego ZSRS o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.

1989 - Premiera filmu "Kornblumenblau" w reżyserii Leszka Wosiewicza.

1992 - W Londynie zmarł Jędrzej Giertych, publicysta, prawnik, bliski współpracownik Romana Dmowskiego, działacz ZHP, sekretarz Komitetu Wykonawczego Obozu Wielkiej Polski, członek władz Stronnictwa Narodowego; autor prac historycznych.

2002 - W Tartu (Estonia) zmarł Bruno O'Ya, estoński aktor i sportowiec, w Polsce popularny dzięki roli chorążego Słotwiny w filmie "Wilcze echa" (1968) oraz Józwy Butryma w "Potopie" Jerzego Hoffmana (1974).

2005 - Odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich, którą wygrał Donald Tusk - 36,33 proc., na drugim miejscu znalazł się Lech Kaczyński - 33,10 proc. Frekwencja: 49,74 proc.

2006 - W Krakowie zmarł Marek Grechuta, piosenkarz, poeta, kompozytor; wykonawca przebojów "Dni, których nie znamy", "Będziesz moją panią", "Niepewność", "Korowód".

2006 - W Skolimowie zmarła Renata Kossobudzka, aktorka teatralna i filmowa.

2011 - W wyborach do Sejmu zwyciężyła Platforma Obywatelska uzyskując 39,18 proc. głosów (207 mandatów); Prawo i Sprawiedliwość otrzymało 29,89 proc. głosów (157 mandatów). W wyborach do Senatu PO zdobyła 63 mandaty, PiS 31, PSL 2; senatorami zostało także czterech kandydatów niezależnych. Frekwencja w wyborach: 48,92 proc.

2013 - W Warszawie zmarł Edmund Niziurski, pisarz, autor książek dla młodzieży, m.in. "Księgi urwisów", "Sposobu na Alcybiadesa" i "Niewiarygodnych przygód Marka Piegusa".

2016 - W Warszawie zmarł Andrzej Wajda, reżyser filmowy i teatralny, laureat Oscara za całokształt twórczości, senator I kadencji, kawaler Orderu Orła Białego; autor m.in. filmów "Kanał", "Popiół i diament", "Lotna", "Niewinni czarodzieje", "Popioły", "Wszystko na sprzedaż", "Krajobraz po bitwie", "Brzezina", "Wesele", "Panny z Wilka", "Ziemia obiecana", "Człowiek z marmuru", "Bez znieczulenia", "Człowiek z żelaza", "Kronika wypadków miłosnych", "Korczak", "Pan Tadeusz", "Katyń", "Wałęsa. Człowiek z nadziei".

2019 – W Tucznie zmarł Jan Szyszko, profesor nauk leśnych, ekolog, poseł na Sejm czterech kadencji, trzykrotny minister środowiska (w latach 1997-1999, 2005-2007, 2015-2018), sędzia Trybunału Stanu.

Zobacz także

2024-12-10, godz. 10:53 "Po katastrofie Heweliusz zatonął ponownie – w morzu kłamstw" Po katastrofie Heweliusz zatonął ponownie – w morzu kłamstw. Wiedziałem, że moja książka będzie nie tylko o tragedii promu, ale też ułomnym państwie… » więcej 2024-12-09, godz. 10:47 Pożar katedry Notre Dame uruchomił ludzką wyobraźnię Pożar, który 15 kwietnia 2019 r. wybuchł w paryskiej katedrze Notre Dame, kolejny raz uruchomił ludzką wyobraźnię, wzbudził skojarzenia. Masową reakcją… » więcej 2024-12-09, godz. 09:40 Wystawa na opolskim dworcu PKP o powstańcach warszawskich Losy powstańców warszawskich przewożonych koleją do Stalagu Lamsdorf przypomni wystawa, która zostanie pokazana w sali dworca kolejowego PKP Opole Główne… » więcej 2024-12-09, godz. 10:35 Bez pieniędzy na remont pomnika i amfiteatru. "Takie miejsce powinno być pielęgnowane" Nie będzie pieniędzy na remont Pomnika Czynu Powstańczego i amfiteatru w Górze św. Anny. Taką decyzję podjęli posłowie podczas piątkowego (06.12) głosowania… » więcej 2024-12-06, godz. 12:08 Wspomnienie Świętego Mikołaja 6 grudnia przypadają mikołajki - zwyczaj wręczania prezentów i drobnych upominków, głównie dzieciom. Tradycja ta jest kultywowana na pamiątkę Świętego… » więcej 2024-12-05, godz. 19:58 "Rzadko się zdarzają takie odkrycia". Biblia Brzeska przekazana konserwatorom Po odnalezieniu i zgłoszeniu odpowiednim służbom, przyszedł czas na przekazanie badaczom. Mowa o dwóch księgach, które mogą być egzemplarzami Biblii Brzeskiej… » więcej 2024-12-06, godz. 12:04 "To jawny brak poszanowania dla miejsca pamięci". Dewastacje w Łambinowicach Bezprecedensowe akty wandalizmu w gminie Łambinowice. Na Cmentarzu Jeńców Radzieckich w Łambinowicach zniszczono i skradziono fragmenty ogrodzenia i bramy… » więcej 2024-12-03, godz. 10:11 Ambasador Bodnar: rozwiązanie problemów polsko-ukraińskich wymaga uwzględnienia interesów obu państw Nowy ambasador Ukrainy w Polsce Wasyl Bodnar powiedział w poniedziałek, że do rozwiązania problemów polsko-ukraińskich konieczna jest stanowczość i uwzględnienie… » więcej 2024-12-03, godz. 08:39 Wzruszająca opowieść o patriotyzmie w dokumencie opolskiej fundacji Przy pełnej sali odbyła się opolska kinowa premiera dokumentu Grzegorza Kubaszki "Z pacynką i w pasiaku". Fundacja Filmowa Polscy Wychodźcy realizowała zdjęcia… » więcej 2024-12-02, godz. 14:35 Nagroda Historyczna m.st. Warszawy za książkę o akcji "Wisła" Prof. Grzegorz Motyka otrzymał w niedzielę Nagrodę Historyczną m.st. Warszawy im. Kazimierza Moczarskiego. Jury przyznało ją mu za książkę „Akcja »Wisła«… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »