Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację…
2024-09-17, 12:00 Autor: IAR/K.Koziełł/dok.

85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację Wojskową

Jan Mazurkiewicz podczas powstania warszawskiego [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jan Mazurkiewicz podczas powstania warszawskiego [fot. wikipedia/domena publiczna]
85 lat temu, 17 września 1939 roku, w dniu napaści Związku Sowieckiego na Polskę, w Stanisławowie utworzono Tajną Organizację Wojskową. Była to konspiracyjna, samodzielna organizacja bojowo-dywersyjna, funkcjonująca według wytycznych Związku Walki Zbrojnej. Wykonywała zadania w strefie przyfrontowej i na zapleczu wroga. Prowadziła wywiad, dywersję i sabotaż, szkoliła żołnierzy w zakresie technik konspiracji, wydawała konspiracyjną prasę i zajmowała się produkcją materiałów wybuchowych. Liczyła kilka tysięcy członków. Na jej czele stanął major Jan Mazurkiewicz, pseudonim "Radosław".
Tajna Organizacja Wojskowa działała głównie w Polsce środkowej. Zadania TOW były bezpośrednio uzgadniane z Wodzem Naczelnym generałem Władysławem Sikorskim. Do połowy 1940 roku główną siedzibą organizacji był Budapeszt, potem Warszawa. Struktura Tajnej Organizacji Wojskowej była zróżnicowana, od oddziałów lokalnych i regionalnych - na przykład TOW "Gryf Pomorski", czy okręgi Warszawa-Województwo i Warszawa-Miasto - do ogólnokrajowych.

W marcu 1943 roku nastąpiło scalenie TOW z Armią Krajową - pion wojskowy organizacji wszedł w skład Kedywu - Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, natomiast pion cywilny zachował samodzielność. Major Mazurkiewicz został zastępcą szefa Kedywu - pułkownika Augusta Fieldorfa, pseudonim "Nil". W lutym 1944 roku Mazurkiewicz, wówczas już podpułkownik, objął dowództwo Kedywu.

W 2019 roku, w 80. rocznicę powstania Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" i w 75. rocznicę śmierci jej założyciela i dowódcy, kapitana Józefa Dambka, Sejm przyjął uchwałę, w której uczcił ich pamięć. "Działalność TOW 'Gryf Pomorski' to piękna karta historii polskiej konspiracji niepodległościowej czasu wojny i etos, na który Kaszubi, Kociewiacy i inni Pomorzanie powoływali się w okresie powojennych opresji komunistycznych" - napisano w uchwale.

(więcej)

Po zakończeniu działań wojennych w 1939 roku Komenda TOW znalazła się w Budapeszcie, skąd koordynowano tworzenie struktur w okupowanej Polsce oraz ochraniano szlaki przerzutowe z kraju na Węgry. W czerwcu 1940 roku komenda TOW została przeniesiona do kraju.

Inicjatorem utworzenia, organizatorem i dowódcą Tajnej Organizacji Wojskowej był major Jan Mazurkiewicz, pseudonimy: "Zagłoba", "Sęp" i "Radosław". Tuż przed wybuchem wojny obronnej 1939 roku został przeniesiony do Grupy Operacyjnej Dywersji „Zygmunt", której zadaniem było przygotowanie akcji dywersyjnych na zapleczu wroga. W połowie września w Stanisławowie założył TOW. W czasie Powstania Warszawskiego dowodził Zgrupowaniem Radosław, nazwanym od jego pseudonimu. Pod komendą Mazurkiewicza walczyły legendarne bataliony "Zośka" i "Parasol". Po wojnie aresztowany przez komunistów, spędził wiele lat w więzieniu. Zmarł w 1988 roku.

Zobacz także

2024-09-19, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 19 września » więcej 2024-09-18, godz. 11:00 IV edycja Nagrody im. Grażyny Langowskiej IPN ogłasza nabór zgłoszeń kandydatów do IV edycji Nagrody im. Grażyny Langowskiej w kategorii przyznawanej przez Instytut Pamięci Narodowej – zgłoszenia… » więcej 2024-09-18, godz. 09:00 74 lata temu Polskie Radio po raz pierwszy nadało audycję Muzyka i Aktualności 74 lata temu - 18 września 1950 roku - Polskie Radio po raz pierwszy nadało audycję "Muzyka i Aktualności". Był to pierwszy w Polskim Radiu nowoczesny magazyn… » więcej 2024-09-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 września » więcej 2024-09-17, godz. 13:00 80 lat temu rozpoczęła się operacja Market Garden 80 lat temu, 17 września 1944 roku, rozpoczęła się operacja Market Garden przeprowadzona przez aliantów pod Arnhem w Holandii z udziałem polskich żołnierzy… » więcej 2024-09-17, godz. 11:00 Dziś przypada Dzień Sybiraka 17 września - w rocznicę sowieckiej agresji na Polskę w 1939 roku - przypada Dzień Sybiraka. Został ustanowiony przez Sejm w 2013 roku, by oddać hołd wszystkim… » więcej 2024-09-17, godz. 10:00 85 lat temu doszło do napaści sowieckiej na Polskę 85 lat temu, 17 września 1939 roku, doszło do napaści sowieckiej na Polskę. Na wschodnie tereny naszego kraju wkroczyła Armia Czerwona. Tym samym zrealizowała… » więcej 2024-09-17, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 17 września » więcej 2024-09-16, godz. 13:00 Wystawa portretów Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Jadwiga Wolf, Tadeusz Stankiewicz, Leszek Mikołajkow - Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata, którzy już odeszli. Między innymi portrety tych osób uwiecznili… » więcej
1213141516
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »