Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację…
2024-09-17, 12:00 Autor: IAR/K.Koziełł/dok.

85 lat temu utworzono konspiracyjną Tajną Organizację Wojskową

Jan Mazurkiewicz podczas powstania warszawskiego [fot. wikipedia/domena publiczna]
Jan Mazurkiewicz podczas powstania warszawskiego [fot. wikipedia/domena publiczna]
85 lat temu, 17 września 1939 roku, w dniu napaści Związku Sowieckiego na Polskę, w Stanisławowie utworzono Tajną Organizację Wojskową. Była to konspiracyjna, samodzielna organizacja bojowo-dywersyjna, funkcjonująca według wytycznych Związku Walki Zbrojnej. Wykonywała zadania w strefie przyfrontowej i na zapleczu wroga. Prowadziła wywiad, dywersję i sabotaż, szkoliła żołnierzy w zakresie technik konspiracji, wydawała konspiracyjną prasę i zajmowała się produkcją materiałów wybuchowych. Liczyła kilka tysięcy członków. Na jej czele stanął major Jan Mazurkiewicz, pseudonim "Radosław".
Tajna Organizacja Wojskowa działała głównie w Polsce środkowej. Zadania TOW były bezpośrednio uzgadniane z Wodzem Naczelnym generałem Władysławem Sikorskim. Do połowy 1940 roku główną siedzibą organizacji był Budapeszt, potem Warszawa. Struktura Tajnej Organizacji Wojskowej była zróżnicowana, od oddziałów lokalnych i regionalnych - na przykład TOW "Gryf Pomorski", czy okręgi Warszawa-Województwo i Warszawa-Miasto - do ogólnokrajowych.

W marcu 1943 roku nastąpiło scalenie TOW z Armią Krajową - pion wojskowy organizacji wszedł w skład Kedywu - Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, natomiast pion cywilny zachował samodzielność. Major Mazurkiewicz został zastępcą szefa Kedywu - pułkownika Augusta Fieldorfa, pseudonim "Nil". W lutym 1944 roku Mazurkiewicz, wówczas już podpułkownik, objął dowództwo Kedywu.

W 2019 roku, w 80. rocznicę powstania Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" i w 75. rocznicę śmierci jej założyciela i dowódcy, kapitana Józefa Dambka, Sejm przyjął uchwałę, w której uczcił ich pamięć. "Działalność TOW 'Gryf Pomorski' to piękna karta historii polskiej konspiracji niepodległościowej czasu wojny i etos, na który Kaszubi, Kociewiacy i inni Pomorzanie powoływali się w okresie powojennych opresji komunistycznych" - napisano w uchwale.

(więcej)

Po zakończeniu działań wojennych w 1939 roku Komenda TOW znalazła się w Budapeszcie, skąd koordynowano tworzenie struktur w okupowanej Polsce oraz ochraniano szlaki przerzutowe z kraju na Węgry. W czerwcu 1940 roku komenda TOW została przeniesiona do kraju.

Inicjatorem utworzenia, organizatorem i dowódcą Tajnej Organizacji Wojskowej był major Jan Mazurkiewicz, pseudonimy: "Zagłoba", "Sęp" i "Radosław". Tuż przed wybuchem wojny obronnej 1939 roku został przeniesiony do Grupy Operacyjnej Dywersji „Zygmunt", której zadaniem było przygotowanie akcji dywersyjnych na zapleczu wroga. W połowie września w Stanisławowie założył TOW. W czasie Powstania Warszawskiego dowodził Zgrupowaniem Radosław, nazwanym od jego pseudonimu. Pod komendą Mazurkiewicza walczyły legendarne bataliony "Zośka" i "Parasol". Po wojnie aresztowany przez komunistów, spędził wiele lat w więzieniu. Zmarł w 1988 roku.

Zobacz także

2024-10-14, godz. 16:00 40. rocznica śmierci ks. Jerzego Popiełuszki – działania Instytutu Pamięci Narodowej Wybrane działania Instytutu Pamięci Narodowej w związku z 40. rocznicą śmierci ks. Jerzego Popiełuszki. Instytut Pamięci Narodowej w Opolu 19 października… » więcej 2024-10-14, godz. 15:00 160 lat temu urodził się Stefan Żeromski, pisarz, publicysta i społecznik 160 lat temu, 14 października 1864 roku, urodził się Stefan Żeromski, pisarz okresu Młodej Polski, publicysta, społecznik, działacz niepodległościowy… » więcej 2024-10-14, godz. 11:00 Rozmowa z prof. Szwagrzykiem o M. Dziemieszkiewiczu [DŹWIĘK] Był jednym z najważniejszych dowódców podziemia antykomunistycznego, a w operację przeciwko niemu zaangażowano setki żołnierzy, funkcjonariuszy oraz agentów… » więcej 2024-10-14, godz. 09:00 Książę Rumunii z wizytą w Łambinowicach. "To dla nas miejsce szczególne" Stary Cmentarz Jeniecki w Łambinowicach odwiedził wyjątkowy gość. Był nim Radu, książę Rumunii. Członek rodziny królewskiej oddał cześć spoczywającym… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 14 października » więcej 2024-10-13, godz. 12:58 140 lat temu ustanowiono południk zerowy w Greenwich 140 lat temu, 13 października 1884, ustanowiono południk zerowy w Greenwich pod Londynem. Obecnie jest to linia historyczna, ponieważ 100 lat po wyznaczaniu… » więcej 2024-10-13, godz. 13:00 95 lat temu urodziła się por. Teresa Stanek, ps. "Mitsuko", żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej 95 lat temu, 13 października 1929 roku, urodziła się porucznik Teresa Stanek, pseudonim "Mitsuko", żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, prezes Zarządu… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 października » więcej 2024-10-12, godz. 11:00 81. rocznica bitwy pod Lenino To było jedno z najbardziej krwawych starć podczas II wojny światowej. 81 lat temu, 12 października 1943 roku, rozpoczęła się dwudniowa bitwa pod Lenino… » więcej 2024-10-12, godz. 09:00 104. rocznica podpisania zawieszenia broni w wojnie polsko-bolszewickiej 104 lata temu - 12 października 1920 roku - w Rydze podpisano zawieszenie broni w trwającej niemal dwa lata wojnie polsko-bolszewickiej, której przełomowym… » więcej
1112131415
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »