Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 82 lata temu powołano Armię Polską na Wschodz…
2024-09-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/K.Koziełł/dok.

82 lata temu powołano Armię Polską na Wschodzie

Tadeusz Romer, Gen. Władysław Sikorski, Gen. Władysław Anders, Gen. Tadeusz Klimecki podczas podróży inspekcyjnej Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie w 1943 r. Wizytacja jednostek Armii Polskiej na Wschodzie [fot. domena publiczna]
Tadeusz Romer, Gen. Władysław Sikorski, Gen. Władysław Anders, Gen. Tadeusz Klimecki podczas podróży inspekcyjnej Naczelnego Wodza na Bliskim Wschodzie w 1943 r. Wizytacja jednostek Armii Polskiej na Wschodzie [fot. domena publiczna]
82 lata temu, 12 września 1942 roku, powołano Armię Polską na Wschodzie. Powstała z rozkazu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego w Iraku, Iranie i Palestynie. Została utworzona z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Armii Polskiej w ZSRR, której ewakuacja do Iranu rozpoczęła się wiosną 1942 roku. Jej dowódcą był generał Władysław Anders, który później stanął na czele Armii Polskiej na Wschodzie.
Formowanie polskich jednostek w Związku Sowieckim zaczęło się rok wcześniej na podstawie umowy wojskowej podpisanej w Moskwie 14 sierpnia 1941 roku. Poprzedziła ją tzw. amnestia dla obywateli polskich z Rzeczypospolitej: zesłanych, zamkniętych w więzieniach śledczych NKWD i deportowanych do łagrów. Zgoda na tworzenie armii podległej Rządowi RP była przejściowym ustępstwem Józefa Stalina, wynikającym z trudnej sytuacji Sowietów na froncie. Kiedy tylko udało im się zatrzymać ofensywę Wehrmachtu, zaczęli wycofywać się z wcześniejszych ustaleń.

Strona polska liczyła, że w powstającej armii znajdzie się co najmniej 200 tysięcy żołnierzy. Szybko okazało się jednak, że Sowieci nie zamierzają wywiązywać się z umów. Nie wszyscy Polacy zostali uwolnieni, do wielu nie dotarła informacja o tworzącej się armii, a ci, którzy przemierzali Związek Sowiecki, często umierali w potwornych warunkach. Do organizowanego wojska nie zgłosili się oficerowie więzieni wcześniej w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie - jak się okazało w kwietniu 1943 roku - ofiary zbrodni katyńskiej, zamordowani przez NKWD wiosną 1940. Sowieci konsekwentnie unikali odpowiedzi na pytania o zaginionych i utrudniali władzom polskim prowadzenie poszukiwań.

Pomimo wielkich trudności Armia Polska rozwijała się. Dzięki staraniom generałów Sikorskiego i Andersa wiosną i latem 1942 roku została ewakuowana do Iranu. Do końca sierpnia Związek Sowiecki opuściło ponad 115 tysięcy ludzi, w tym ponad 78 i tysięcy żołnierzy. Wśród ewakuowanych było niemal 18 tysięcy dzieci. Stanowiło to niecałe 10 procent ludności wywiezionej wcześniej przez Rosjan ze wschodnich obszarów Rzeczypospolitej w głąb terytorium sowieckiego.

Po sformowaniu Armii Polskiej na Wschodzie, w czerwcu 1943 roku, został z niej wyodrębniony samodzielny 2. Korpus Polski, który wsławił się walkami na froncie włoskim. Żołnierze 2. Korpusu walczyli między innymi pod Monte Cassino, w bitwach o Loreto i Ankonę

(więcej)

Polska Armia na Wschodzie organizacyjnie podlegała Naczelnymi Wodzowi Polskich Sił Zbrojnych, a operacyjnie - brytyjskiemu dowództwu. Była kilkakrotnie reorganizowana. Pod koniec 1942 roku liczyła ponad 62 tysiące żołnierzy. Dowództwu Armii Polskiej na Wschodzie podlegały: 3. Dywizja Strzelców Karpackich, 5. Dywizja Strzelców, 6. Dywizja Strzelców i 7. Dywizja Zapasowa. Ponadto były to: Centrum Wyszkolenia Armii, oddziały Pomocniczej Służby Kobiet, Junaków i Junaczek oraz komendy garnizonów, szpitale, urządzenia i oddziały kwatermistrzowskie.

Jednostkami armijnymi były: Grupa Artylerii Armii, Pułk Ułanów Karpackich, Batalion Łączności Armii i 12. Kompania Geograficzna.

Po wojnie większość oficerów Armii Polskiej pozostała na emigracji, do kraju wróciła część żołnierzy. W komunistycznej Polsce wielu z nich było szykanowanych, więzionych, pozbawianych pracy.

We wrześniu 1946 roku odrębną uchwałą Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej pozbawił obywatelstwa generała Władysława Andersa, a kolejnym aktem - 76 innych dowódców Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wśród nich byli między innymi generałowie: Stanisław Maczek, Stanisław Kopański i Antoni Chruściel.

Zobacz także

2024-10-14, godz. 16:00 40. rocznica śmierci ks. Jerzego Popiełuszki – działania Instytutu Pamięci Narodowej Wybrane działania Instytutu Pamięci Narodowej w związku z 40. rocznicą śmierci ks. Jerzego Popiełuszki. Instytut Pamięci Narodowej w Opolu 19 października… » więcej 2024-10-14, godz. 15:00 160 lat temu urodził się Stefan Żeromski, pisarz, publicysta i społecznik 160 lat temu, 14 października 1864 roku, urodził się Stefan Żeromski, pisarz okresu Młodej Polski, publicysta, społecznik, działacz niepodległościowy… » więcej 2024-10-14, godz. 11:00 Rozmowa z prof. Szwagrzykiem o M. Dziemieszkiewiczu [DŹWIĘK] Był jednym z najważniejszych dowódców podziemia antykomunistycznego, a w operację przeciwko niemu zaangażowano setki żołnierzy, funkcjonariuszy oraz agentów… » więcej 2024-10-14, godz. 09:00 Książę Rumunii z wizytą w Łambinowicach. "To dla nas miejsce szczególne" Stary Cmentarz Jeniecki w Łambinowicach odwiedził wyjątkowy gość. Był nim Radu, książę Rumunii. Członek rodziny królewskiej oddał cześć spoczywającym… » więcej 2024-10-14, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 14 października » więcej 2024-10-13, godz. 12:58 140 lat temu ustanowiono południk zerowy w Greenwich 140 lat temu, 13 października 1884, ustanowiono południk zerowy w Greenwich pod Londynem. Obecnie jest to linia historyczna, ponieważ 100 lat po wyznaczaniu… » więcej 2024-10-13, godz. 13:00 95 lat temu urodziła się por. Teresa Stanek, ps. "Mitsuko", żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej 95 lat temu, 13 października 1929 roku, urodziła się porucznik Teresa Stanek, pseudonim "Mitsuko", żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, prezes Zarządu… » więcej 2024-10-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 października » więcej 2024-10-12, godz. 11:00 81. rocznica bitwy pod Lenino To było jedno z najbardziej krwawych starć podczas II wojny światowej. 81 lat temu, 12 października 1943 roku, rozpoczęła się dwudniowa bitwa pod Lenino… » więcej 2024-10-12, godz. 09:00 104. rocznica podpisania zawieszenia broni w wojnie polsko-bolszewickiej 104 lata temu - 12 października 1920 roku - w Rydze podpisano zawieszenie broni w trwającej niemal dwa lata wojnie polsko-bolszewickiej, której przełomowym… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »