Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 85 lat temu rozpoczęła się naziemna obrona Wa…
2024-09-08, 11:00 Autor: IAR/K.Koziełł/dok.

85 lat temu rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy

Kopanie okopów w Warszawie w pierwszych dniach września 1939. [fot. wikipedia/domena publiczna/Warszawski Kalendarz Ilustrowany 1964]
Kopanie okopów w Warszawie w pierwszych dniach września 1939. [fot. wikipedia/domena publiczna/Warszawski Kalendarz Ilustrowany 1964]
85 lat temu, 8 września 1939 roku, rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy, jeden z bohaterskich epizodów kampanii wrześniowej 1939 roku. Wcześniej stolica była celem nalotów lotniczych. Do broniącego się miasta dotarły oddziały 4. Dywizji Pancernej Wehrmachtu. Niemcy próbowali zdobyć Warszawę z marszu. Szturm odparto na rogatkach od strony Ochoty i Woli. Tego dnia została też utworzona Armia Warszawa, która broniła stolicy. Niemcom nie udało się zrealizować planu błyskawicznego zdobycia miasta.
Warszawa stała się punktem oporu o znaczeniu strategicznym i moralnym. Do walki stanęła, oprócz wojska, ludność cywilna. Miasto broniło się trzy tygodnie. 28 września w fabryce Škody na Rakowcu została podpisana umowa kapitulacyjna. Podpisy pod nią złożyli generałowie: Tadeusz Kutrzeba ze strony polskiej i Johannes Blaskowitz ze strony niemieckiej.

Szacuje się, że w walkach o Warszawę poległo dwa tysiące żołnierzy, a rany odniosło 15 tysięcy. Straty ludności cywilnej wyniosły 10 tysięcy zabitych i 50 tysięcy rannych. Do niewoli niemieckiej dostało się od 120 do 140 tysięcy żołnierzy walczących w stolicy. W przeddzień kapitulacji, 27 września, w stolicy została powołana Służba Zwycięstwu Polski, pierwsza konspiracyjna organizacja niepodległościowa, która dała początek podziemnemu państwu. Istotną rolę w jego budowie odegrała Armia Krajowa, a także Rada Jedności Narodowej, czyli podziemny parlament, i Delegatura Rządu na Kraj - naczelny organ władzy administracyjnej w okupowanej Polsce.

9 listopada 1939 roku, decyzją Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego, Warszawa została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari "w uznaniu bohaterskiego, wytrwałego męstwa, dowiedzionego przez ludność stołecznego miasta w obronie przeciw najazdowi niemieckiemu".

(więcej)

Naloty lotnicze na Warszawę trwały od 1 września 1939 roku. Ich celem były zabudowania mieszkalne, szkoły, szpitale i obiekty kultury. 3 września dowódcą obrony stolicy został mianowany komendant główny Straży Granicznej generał Walerian Czuma. 8 września powołał on na stanowisko cywilnego komisarza przy dowództwie obrony miasta prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego. Ponadto 9 września pułkownik Marian Porwit został mianowany dowódcą odcinka zachodniego obrony Warszawy, a od 14 września odcinkiem obrony "Warszawa-Wschód" (Praga) dowodził generał Juliusz Zulauf.

Od 8 do 9 września od strony dzielnic - Ochoty i Woli rozpoczął się atak wojsk niemieckich na Warszawę, które próbowały zdobyć stolicę z zaskoczenia, siłami dwóch jednostek: 1. i 4. Dywizji Pancernej. 6 września przełamały one front pod Piotrkowem. Atak 4. Dywizji Pancernej Wehrmachtu na Ochotę i Wolę został powstrzymany przez obrońców. 8 września z cofających się przed Niemcami oddziałów polskich powstała Armia Warszawa, którą dowodził generał Juliusz Rómmel.

Od 13 do 15 września miasto zostało całkowicie okrążone przez wroga. W kolejnych dniach garnizon warszawski wzmocnili żołnierze Armii Poznań i Armii Pomorze, które pod dowództwem generała Tadeusza Kutrzeby przedarły się do Warszawy z rejonu Bzury przez Puszczę Kampinoską, tocząc zażarte walki na przedpolu miasta.

Po agresji Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 roku, przebywający pod Warszawą Adolf Hitler wydał osobisty rozkaz ostrzału artyleryjskiego Zamku Królewskiego, by zmusić stolicę do natychmiastowej kapitulacji.

25 września Luftwaffe przeprowadziło nalot dywanowy na Warszawę. Zginęło wówczas około 10 tysięcy mieszkańców, a ponad 30 tysięcy zostało rannych. 12 procent zabudowy miejskiej uległo zniszczeniu. Tego dnia Niemcy zbombardowali gazownię, elektrownię i Stację Filtrów. Ataki te były wstępem do generalnego szturmu, który nastąpił 26 września.

Kiedy oblężone miasto stanęło w obliczu kapitulacji, prezydent Stefan Starzyński napisał w odezwie do mieszkańców Warszawy: "Bezmiar bohaterstwa i ofiary wykazała ludność stolicy. Historia oceni należycie to poświęcenie, które nakazało nam trwać na posterunku do ostatka".

Po trzech tygodniach oporu stawianego wojskom niemieckim, Warszawa poddała się - akt kapitulacji został podpisany 28 września.

Zobacz także

2024-10-10, godz. 16:00 Spotkanie otwarte w ramach cyklu „Historia zapisana w fotografii” – „Spójrzmy na pomniki!” 11 października 2024 r. o godz. 17.30 w Centralnym Przystanku Historia IPN im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Warszawie odbędzie się spotkanie z cyklu „Historia… » więcej 2024-10-10, godz. 15:00 230 lat temu rozegrała się bitwa pod Maciejowicami, jeden z ostatnich akordów insurekcji 230 lat temu, 10 października 1794 roku rozegrała się bitwa pod Maciejowicami. Była ostatnią próbą ratowania I Rzeczpospolitej, stała się jedną z ostatnich… » więcej 2024-10-10, godz. 09:00 Garnki, kafle, talerze i broń odnalezione podczas prac archeologicznych wróciły do Brzegu. Do brzeskiego muzeum dotarła pierwsza partia oczyszczonych i częściowo odtworzonych eksponatów odnalezionych podczas ubiegłorocznych prac archeologicznych… » więcej 2024-10-10, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 10 października » więcej 2024-10-09, godz. 16:00 Po 80-ciu latach od powstania warszawskiego pojawiają się nowe informacje Ciągle znajdujemy nowe źródła dotyczące powstania warszawskiego - mówi Maciej Frycz ze szczecińskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. Bierze on… » więcej 2024-10-09, godz. 14:30 Mieczysław Dziemieszkiewicz "Rój" najprawdopodobniej odnaleziony Instytut Pamięci Narodowej najprawdopodobniej odnalazł szczątki starszego sierżanta Mieczysława Dziemieszkiewicza "Roja". Był on jednym z najważniejszych… » więcej 2024-10-09, godz. 10:00 Zabytkowe numizmaty trafiły do Muzeum Narodowego w Warszawie Zabytkowe numizmaty trafiły do Muzeum Narodowego w Warszawie. Izba Administracji Skarbowej w Olsztynie (IAS) przekazała prawie tysiąc sto sztuk obiektów numizmatycznych… » więcej 2024-10-09, godz. 09:00 Rozpoczynają się uroczystości Dni Pamięci Pawiaka 9 października rozpoczną się Dni Pamięci Pawiaka, które potrwają do niedzieli (13 października). Podczas uroczystości zaplanowano między innymi wykłady… » więcej 2024-10-09, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 9 października » więcej 2024-10-08, godz. 00:00 Wręczono odznaczenia „Dumni z Powstańców” 20 osób, instytucji i stowarzyszeń z całego kraju otrzymało odznaczenia „Dumni z Powstańców” dla najaktywniej włączających się w przygotowanie obchodów… » więcej
910111213
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »